WPI/200000/43/844/2015 - Brak obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozarolniczej działalności w sytuacji, gdy właściwym ustawodawstwem w zakresie zabezpieczenia społecznego jest ustawodawstwo brytyjskie.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U z 2015 r., poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie po rozpoznaniu wniosku o wydanie pisemnej interpretacji przedsiębiorcy

W dniu 20 lipca 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek Pani (...) prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawczyni poinformowała, iż mieszka w Polsce i prowadzi tutaj jednoosobową działalność gospodarczą, natomiast od (...) września 2013 r., ma podpisaną na czas nieokreślony umowę o pracę z firmą (...) z siedzibą w Wielkiej Brytanii. Firma ta stała się więc jej pracodawcą, W związku z tym, że wnioskodawczyni podjęła zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, została zgłoszona do brytyjskiego systemu ubezpieczeń społecznych, co potwierdzają posiadane przez nią "Payslipy", Praca ta polega na wykonywaniu zleconych przez pracodawcę zadań utrzymania oraz administrowania komercyjnej sieci (...). Jest ona świadczona z wykorzystaniem łączy internetowych, z wykorzystaniem serwera znajdującego się na terenie Wielkiej Brytanii. Dodatkowo, w umowie o pracę zawarto informację o możliwości zmiany miejsca wykonywania pracy poprzez wykorzystanie serwerów w innych krajach (np. Niemcy, Francja). Wtedy wnioskodawczyni będzie wykonywała te same prace, poprzez kanał internetowy, ale już nie w Wielkiej Brytanii tylko np, w Belgii, Holandii itp., ale nie w Polsce. Zgodnie z prawem brytyjskim oraz unijnym, które reguluje takie formy zatrudnienia-wykonywanie pracy przez Internet - miejscem świadczenia pracy jest miejsce położenia serwera pracodawcy, a takie w przypadku wnioskodawczyni znajduje się na terenie Wielkiej Brytanii oraz innych krajów Unii, z wyłączeniem Polski. Wnioskodawczyni oświadczyła, że praca zajmuje 17 godzin tygodniowo czyli średnio 68 godzin miesięcznie. Praca jest nadzorowana, ewidencjonowana i nie jest pracą marginalną. Z uwagi na fakt przemieszczania się wnioskodawczyni, wskazanie konkretnego miejsca pracy nie jest możliwe, natomiast pewny jest fakt, że praca nie jest wykonywana na terenie Polski bo zagraniczny pracodawca nie posiada tutaj serwera Wnioskodawczyni fizycznie opuszcza kraj aby wykonać pracę na jednym z europejskich serwerów, tak jak wskazuje pracodawca. Wnioskodawczyni ocenia, że około 75-80% jej aktywności zawodowej zajmuje jej praca poza granicami kraju, pozostały czas-około 20-25% poświęca natomiast na własną działalność, która nie przynosi oczekiwanych zysków i nie pozwala jej na spokojne utrzymanie się. dlatego była zmuszona podjąć pracę za granica.

Ze względu na fakt posiadania umowy o pracę w Wielkiej Brytanii, wnioskodawczyni uważa, że podlega ustawodawstwu brytyjskiemu (na podstawie Rozporządzenia Parlamentu europejskiego i rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r., w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, dokładnie art. 13 ust. 3, art. 13 ust. 1 pkt B lit. (i)). Wnioskodawczyni wyrejestrowała się z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w Polsce. Wnioskodawczyni wystąpiła także do HMRC w Wielkiej Brytanii z wnioskiem o wydanie dokumentu Al, nie otrzymała jednakże odpowiedzi. Do drugiego Listu wnioskodawczyni dołączyła odcinek wypłaty (Payslip) za ostatni tydzień pracy. Brytyjski pracodawca poinformował wnioskodawczynie, że nie otrzyma dokumentu Al, ponieważ nie mieszka na stałe w Wielkiej Brytanii i w świetle obowiązującego prawa nie posiada statusu pracownika delegowanego, a zgodnie z przepisami brytyjskimi tylko tacy pracownicy otrzymują ten dokument. Pracownik delegowany to natomiast osoba posiadająca miejsce zamieszkania w Wielkiej Brytanii, wysyłana przez pracodawcę do innego kraju np. Polski - sytuacja zupełnie odwrotna od opisanej.

