WPI/200000/43/868/2022 - Możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kierowców transportu międzynarodowego wypłacanego ekwiwalentu pieniężnego na poczet poniesionych kosztów korzystania z toalet i pryszniców

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych stanowisko przedstawione we wniosku złożonym 18 maja 2022 r., przez przedsiębiorcę: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w uznaje za nieprawidłowe w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kierowców transportu międzynarodowego wypłacanego ekwiwalentu pieniężnego na poczet poniesionych kosztów korzystania z toalet i pryszniców.

Wnioskiem złożonym 18 maja 2022 r., uzupełnionym w zakresie formalnym 17 czerwca 2022 r. oraz 27 lipca 2022 r. Sp. z o.o. z siedzibą w (zwana dalej "Przedsiębiorcą") reprezentowana przez radcę prawnego iz Kancelarii Radcy Prawnego, wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (zwanego dalej "Zakładem") o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Zdarzenie przyszłe Przedsiębiorcy;

Sp. z o.o. (dalej też jako: Spółka, Wnioskodawca) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie transportu towarów (w tym międzynarodowego). Spółka zatrudnia kierowców, którzy wykonują zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych (w myśl ustawy o czasie pracy kierowców tj. z dnia 5 lipca 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1412) (dalej też jako: Ustawa o czasie pracy kierowców). Podczas wykonywania zadań służbowych w ramach międzynarodowych przewozów drogowych kierowcy muszą korzystać z zaplecza sanitarnego na parkingach (m.in. dlatego, że spędzają noclegi w kabinach pojazdów). Korzystanie z zaplecza sanitarnego zawsze wiąże się z koniecznością uiszczania opłat za toalety i prysznice. Dodatkowo kierowcy muszą korzystać z płatnych pralni i suszarni, aby wyprać odzież, w której pracują. Kierowcy muszą przynajmniej 4 razy dziennie skorzystać z toalety, 3 razy w ciągu 2 dni wziąć prysznic, raz na 2 dni wyprać i wysuszyć (brak możliwości wywieszenia prania) odzież, w której wykonują pracę (pracodawca w swoich umowach z kontrahentami zobowiązuje się, żeby kierowy wykonywali pracę w czystych i schludnych ubraniach).

W załączeniu Przedsiębiorca przedstawia tabelę z kosztami toalet, pryszniców, prania i suszenia odzieży wraz z danymi dotyczącymi oferenta oraz przesłane oferty. Miesięczny koszt toatet wynosi ok. (...) zł, pryszniców (...) zł, prania (...) zł i suszenia (...) zł. Łącznie

Obecnie spółka nie może wypłacać kierowcom wykonującym zadania służbowe w międzynarodowym przewozach drogowych diet, które do tej pory pokrywały koszt toalet i pryszniców.

Spółka zamierza wypłacać ekwiwalent pieniężny w wysokości (...) zł na poczet kosztów korzystania z toalet i pryszniców przez kierowców wykonujących zadania służbowe w międzynarodowych przewozach drogowych. Oraz ekwiwalent w wysokości zł na poczet kosztów prania i suszenia odzieży, w której wykonywana jest praca, Ekwiwalenty ulegały proporcjonalnemu zmniejszeniu w zależności od tego przez jaką część miesiąca pracownik wykonywałby zadania służbowe w międzynarodowych przewozach drogowych.

Stanowisko Przedsiębiorcy:

Zgodnie z art. 21b pkt 1 Ustawy o czasie pracy kierowców (tj. z dnia 5 lipca 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1412)) kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, a zatem kierowca nie może otrzymywać diet, które przed wprowadzeniem ww. przepisu zapewniały m.in. zwrot kosztów toalet i pryszniców w zagranicznej podróży służbowej.

Jednocześnie zgodnie z art. 233 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej.

Zgodnie z § 111 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 26 września 1997 r. (Dz. U. Nr 129, poz. 844) pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosownych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem. Siłą rzeczy kierowcy wykonującemu zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych pracodawca nie może zapewnić ani toalety, ani natrysku spełniających wymagania przewidziane ww. przepisach. Pracodawca nie może również wypłacić diety na pokrycie kosztów korzystania z tych urządzeń. Jedynym rozwiązaniem pozostaje zatem wypłacenie ekwiwalentu na poczet kosztów korzystania z toalet i pryszniców przez kierowców wykonujących zadania służbowe w międzynarodowych przewozach drogowych, odpowiadającego rzeczywistym kosztom korzystania z toalet i pryszniców - w tym wypadku taki ekwiwalent wynosiłby zł miesięczni i byłby zmniejszany proporcjonalnie w zależności od długości wykonywania zadania służbowego poza granicami kraju.

