WPI/200000/43/85/2017

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 23 stycznia 2017 r. przez (...) w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za osoby wykonujące umowę zlecenia poza granicami kraju w ramach oddelegowania.

W dniu 23 stycznia 2017 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynął wniosek przedsiębiorcy (....) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy oswobodzić działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony w zakresie formalnym pismem z 10 lutego 2017 r. (wpływ do Oddziału w dniu 13 lutego 2017 r.).

Wnioskodawca poinformował, że jest przedsiębiorcą, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług promocyjnych, pośrednictwa w sprzedaży, a także usług opieki nad osobami w podeszłym wieku i osobami niepełnosprawnymi w miejscu ich zamieszkania. Swoje usługi Spółka zamierza kierować do klientów z Polski oraz z Niemiec.

W ramach prowadzonej działalności Spółka współpracuje z osobami fizycznymi w oparciu o umowy cywilnoprawne - umowy zlecenia. Z każdą osobą Spółka zawiera umowy zlecenia na czas nieokreślony, które regulują wykonywanie usług w Polsce i w Niemczech. Umowa zlecenia przewiduje naprzemienne wykonywanie na rzecz Spółki określonych czynności w dwóch państwach - w Polsce i w Niemczech. Naprzemienne wykonywanie czynności przez zleceniobiorców na terytorium dwóch państw oznacza, że zleceniobiorca wykonuje pracę przez pewien okres w Polsce, potem przez pewien okres w Niemczech, a potem znowu w Polsce, itd. Wnioskodawca przedstawi! następujący przykład harmonogramu:

Powyższy harmonogram jest jedynie przykładowy, gdyż w zależności od zleceń praca poszczególnych zleceniobiorców w Polsce i Niemczech może rozkładać się inaczej.

Umowa zlecenia określa także sposób wynagradzania zleceniobiorców. Odrębnie wynagrodzenie będzie określone kwotowo za wykonywanie czynności w Polsce, a odrębnie za wykonywanie czynności w Niemczech. Wynagrodzenie za wykonywanie usług opiekuńczych w Niemczech określone jest w stawce miesięcznej. Umowy zlecenia, których przedmiotem jest wykonywanie usług opieki nad osobami w podeszłym wieku i osobami niepełnosprawnymi nie podlegają od 1 stycznia pod ustawę z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - o czym stanowi art. 8d ust. 1 pkt 5 tej ustawy.

Jak wynika z przedstawionego powyżej harmonogramu usługi opieki będą wykonywane w Niemczech przez okres dłuższy niż 1 miesiąc. Zarówno stawki wynagrodzenia jak i terminy jego wypłaty są indywidualnie negocjowane ze zleceniobiorcami. W związku z tym Strony każdorazowo będą określać zarówno wysokość wynagrodzenia jak i terminy jego płatności i w zależności od okoliczności może się zdarzyć, że w jednym miesiącu zostanie wypłacone wynagrodzenie za dwa miesiące. Przykładowo, jeżeli zleceniobiorca będzie wykonywał czynności opieki w okresie 10 styczeń - 28 luty. to strony mogą postanowić, że wynagrodzenie za okres 10-31 stycznia zostanie wy płacone 1 lutego, zaś wynagrodzenie za luty - 28 lutego.

W celu uniknięcia wątpliwości Spółka wskazała, że niniejszy wniosek dotyczy tylko sytuacji, gdy suma wypłaconych w danym miesiącu składników wynagrodzenia jest wyższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Z uwagi na takt. iż zlecenia są i będą wykonywane przez zleceniobiorców, z którymi współpracuje Spółka w dwóch państwach Wspólnoty Europejskiej, zleceniobiorcy posiadają dokumenty Al. potwierdzające, że właściwym dla nich ustawodawstwem w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych jest ustawodawstwo polskie. Dokumenty Al są wydawane w oparciu o art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W konsekwencji oznacza to również, że składki na ubezpieczenie społeczne wyżej wymienionych osób będą opłacane na terytorium Polski bez. względu na to, czy zawarta umowa zlecenia będzie wykonywana w Polsce, czy też w Niemczech.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego Wnioskodawca powziął wątpliwość czy w przypadku wypłaty wynagrodzenia za dwa miesiące pracy w Niemczech w jednym miesiącu - przy założeniu, że suma wypłaconych w danym miesiącu kwot będzie wyższa niż przeciętne wynagrodzenie podstawą wymiaru składek w miesiącu wypłaty obu wynagrodzeń będzie suma składników wynagrodzenia wypłaconych w tym miesiącu pomniejszona o równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą, za które to dni wypłacane jest wynagrodzenie, nie niżej jednak niż równowartość przeciętnego wynagrodzenia.