W związku z powyższym wnioskodawczyni zwróciła się z zapytaniem czy ma rację stojąc na stanowisku, że w sytuacji prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce oraz podlegania brytyjskiemu ustawodawstwu, a jednocześnie braku możliwości uzyskania w Wielkiej Brytanii dokumentu Al, nie podlega polskim przepisom w zakresie ubezpieczenia społecznego tj. ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, a zatem nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - prowadzenia działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni wskazuje, ze nie chodzi jej o rozstrzygniecie w sposobie i zakresie zastosowania przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE), a chciałaby uzyskać rozstrzygniecie w indywidualnej sprawie w kwestii podlegania ubezpieczeniu społecznemu i obowiązkowi opłacania składek na to ubezpieczenie i ubezpieczenie zdrowotne.

Wnioskodawczyni uważa, że od momentu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii na podstawie umowy o pracę, kiedy to pracodawca z siedzibą w Wielkiej Brytanii zarejestrował ją do tamtejszego systemu ubezpieczeń (wnioskodawczyni posiada Payslipy z nadanym numerem ubezpieczenia społecznego), wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne powinny być odprowadzane tylko w Wielkiej Brytanii, a w Polsce wnioskodawczyni była zobowiązana wy rejestrować się z wszystkich ubezpieczeń, zgodnie z uregulowaniami zawartymi w art. 13 ust. 3, art. 13 ust. 1 pkt B lit (i) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. Dalej wnioskodawczyni przytoczyła treść powyższych zapisów rozporządzenia, a następnie wskazała, ze nie ma znaczenia fakt, że nie może otrzymać dokumentu Al ponieważ zgodnie z przepisami brytyjskimi nie jest pracownikiem delegowanym a tylko taki pracownik ma prawo do otrzymania takiego dokumentu.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Z brzmienia wskazanego powyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika ograniczenie w tematyce, w której organ jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, czego skutkiem jest upoważnienie Zakładu do wydawania pisemnych interpretacji przepisów wyłącznie we wskazanym zakresie, natomiast w pozostałych sprawach organ jest zobowiązany odmówić wydania interpretacji.

W świetle powyższego Zakład odmówił wydania interpretacji w przedmiocie potwierdzenia ustawodawstwa właściwego dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą w Polsce oraz świadczącej pracę na rzecz pracodawcy z siedzibą na terytorium Wielkiej Brytanii oraz możliwości uzyskania przez wnioskodawczynie zaświadczenia potwierdzającego powyższe.

Z treści wniosku złożonego w dniu 20 lipca 2015 r., w tym z opisu stanu faktycznego oraz stanowiska wnioskodawczyni w sprawie wynika, iż jej intencją jest między innymi potwierdzenie stosowania brytyjskiego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w sytuacji wykonywania przez wnioskodawczynie pracy najemnej na rzecz pracodawcy z siedzibą w Wielkiej Brytanii w wymiarze i na zasadach przedstawionych we wniosku i równoczesnego prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce, jak również uprawdopodobnienie przesłanek skutkujących brakiem możliwości do uzyskania przez wnioskodawczynie dokumentu Al z brytyjskiej instytucji zabezpieczenia społecznego i skutków braku powyższego.

Należy zaznaczyć, iż nie samo zawarcie umowy o pracę na terytorium innego Państwa Członkowskiego UE przesądza o istnieniu lub nieistnieniu obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w Polsce, lecz ustalenie przez właściwą instytucję, w trybie i na zasadach określonych odpowiednimi przepisami, właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego. Wskazany przez wnioskodawczynie dokument Al jest natomiast zaświadczeniem o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej, wydawanym przez właściwą instytucję i potwierdzającym stosowanie do tej osoby przepisów określonego państwa w sferze koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, W trybie wydania decyzji z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie dokonuje jednakże rozstrzygnięcia kwestii ustalenia obowiązującego wnioskodawczynię ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego, w tym nie dokonuje ustalenia charakteru i miejsca wykonywania pracy. W powyższym trybie Zakład nie może również odnieść się do kwestii istnienia lub braku prawa do uzyskania przez wnioskodawczynię, dokumentów Al poświadczających podleganie ustawodawstwu brytyjskiemu wydanych przez właściwą instytucję brytyjskiego systemu zabezpieczenia społecznego.

