WPI/200000/43/599/2014 - Brak obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pobierania przez uczniów szkół ponadgimnazjalnych stypendium w okresie odbywania stażu zawodowego.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odnosząc się do stanowiska przedstawionego we wniosku złożonym w dniu 15 maja 2014 r. przez (...) uznaje za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pobierania przez uczniów szkół ponadgimnazjalnych stypendium w okresie odbywania stażu zawodowego, na który zostali skierowani przez inny niż powiatowy urząd pracy podmiot kierujący.

W dniu 15 maja 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony przez wnioskodawcę pismem z dnia 16 czerwca 2014 r. (wpływ do Oddziału w dniu 20 czerwca 2014 r.).

Wnioskodawca poinformował, iż stowarzyszenie na mocy umowy o dofinansowanie projektu zawartej z Urzędem Marszałkowskim (...) w ramach projektu współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach. Działanie 9.2 Podniesienie atrakcyjności jakości szkolnictwa zawodowego) realizuje projekt, w ramach którego organizowane są staże zawodowe dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Celem prowadzonych staży będzie podwyższenie poziomu kompetencji zawodowych uczniów w branży gastronomicznej. Uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej, będący uczestnikami stażów zawodowych organizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki nie są pracownikami młodocianymi i nie posiadają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Staże organizowane są w wymiarze 150 godzin i prowadzone będą w zakładach pracy branży gastronomicznej. Zgodnie z zapisami w Dokumentacji konkursowej POKL, w projekcie zapisano, iż uczestnicy stażu za jego odbycie otrzymają stypendium stażowe. W budżecie projektu założono kwotę w wysokości (...) zł, stanowiącą całkowity koszt kwalifikowany, przysługujący każdemu uczniowi za odbycie stażu w wymiarze 150 godzin. Kwota (...) zł na każdego uczestnika stażu jest całkowitą kwotą, którą dysponuje stowarzyszenie w ramach realizacji projektu, a zatem kwota obejmuje wszystkie pochodne zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem.

Dalej wnioskodawca wskazał, że przed rozpoczęciem staży zostaną podpisane porozumienia trójstronne w sprawie realizacji stażu zawodowego w ramach ww. projektu, podpisane przez stowarzyszenie - stronę kierującą, zakład pracy przyjmujący ucznia na staż. zawodowy i ucznia - uczestnika stażu oraz. ewentualnie rodzica/opiekuna prawnego uczestnika stażu (w przypadku ucznia niepełnoletniego). Porozumienie określa m.in. zadania i obowiązki każdej ze stron oraz zasady wypłacania stypendium dla uczestników stażu. Po odbyciu stażu uczniowie otrzymają stypendium stażowe w kwocie określonej w budżecie projektu, tj. w wysokości zł która stanowi całkowity koszt łącznie z wymaganymi prawem polskim pochodnymi.

Ponadto w piśmie z dnia 16 czerwca 2014 r. wnioskodawca wskazał, iż podpisywane w ramach przedstawionego we wniosku projektu, umowy, będą zawierane z niepełnoletnim, jak również, z pełnoletnimi uczniami szkoły ponadgimnazjalnej.

W związku z powyższym, wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem, czy wynagrodzenie uczestników staży (stypendium stażowe) objęte jest obowiązkowym ubezpieczeniem społecznymi tj. emerytalnym, rentowymi i wypadkowym.

Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych osoby pobierające stypendium w okresie odbywania stażu lub praktyki zawodowej, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenia, staż. lub przygotowanie zawodowe dorosłych, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tych osób stanowi kwota wypłacanego świadczenia, mającego charakter stypendium, bez względu na jego nazwę, jeżeli z zawartej umowy na realizację szkolenia lub stażu wynika prawo tej osoby do uzyskania świadczenia otrzymywanego z tytułu uczestnictwa w jednej z powyższych form aktywacji zawodowej (art. 18 ust. 4 pkt 8 ww. ustawy). Zgodnie z art. 9 ust. 6a ww. ustawy, osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowym jeżeli nie mają innych tytułów powodujących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Wnioskodawca zauważył jednakże, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2011 r. osobą pobierającą stypendium w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy systemowej może być tylko osoba o statusie osoby bezrobotnej, tj. niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej - albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną - zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieucząca się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej, gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych (art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.).

Biorąc pod uwagę powyższe oraz fakt, że projekt dotyczy tylko uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, otrzymujących stypendia w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, zdaniem wnioskodawcy nie istnieje obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest właściwy do wydawania decyzji w zakresie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdyż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) w powyższym zakresie sprawy rozpatruje dyrektor właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.

Wobec faktu, iż we wniosku złożonym w dniu 15 maja 2014 r. wnioskodawca przedstawił własne stanowisko również w części dotyczące obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Oddział odniósł się w niniejszej decyzji wyłącznie do kwestii podlegania opisanych osób ubezpieczeniom społecznym, natomiast odrębnym pismem zawiadomił wnioskodawcę o możliwości wniesienia wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w sprawie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu do dyrektora właściwego terytorialnie oddziała wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 9a, art. 12 oraz. art. 13 pkt 9a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby fizyczne pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego. Przy czym, w myśl art. 9 ust. 6a powołanej ustawy, osoby te podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jeżeli nie mają innych tytułów powodujących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Ponadto stosownie do art. 16 ust. 9a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu i przygotowania zawodowego, kierowanych przez, podmioty inne niż powiatowe urzędy, pracy, finansują w całości z własnych środków podmioty kierujące. W świetle art. 4 pkt 2 lit. za powołanej ustawy, przez "inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kierujące" - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego - należy rozumieć m.in. instytucje szkoleniowe, korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206 z późn. zm.) albo ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jedn.: Dz. U. z. 2009 r. nr 84. doz. 712 z późn. zm.).

Należy wskazać, że przepis art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych został wprowadzony z dniem I listopada 2005 r. ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1366) w celu zrównania sytuacji prawnej osób uczestniczących w szkoleniach finansowanych z Funduszu Pracy i ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, kierowanych na szkoleniu, staże i przygotowanie zawodowe dorosłych finansowane przez podmioty inne niż powiatowe urzędu pracy.

Dodatkowo, wskazany powyżej przepis art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawmy koresponduje z normą pkt 9. dotyczącego osób pobierających m.in. stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu

lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, dlatego przy jego analizie właściwym jest odniesienie się do zawartej w stosownych przepisach definicji osoby bezrobotnej. Zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm.) bezrobotnym jest osoba spełniająca ustawowo określone warunki, m.in.: pełnoletnia, niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym w danym zawodzie, a także nieucząca się w szkole. Jednocześnie przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) wśród szkół publicznych i niepublicznych wyróżniają grupę: szkoły ponadgimnazjalne.

Zgodnie z opisem zdarzenia przyszłego, przedstawionym we wniosku, stowarzyszenie zamierza zorganizować w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki staże zawodowe dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, nie będących pracownikami młodocianymi i nie posiadających innych tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, a następnie osobom w nich uczestniczącym wypłacić stypendium stażowe.

Biorąc powyższe pod uwagę, brak jest przesłanek do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych opisanych we wniosku uczniów szkół ponadgimnazjalnych.

W konsekwencji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 12 maja 2014 r. w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pobierania przez uczniów szkół ponadgimnazjalnych stypendium w okresie odbywania stażu zawodowego, na który zostali skierowani przez inny niż powiatowy urząd pracy podmiot kierujący.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodnie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.