WPI/200000/43/736/2015 - Brak obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od nieodpłatnej umowy zlecenia.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedsiębiorcy (...) zawarte we wniosku złożonym w dniu 23 czerwca 2015 r. w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od nieodpłatnej umowy zlecenia.

W dniu 23 czerwca 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w przedmiocie ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych i obowiązku odprowadzania składek od nieodpłatnej umowy zlecenia, która ma być zawarta w przyszłości z mężem przedsiębiorcy.

Wnioskodawczyni we wniosku z dnia 16 czerwca 2015 r. opisała stan faktyczny.

Wnioskodawczyni poinformowała, że prowadzi działalność gospodarczą i w przyszłości chciałaby zatrudnić na nieodpłatna umowę zlecenia swojego męża.

Wnioskodawczyni powzięła wątpliwość, czy taka umowa - nieodpłatna umowa zlecenia stanowi tytuł do ubezpieczeń i czy mąż wnioskodawczyni, wykonujący taka umowę będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Wnioskodawczyni przedstawiła własne stanowisko w sprawie.

Zdaniem wnioskodawczyni, w myśl art. 735 § 1 Kodeksu cywilnego wnioskodawczyni może zawrzeć nieodpłatna umowę zlecenia. Wnioskodawczyni stwierdziła, że w myśl art. 18 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. W ocenie wnioskodawczyni, aby można było ustalić podstawę wymiaru składek, czyli płacić składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne umowa zlecenie musi być odpłatna. Wnioskodawczyni jest zdania, że w przedstawionej sytuacji zawarcie w przyszłości nieodpłatnej umowy zlecenia z mężem wnioskodawczyni nie powinno skutkować powstaniem tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej podlegania ubezpieczeniom społecznym następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłączne w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121), która w art. 6 ust. 1 określa katalog osób podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 powołanej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby wykonujące prace na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące. W myśl art. 11 ust. 1 powołanej ustawy osoby wykonujące umowę zlecenia podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek.

Podkreślenia wymaga fakt, że umowa zlecenia jest umową regulowaną przez przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) odmienna w swej charakterystyce prawnej od umowy o pracę. Kodeks cywilny w art. 735 § 2 k.c. przewiduje, że jeśli z umowy ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenia. Powyższy przepis przewiduje więc zawieranie przez strony nieodpłatnych umów zlecenia, jeśli tak postanowią między sobą strony. Nieodpłatny charakter zlecenia powinien jasno wynikać z umowy.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 18 ust. 1 statuuje zasadę, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych stanowi co do zasady przychód w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) Natomiast art. 18 ust. 3 doprecyzowuje tę zasadę w odniesieniu do umów zlecenia, zgodnie z którym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osób z nimi współpracujących stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

W związku z powyższym nieodpłatne umowy zlecenia, z których jasno wynika, że zleceniobiorca nie otrzymuje z tytułu wykonania umowy żadnego wynagrodzenia, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i brak jest również obowiązku odprowadzania z tego tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że wnioskodawczyni zamierza zatrudnić męża na podstawie nieodpłatnej umowy zlecenia w związku z wykonywaną przez siebie pozarolniczą działalnością gospodarczą i w związku z tym powzięła wątpliwość, czy mąż wykonujący tego typu umowę będzie podlegał obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Oddział mając na uwadze obowiązujące przepisy prawne i opis zdarzenia przyszłego uznał stanowisko wnioskodawczyni za prawidłowe w przedmiocie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od nieodpłatnej umowy zlecenia.

Jednocześnie Oddział podkreśla, że nie jest właściwy do wydawania decyzji w zakresie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, dlatego też jeżeli wnioskodawczyni powzięła wątpliwość również w powyższym zakresie - jest uprawniona zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) do wniesienia zapytania do dyrektora właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.

Mając na uwadze powyższe Oddział stwierdził jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...) Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.