WPI/200000/43/867/2016 - Ustalenie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pełnienia funkcji prokurenta na podstawie powołania uchwałą zarządu spółki.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 10 sierpnia 2016 r. przez: (...) w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pełnienia funkcji prokurenta na podstawie powołania uchwałą Zarządu Spółki.

W dniu 10 sierpnia 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, że organem Spółki - zgodnie z kodeksem spółek handlowych - jest zarząd, który w Spółce jest jednoosobowy. Z uwagi na zakres działalności Spółki, z którą wiążą się również wyjazdy Prezesa Zarządu, prowadzenie spraw Spółki w sytuacji gdy zarząd jest jednoosobowy jest utrudnione. W celu ułatwienia prowadzenia spraw Spółki, Zarząd powołał dwóch prokurentów samoistnych, uprawnionych do jednoosobowej reprezentacji Spółki. Podstawą powołania prokurentów była uchwała zarządu Wnioskodawcy. Wspomniana uchwała wraz z innymi dokumentami i oświadczeniami wymaganymi prawem była podstawą wpisania prokurentów do Rejestru Przedsiębiorców prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy. Ww. uchwała Zarządu Spółki, powołująca prokurentów, przewidywała również wynagrodzenie dla prokurentów za pełnione przez nich funkcje. Spółka podkreśliła, że podstawą przyznania i wypłaty wynagrodzenia prokurentom była tylko i wyłącznie uchwała Zarządu Spółki.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy wypłacając na podstawie uchwały Zarządu wynagrodzenie prokurentom jest obowiązany do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne tj. ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe, których podstawą byłaby kwota wypłacana z tytułu pełnienia funkcji prokurenta.

W ocenie Spółki, w sytuacji gdy wynagrodzenie prokurentów będzie wypłacane wyłącznie w oparciu o uchwałę Zarządu Spółki - wynagrodzenie prokurentów nie będzie objęte ubezpieczeniem społecznym, a tym samym Spółka nie będzie obowiązana do potrącania i odprowadzania składek na powyższe ubezpieczenia.

Wnioskodawca wskazał, że jego stanowisko wynika z zestawienia regulacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny i ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych. Zgodnie z art. 109¹ § 1 Kodeksu cywilnego, prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z kolei dla prokurentów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością - zgodnie z art. 208 § 6 Kodeksu spółek handlowych - powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu.

Dalej Wnioskodawca wskazał, że zakres obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określa art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym obowiązkowo ubezpieczeniom tym podlegają osoby, które na terytorium Polski są m.in.: pracownikami, osobami wykonującymi pracę nakładczą, osobami wykonującymi pracę na podstawie umów zlecenia lub innych umów cywilnoprawnych, do których stosuje się przepisy o zleceniu, osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa także inne tytuły obowiązkowego ubezpieczenia emerytalno-rentowego, jednak żaden z nich nie obejmuje wykonywania czynności prokurenta na podstawie uchwały Zarządu i wypłaty na tej podstawie wynagrodzenia za pełnienie tych funkcji. Z kolei kwestię obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego reguluje art. 11 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12 tej ustawy, czyli osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę, będące członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz osoby odbywające służbę zastępczą. W myśl zaś art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Jak więc wynika z przytoczonych regulacji, osoba pełniąca funkcję prokurenta wyłącznie na podstawie uchwały Zarządu i uzyskująca wynagrodzenie wyłącznie w oparciu o tą uchwałę - nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym czyli ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

Wnioskodawca na potwierdzenie swojego stanowiska wskazał na orzecznictwo sądów powszechnych, przykładowo wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 5 marca 2008 r. (sygn. III AUa 651/07), w którym wskazano, że sama prokura stanowi szczególny rodzaj pełnomocnictwa i nie skutkuje obowiązkami przewidzianymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Powyższe stanowisko potwierdzają również zdaniem Wnioskodawcy interpretacje wydawane dla innych płatników na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przykładowo w interpretacji z dnia 22 października 2013 r. (nr sprawy (DI/100000/451/1287/2013) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wskazał, że poprzez ustanowienie prokurenta pomiędzy spółką a prokurentem powstaje stosunek organizacyjno-prawny, który nie rodzi obowiązku ubezpieczeń, a w konsekwencji przychód z tytułu wynagrodzenia za pełnienie funkcji prokurenta spółki nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Z kolei w interpretacji z 26 września 2014 r. (nr sprawy: DI/100000/43/1096/2014) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdził, że ubezpieczeniom społecznym podlega obowiązkowo osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę w zamkniętym katalogu określonym w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Treść tego przepisu pozwala uznać, iż takie powołanie - bezumowne powierzenie pełnienia funkcji prokurenta nie stanowi samoistnego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczenia. Identyczne stanowisko zaprezentował Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie w interpretacji z 13 kwietnia 2015 r. (nr sprawy DI/200000/43/415/2015), w której stwierdził, że pełnienie funkcji prokurenta spółki na podstawie uchwały zarządu nie będzie stanowiło tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a wynagrodzenie otrzymane z tytułu pełnienia funkcji prokurenta Spółki nie będzie stanowiło podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie.

Reasumując, Wnioskodawca stwierdza, że w przypadku wypłacania prokurentowi wynagrodzenia wyłącznie w oparciu o uchwałę Zarządu Spółki - prokurent nie będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (tj. ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu) z tego tytułu. W konsekwencji Spółka nie będzie obowiązana jako płatnik do potrącania i odprowadzania do ZUS składek na wyżej wymienione ubezpieczenia od wynagrodzenia wypłaconego prokurentowi wyłącznie na podstawie uchwały Zarządu.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 wskazanej ustawy, uzależniając zaistnienie tegoż obowiązku od podstawy prawnej, z której wynika pełniona funkcja. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej.

Z treści ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 360 z późn. zm.) wynika, że prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W konsekwencji prokura, jako szczególna forma pełnomocnictwa, wynika z oświadczenia woli mocodawcy - przedsiębiorcy, natomiast nie musi wynikać z umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Stosownie do treści art. 208 § 6 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.) prokurent w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością jest powoływany przez zarząd.

Należy zauważyć, że wskazany powyżej art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie zalicza do ubezpieczonych osoby ustanowionej jako prokurent spółki, a jednocześnie nie zawierającej z tą spółką żadnej umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. W konsekwencji, samo pełnienie funkcji prokurenta spółki na podstawie uchwały Zarządu, jak również osiąganie z tego tytułu, ustalonego w drodze uchwały, wynagrodzenia, nie skutkuje jeszcze powstaniem obowiązku ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie jest ono związane z powstaniem określonego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych wskazanego w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w wyniku np. zawarcia umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.

Z treści wniosku z dnia 8 sierpnia 2016 r. wynika, iż Wnioskodawca powołał uchwałą Zarządu Spółki dwóch prokurentów samoistnych, uprawnionych do jednoosobowej reprezentacji Spółki. Wspomniana uchwała jest również podstawą do przyznania i wypłaty wynagrodzenia prokurentom za pełnioną funkcję. W świetle powyższego, jeżeli funkcja prokurenta pełniona jest wyłącznie na podstawie stosunku organizacyjnego (powołania), to fakt jej wykonywania i uzyskiwana z tego tytułu wynagrodzenia wynikającego z uchwały Zarządu nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pełnienia funkcji prokurenta na podstawie powołania uchwałą Zarządu Spółki.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.