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie. W ocenie Spółki w przypadku wypłaty wynagrodzenia za dwa miesiące pracy w Niemczech w jednym miesiącu - przy założeniu, że suma wypłaconych w danym miesiącu kwot będzie wyższa niż. przeciętne wynagrodzenie - podstawą wymiaru składek w miesiącu wypłaty obu wynagrodzeń będzie suma składników wynagrodzenia wypłaconych w tym miesiącu pomniejszona o równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą, za które to dni wypłacane jest wynagrodzenie, nie niżej jednak niż równowartość przeciętnego wynagrodzenia.

Na podstawie przykładu wskazanego w opisie stanu faktycznego, gdzie wynagrodzenie za okres 10-31 stycznia będzie wypłacane 1 lutego zaś wynagrodzenie za luty będzie wypłacane 28 lutego - podstawą wymiaru składek w miesiącu wypłaty obu wynagrodzeń będzie suma składników wynagrodzenia wypłaconych w tym miesiącu (lutym) pomniejszona o równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą, za które to dni wypłacane jest wynagrodzenie (czyli za okres od 10 stycznia do 28 lutego), nie niżej jednak niż równowartość przeciętnego wynagrodzenia.

Stanowisko Spółki wynika z następujących regulacji:

Zgodnie z art. 18 ust. 3 w związku z ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób będących zleceniobiorcami stanowi przychód, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Jak wynika ze stanu faktycznego opisanego powyżej, wynagrodzenie zleceniobiorców zostało określone kwotowo - w^r miesięcznej stawce. Skoro więc wynagrodzenie będzie określone kwotowo, to podstawą wymiaru składek będzie przychód równy temu wynagrodzeniu.

Pojęcie przychodu zostało z kolei zdefiniowane w art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym przychodem będącym podstawą wymiaru składek są przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych między innymi z tytułu umowy zlecenia. Przychodami podatkowymi - w myśl art. 11 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowych pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W stanie faktycznym opisanym we wniosku przychód podatkowy powstanie w miesiącu, w którym zostanie wypłacone wynagrodzenie, a więc jak wynagrodzenie za dwa miesiące zostanie wypłacone w jednym miesiącu, to w miesiącu wypłaty przychodem będzie wynagrodzenie za te dwa miesiące. Przykładowo jeżeli w lutym będzie wypłacone zarówno wynagrodzenie za okres od 10 do 31 stycznia oraz za miesiąc luty - to w lutym przychodem będzie kwota wynagrodzenia okres 10-31 stycznia i miesiąc luty.

Jednocześnie Wnioskodawca wskazał, że ustawodawca doprecyzował zasady ustalania podstawy wymiaru składek osób pracujących za granicą u polskich przedsiębiorców w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Powyższe rozporządzenie - na mocy § 5 ust. 2 tego rozporządzenia - stosuje się odpowiednio do obliczania podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umów zlecenia.

Z uwagi więc na oparcie współpracy pomiędzy Spółką a osobami fizycznymi na podstawie umów zlecenia, w stanie faktycznym opisanym we wniosku odpowiednie zastosowanie znajdzie § 2 ust. 1 pkt 16 wspomnianego rozporządzenia - w odniesieniu do pracy wykonywanej przez zleceniobiorców poza granicami Polski. W przepisie tym - w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2016 r. - ustawodawca postanowił, że z podstawy wymiaru składek wyłącza się: "część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy.*

Jak wskazał Wnioskodawca, złożony wniosek dotyczy tylko sytuacji, gdy suma wypłaconych w danym miesiącu składników wynagrodzenia jest wyższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia - co oznacza, że niewątpliwie przytoczona wyżej regulacja § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia w sprawie podstawy wymiaru składek znajdzie zastosowanie w stanie faktycznym opisanym przez Spółkę. W konsekwencji, zestawiając powyższe regulacje ze stanem faktycznym opisanym we wniosku z 19 stycznia 2017 r. Wnioskodawca wskazał, że w przypadku Spółki podstawę wymiaru składek w miesiącu, w którym zostanie wypłacone łączne wynagrodzenie za cały okres pracy w Niemczech należy pomniejszyć o wysokość diety za każdy dzień pobytu za granicą w okresie za który wypłacane jest wynagrodzenie, lak ustalona podstawa wymiaru składek nic może być niższa niż przeciętne wynagrodzenie - jeżeli bowiem tak ustalona podstawa miałaby być niższa od przeciętnego wynagrodzenia, to jako podstawę należy przyjąć wysokość przeciętnego wynagrodzenia.

Jeżeli więc zleceniobiorca pracuje w Niemczech w okresie od 10 stycznia do 28 lutego, zaś całe wynagrodzenie za pracę w tym okresie wypłacane jest w lutym, to podstawą wymiaru składek w kwietniu będzie kwota wynagrodzenia za cały okres pracy w Niemczech (tj. okres 10 stycznia - 28 lutego) pomniejszona o kwotę diety za każdy dzień pobytu w Niemczech w związku z wykonywaną pracą w okresie styczeń - luty. Tak ustalona podstawa nie może być niższa niż przeciętne wynagrodzenie.