Powyższe wynika z charakteru pisemnej interpretacji, której celem jest wyjaśnienie treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w oparciu o kompletny i jednoznaczny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego (dowodowego) i opiera się na treści przedstawionego opisu stanu faktycznego. Wydając pisemną interpretację Zakład przyjmuje wiec jako prawdziwe złożone przez wnioskodawczynię oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, że wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego wdacie jej wydania. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego bądź też poczynienia przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu (np. w toku czynności kontrolnych) ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez wnioskodawczynię, obciąża jedynie przedsiębiorcę.

Zagadnienia związane z ustaleniem i stosowaniem właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w stosunku do osób migrujących od maja 2010 r. reguluje zasadniczo w stosunku do Państw Członkowskich Unii Europejskiej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U.UE.L Nr 166 poz. 1 z dnia 30 kwietnia 2004 r. z późn. zm.) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonania rozporządzenia nr 883/2004 (Dz. U.UE.L Nr 284 poz. 1 z 30 października 2009 r. z późn. zm.).

Podkreślenia wymaga fakt, iż w trybie wydania decyzji z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie dokonuje rozstrzygnięcia kwestii ustalenia obowiązującego wnioskodawczynię ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego, a jedynie ogranicza się do wypowiedzenia w kwestii obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce, dlatego też w sprawach, w których wnioskodawczyni podejmuje aktywność zawodową na terenie dwóch lub więcej Państw Członkowskich UE elementem niezbędnym dla rozstrzygnięcia obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne jest wskazanie przez wnioskodawczynię w opisie stanu faktycznego jakiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego podlega.

W przedstawionym stanie faktycznym wnioskodawczyni wskazała, iż prowadzi działalność gospodarczą w Polsce, a dodatkowo została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przez firmę z siedzibą w Wielkiej Brytanii. Ponadto wnioskodawczyni wskazała, że jej wątpliwość dotyczy odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, mając na uwadze fakt, że ustawodawstwem właściwym w zakresie ubezpieczeń jest dla niej ustawodawstwo brytyjskie, a miejscem świadczenia pracy jest Wielka Brytania i inne kraje UE, a nie zaś Polska na co mogłoby wskazywać miejsce jej pobytu.

Biorąc pod uwagę fakt, iż objęty wnioskiem stan faktyczny nie może być przedmiotem postępowania dowodowego prowadzonego przez organ, który jest związany treścią wniosku, Zakład rozstrzygając niniejszą sprawę przyjął za element stanu faktycznego, oświadczenie odnoszące się do właściwego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń. W opinii wnioskodawczyni, jej ustawodawstwem właściwym w zakresie ubezpieczeń jest ustawodawstwo brytyjskie, a jedynie ze względu na regulacje obowiązujące w ww. państwie nie jest w stanie aktualnie uzyskać dokumentu potwierdzającego powyższe.

W konsekwencji, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał stanowisko wnioskodawczyni za prawidłowe, ponieważ z chwilą ustalenia dla przedsiębiorcy ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego innego niż polskie, przedsiębiorca nie podlega przepisom ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, która stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 1 i 3 lit. d reguluje zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

W świetle art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Podleganie osób prowadzących pozarolnicza działalność ubezpieczeniom społecznym wiąże się z obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. W konsekwencji, brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez wnioskodawczynię będzie wynikał bezpośrednio z faktu niepodlegania tym ubezpieczeniom w myśl wskazanych powyżej przepisów.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawczyni w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozarolniczej działalności w sytuacji, gdy właściwym dla wnioskodawczyni ustawodawstwem w zakresie zabezpieczenia społecznego jest ustawodawstwo brytyjskie.

Ponadto w świetle przywołanego wyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wydaje interpretacji indywidualnych w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdyż ustawodawca nie przyznał mu kompetencji w tym zakresie, w związku z czym w oparciu o art. 66 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego zawiadamia, iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni jest uprawniona do wniesienia podania do właściwego terytorialnie Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Takie podanie złożone zgodnie z niniejszym zawiadomieniem, w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.