Zgodnie z art. 237 (9) § 3 Kodeksu pracy, jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika. W przypadku kierowców wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych przez wiele dni poza siedzibą pracodawcy (zwykle 21 dni) samo pranie odzieży roboczej nie jest wystarczające, albowiem pracownicy ci nie mają pomieszczeń do suszenia tej odzieży. W tym wypadku w pojęciu prania odzieży roboczej musi mieścić się również koszt jej wysuszenia.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tj. z dnia 28 września 2017 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949)) podstawy wymiaru składek nie stanowi wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego ma nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych. Nie budzi wątpliwości, że ekwiwalent za pranie odzieży roboczej, czy też używanie odzieży własnej zamiast roboczej nie stanowi podstawy wymiaru składek. W przypadku kierowców pojęcie prania nie może ograniczać się tylko do wykonania samego prania, ponieważ kierowca nie ma możliwości takiego prania wysuszyć.

A zatem, w tym przypadku pojęcie prania odzieży powinno obejmować kompleksową usługę prania i suszenia, tak aby odzież robocza mogła być wykorzystana (nie była mokra) - w innym wypadku samo pranie nie ma większego sensu.

Czy w tym stanie faktycznym i prawnym ekwiwalent obejmujący suszenie odzieży roboczej obok ekwiwalentu za pranie również nie będzie stanowił podstawy wymiaru składek W ocenie Wnioskodawcy czynność prania i suszenia są w tym wypadku nieodłączne, aby spełnić warunki Bhp, a zatem ekwiwalent za suszenie odzieży roboczej nie powinien stanowić podstawy wymiaru składek.

Podobnie w ocenie Wnioskodawcy podstawy wymiaru składek nie powinien stanowić ekwiwalent na poczet kosztów korzystania z toalet i pryszniców przez kierowców wykonujących zadania służbowe w międzynarodowych przewozach drogowych - jako ekwiwalent za świadczenie rzeczowe wynikające z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy. W tym wypadku świadczeniem rzeczowym (a bardziej obowiązkiem pracodawcy) jest zapewnienie pracownikowi na terenie zakładu pracy toalety i natrysku. Przepisy nie przewidują ekwiwalentów za takie świadczenia pracodawcy, niemniej logiczną konsekwencją braku możliwości zapewnienia toalety i natrysku pracownikowi (z uwagi na jego przebywanie poza siedzibą pracodawcy poza granicą kraju) jest wypłacenie mu ekwiwalentu na poczet kosztów korzystania z toalet i pryszniców. Takie ekwiwalenty również nie powinny stanowić podstawy wymiaru składek.

Czy w tym stanie faktycznym i prawnym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe?

Pismem z dnia 2 czerwca 2022 r. Zakład wezwał Przedsiębiorcę o uzupełnienie złożonego wniosku w zakresie formalnym. W odpowiedzi na powyższe wezwanie, 14 czerwca 2022 r. została wniesiona opłata w kwocie 40,00 zł za drugi wyodrębniony stan faktyczny. Natomiast pismem z 13 czerwca 2022 r. (wpływ do Oddziału 17 czerwca 2022 r.) Przedsiębiorca wskazał, że:

1. wartość wypłaconego kierowcom wykonującym zadania służbowe w międzynarodowych przewozach drogowych ekwiwalentu pieniężnego na poczet kosztów związanych z korzystaniem z toalet, pryszniców, praniem i suszeniem odzieży, w której wykonywana jest praca będzie przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (vide: art. 12 ust. 1 tej ustawy), wolnym jednak od podatku dochodowego;

2. Pracodawca dostarcza nieodpłatnie odzież roboczą (podlegającą praniu i suszeniu) spełniającą wymagania określone w Polskich Normach (art. 237⁷ § 1 k.p.);

3. Pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny za pranie odzieży roboczej, który jest ustalony w regulaminie.

Pismem z 14 lipca Zakład wezwał Przedsiębiorcę do uzupełnienia złożonego wniosku poprzez wskazanie podstawy prawnej twierdzenia, iż ekwiwalent wypłacany na poczet kosztów korzystania z toalet i pryszniców jest świadczeniem rzeczowym wynikającym z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy i w konsekwencji podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia składkowego.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie pełnomocnik Przedsiębiorcy przedstawił:

Działając w imieniu Wnioskodawcy, odpowiadając na pytania postawione w piśmie z dnia 14 lipca 2022 r., wskazuję, że zgodnie z art. 233 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej. Rozwinięciem art. 233 k.p. jest § 111 ust.1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 26 września 1997 r. (Dz. U. , Nr 129, poz. 844) zgodnie, z którymi pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana.

Skoro racjonalny prawodawca ustalił, że kierowcy wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów nie są w podróży służbowej, a jednocześnie pracodawcy mają obowiązek zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, to zdaniem wnioskodawcy kierowcy, którzy we własnym zakresie pokrywają koszt toalet i pryszniców (a pracodawca siłą rzeczy nie może zapewnić tego świadczenia w sposób rzeczowy) powinni otrzymywać ekwiwalenty pieniężne na podstawie art. 233 k.p. w zw. z § 111 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 26 września 1997 r. (Dz. U. Nr 129, poz. 844) i poprzez analogiczne zastosowanie art. 237⁷ § 4 k.p. (Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z § 2, pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny), czy też art. 237⁹ § 3 k.p. (jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika). W przypadku korzystania przez kierowców w podróży międzynarodowej z pryszniców i toalet pracodawca nie może zapewnić dostępu do prysznica i toalety (świadczenia rzeczowego), w konsekwencji w drodze analogii powinien wypłacać pracownikowi stosowny ekwiwalent za świadczenie rzeczowe.