Prawidłowość stanowiska Spółki potwierdza również decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 2 stycznia 2017 r. nr 1422/2016 (nr pisma WPI/200000/43/1422/2016). w której wskazano, że "jak słusznie zauważa Wnioskodawca, jeżeli w danym miesiącu zostanie wypłacone wynagrodzenie za okres dłuższy niż miesiąc, to sumę kwot wypłaconych w tym miesiącu należy pomniejszyć o kwotę diet za cały okres, za który wynagrodzenie jest wypłacane, Jeżeli tak ustalona podstawa wymiaru składek będzie wyższa od przeciętnego wynagrodzenia to podstawa do obliczenia składek będzie właśnie ta kwota, a jeżeli tak ustalona kwota podstawy wymiaru składek będzie niższa od przeciętnego wynagrodzenia, to podstawą, od której należy obliczyć składki będzie przeciętne wynagrodzenie". Jak wynika z powyższej decyzji, stanowisko ZUS jest więc zgodne ze stanowiskiem Spółki zaprezentowanym w niniejszym wniosku.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie stosownie do art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz. Pracy. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Oddział zaznacza jednocześnie, że w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska Przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów. Ocena stanowiska Wnioskodawcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez Przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego zawarty w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż rozpoznając wniosek o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego.

Zagadnienia dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulowane są za pośrednictwem przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 18 ust. 1, 3 i 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa wart. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy (tj. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osób z nimi współpracujących) stanowi uzyskany z tytułu wykonywanej umowy przychód, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm.), jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Ponadto w myśl art. 20 ust. 1 tej ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe.

Szczegółowe uregulowania dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek zostały zawarte w treści rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Powyższe rozporządzenie w § 2 zawiera zamknięty katalog przychodów niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z § 5 ust. 2 ww. rozporządzenia, przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Zauważyć należy również, że z dniem 1 października 2016 r., na skutek wejścia w życie rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 sierpnia 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 1381). zmianie uległa treść § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia, regulująca zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników, i odpowiednio zleceniobiorców, wykonujących pracę poza granicami kraju. W myśl § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w znowelizowanym brzmieniu, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowi część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w-art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy. Powyższy przepis na mocy § 5 ust. 2 rozporządzenia ma odpowiednie zastosowanie do zleceniobiorców.

Przez przychód ubezpieczonego, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia należy rozumieć przychód ustalony zgodnie z. treścią przywołanych przepisów art. 18 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym należy brać pod uwagę wszystkie składniki wynagrodzenia stanowiące podstawę wymiaru składek, wypłacane lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca bez względu na okres, za jaki przysługują. W konsekwencji również wypłaty wynagrodzeń za okres dłuższy niż miesiąc powinny być uwzględnione w miesiącu, w którym zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji zleceniobiorcy.

Cytowany przepis w znowelizowanym brzmieniu ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy przychód pracownika (a w tym przypadku zleceniobiorcy) za dany miesiąc jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie za pracę. Możliwość obniżania podstawy wymiaru składek o równowartość diet dotyczy zatem tylko tych osób. które uzyskują przychód wyższy niż przeciętne wynagrodzenie. Należy w tym miejscu zaznaczyć również, że w sytuacji gdy odliczenie od zarobków równowartości diet spowoduje obniżenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy poniżej tego poziomu, podstawę wymiaru składek będzie można obniżyć jedynie do wysokości wskazanej kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. W sytuacji, gdy przychód nie przekracza przeciętnego wynagrodzenia § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia nie stosuje się. a podstawę wymiaru składek ustala się na zasadach ogólnych wynikających z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z zastosowaniem pozostałych wyłączeń określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia.

Zatem jak słusznie zauważył Wnioskodawca, jeżeli w danym miesiącu zostanie wypłacone zleceniobiorcy wynagrodzenie za okres dłuższy niż miesiąc, to sumę kwot wypłaconych w tym miesiącu należy pomniejszyć o kwotę diet za dni pobytu za granicą, za które wynagrodzenie jest wypłacane. Jeżeli tak ustalona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie wyższa od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy to podstawą do obliczenia składek będzie ta kwota, natomiast jeżeli ustalona kwota będzie niższa od przeciętnego wynagrodzenia to podstawą od której należy obliczyć składki na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy będzie ww. przeciętne wynagrodzenie.

Mając powyższe na uwadze, stanowisko Przedsiębiorcy w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za osoby wykonujące umowę zlecenia poza granicami kraju w ramach oddelegowania uznać należy za prawidłowe.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.