Analiza zdarzenia przyszłego w świetle stanu prawnego:

Zagadnienia dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulowane są za pośrednictwem przepisów ustawy z 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie Szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949 z późn. zm.). Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 4 pkt 9 ww. ustawy oraz § 1 wskazanego rozporządzenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Od 2 lutego 2022 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 26 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 209) zmieniające m.in. zakres dotyczący zasad ustalania podstawy wymiaru składek dla kierowców wykonujących zadania służbowe w zakresie przewozów międzynarodowych w związku z wdrożeniem dyrektyw w przepisach unijnych - Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z dnia 15 lipca 2020 r. ustanawiającej przepisy szczególne w odniesieniu do dyrektywy 96/71WE i dyrektywy 2014/67UE dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego oraz zmieniającą dyrektywę 2006/22WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania przepisów oraz rozporządzenie (UE) nr 1024/2021 (Dz.Urz.UE.L 249 z 31.07.2020, srt.49).

Zgodnie z art. 21b ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1412 z późn. zm.) obowiązującym od 2 lutego 2022 r., kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie będzie w podróży służbowej w rozumieniu art. 77⁵ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks Pracy (Dz. U. z 2020 r. doz. 1320 z późn. zm.). Stosownie do art. 21b ust. 2 cytowanej ustawy w zakresie ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe stosuje się przepisy wydane na podstawie art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczące pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców.

Zatem, od tej daty do kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie będzie miał zastosowania § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Od 2 lutego 2022 r. wobec kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, należy zastosować § 2 ust. 1 pkt 16 ww. rozporządzenia. Przepis ten ma zastosowanie wyłącznie jeśli przychód pracownika za dany miesiąc jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie.

W decyzji wydanej w dniu 14 lipca 2022 r. nr 698/2022 Zakład rozpatrzył kwestię dotyczącą wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kierowców transportu międzynarodowego wypłacanego ekwiwalentu pieniężnego na poczet poniesionych kosztów prania i suszenia odzieży, w której wykonywana jest praca.

Odnosząc się natomiast do drugiej kwestii przedstawionej przez Przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji, której dotyczy niniejsza decyzja, a dotyczącej wyłączenia ekwiwalentu pieniężnego za toalety i prysznice z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, należy wskazać, że stosownie do § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowi wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych.

Na podstawie ww. przepisu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączono wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra. Aby skorzystać ze zwolnienia z oskładkowania na podstawie powyższego przepisu, wartość świadczeń rzeczowych oraz możliwość wypłaty z tego tytułu ekwiwalentów musi wynikać z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy. W razie gdy pracodawca wydaje pracownikom świadczenia rzeczowe lub wypłaci z tego tytułu ekwiwalent, a obowiązek taki nie wynika po stronie pracodawcy z przepisów o bezpieczeństwie I higienie pracy, wartości te obowiązany jest doliczyć do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Przedsiębiorca uzasadnił swoje stanowisko twierdząc, ze ww. ekwiwalent jest świadczeniem rzeczowym wynikającym z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy i sam również wskazał, że przepisy nie przewidują ekwiwalentów za takie świadczenia, niemniej logiczną konsekwencją braku możliwości zapewnienia toalety i natrysku pracownikowi (z uwagi na jego przebywanie poza siedzibą pracodawcy poza granicą kraju) jest wypłacenie mu ekwiwalentu na poczet kosztów korzystania z toalet i pryszniców.

Zakład takiego stanowiska nie potwierdza, bowiem ekwiwalent wypłacany na poczet pokrycia kosztów związanych z korzystaniem z toalet i pryszniców, będący przychodem dla pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, będzie stanowił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Przepisy o bezpieczeństwie i higienie pracy nie przewidują takich świadczeń. Powyższe świadczenie nie spełnia przesłanek wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, a tym samym nie można wyłączyć go z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie § 2 ust. 1 pkt 6 ww. rozporządzenia. Przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy są przepisy Kodeksu pracy i przepisy wykonawcze.

W konsekwencji, uwzględniając przedstawiony opis zdarzenia przyszłego, własne stanowisko oraz obowiązujące przepisy prawa uznać należy stanowisko Przedsiębiorcy w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kierowców transportu międzynarodowego wypłacanego ekwiwalentu pieniężnego na poczet poniesionych kosztów korzystania ż toalet i pryszniców za nieprawidłowe.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Przedsiębiorcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...) .

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.