WPI/200000/43/569/2019

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 646) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 6 czerwca 2019 r. przez Przedsiębiorcę (...)

W dniu 5 czerwca 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek Przedsiębiorcy (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zatrudnia:

Wnioskodawca jest pracodawcą, działającym jako spółka prawa handlowego, posiada czynny wpis do Rejestru Przedsiębiorców. Na podstawie umów zleceń zatrudnia obywateli Ukrainy, obywateli Republiki Białorusi i ma zamiar zatrudniać w ramach umowy zlecenia obywateli, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu, Republiki Uzbekistanu, Republiki Kazachstanu, Republiki Nepalu, Republiki Mołdawii, Republiki Bangladeszu, Republiki Indii, którzy nie posiadają i nie będą posiadać kart stałego pobytu na terytorium RP w sposób opisany w pkt 1,2,3,4 wniosku. Zatem ich pobyt nie będzie miał charakteru stałego. W zależności od legalizacji pobytu cudzoziemcy przebywać będą na podstawie stosownych wiz lub na podstawie tzw. "ruchu bezwizowego" lub innych podstaw legalnego pobytu wymaganych przepisami prawa. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca ma zawarte oraz zawiera umowy handlowe outsourcingu pracowniczego oraz świadczenia usług pracowniczych, w tym w ramach agencji pracy tymczasowej z partnerami biznesowymi, których siedziba znajduje się na terytorium RP. Zleceniobiorcy Wnioskodawcy wykonują oraz będą wykonywać czynności zlecenia, zgodnie z zawartymi umowami z partnerami biznesowymi Płatnika.

Wnioskodawca, zawierając umowy zlecenia z cudzoziemcami zatrudnionymi w sposób opisany powyżej, a zatem z pobytem mającym charakter tymczasowy, dokonuje zgłoszenia tych osób do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odprowadza składki, o których mowa w ustawie o SUS tj. składki zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy.

Wnioskodawca wnosi o wydanie interpretacji czy obecnie zatrudniani oraz zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę obywatele Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu, Republiki Uzbekistanu, Republiki Kazachstanu, Republiki Nepalu, Republiki Mołdawii, Republiki Bangladeszu, Republiki Indii w sposób opisany w punkcie 1,2,3,4 z którymi Wnioskodawca ma zawarte umowy zlecenia oraz ma zamiar zawrzeć umowy zlecenia, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego) podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego w Polsce w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych?

Stanowisko Wnioskodawcy przedstawia się następująco tj. obecnie zatrudniani oraz zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę obywatele Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu, Republiki Uzbekistanu, Republiki Kazachstanu, Republiki Nepalu, Republiki Mołdawii, Republiki Bangladeszu, Republiki Indii, w sposób opisany jak wyżej w punkcie 1,2,3,4 z którymi Wnioskodawca ma zawarte umowy zlecenia oraz będzie zawiera! umowy zlecenia, których to pobyt w Polsce ma charakter tymczasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego), którzy nie posiadają kart stałego pobytu - na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2013 r. poz. 1442, dalej Ustawa SUS) nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie SUS.

Stanowisko Wnioskodawcy oparte jest na treści art. 5 ust. 2 ustawy SUS, który stanowi, że: "Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misiach, misiach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej."

Zgodnie z treścią art. 1 ustawy SUS:

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

Według Wnioskodawcy zakresem przedmiotowym art. 5 ust. 2 SUS są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma i będzie miał charakteru stałego.

Opinia Wnioskodawcy jest w pełni zgodna z ugruntowaną, wieloletnią linią orzeczniczą sądów polskich, w szczególności Sądu Najwyższego, który wielokrotnie podejmował to zagadnienie, za każdym razem orzekając w sposób zgodny ze stanowiskiem Wnioskodawcy (zob. w szczególności wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 września 201lr. (I UK 60/11), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 201lr. (III UK 215/10), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2007 r. (I UK 225/06), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008 r. (I UK 303/07), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r. (II UK 116/08)). W szczególności Wnioskodawca opiera swoją wykładnie na stwierdzeniu zawartym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r. (II UK 116/08), zgodnie z którym art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych powinien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie - obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu. W konsekwencji oznacza to, że zakresem przedmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile ich pobyt nie ma charakteru stałego. Na uwagę, zdaniem Wnioskodawcy, zasługuje również wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008 r. (I UK 303/07), zgodnie z którym wykładnia art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie daje podstaw do uznania, iż poprzez użycie w tym przepisie spójnika "i" zawiera on koniunkcję oznaczającą wymóg łącznego spełnienia dwóch przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych (ci, którzy spełniają po pierwsze - warunek braku stałego pobytu na obszarze Państwa polskiego i po drugie - warunek zatrudnienia w wymienionych placówkach). Sąd Najwyższy uznał, że użycie w art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych spójnika "i" stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań, odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób, niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (ci, których pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i ci, którzy są zatrudnieni w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej).

Wyroki zapadłe w powołanych sprawach wydane zostały w oparciu o tożsamy stan faktyczny i w oparciu o te same przepisy prawa.

Zatem w przedmiotowej sprawie, stanowisko Wnioskodawcy jest zbieżne z ugruntowaną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego. Wnioskodawca nie ma więc obowiązku odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, o których mowa w ustawie SUS w przypadku obecnie oraz w przyszłości zatrudnianych cudzoziemców, ponieważ zatrudnienie cudzoziemców następuje na pobyt czasowy, nie mający charakteru stałego, a zatrudnieni obecnie i w przyszłości cudzoziemcy nie posiadają i nie będą posiadać kart stałego pobytu. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 3 kwietnia 2013 r" III Aua 1089/12 wskazał, że "z faktu posiadania karty stałego pobytu daje się wyprowadzić domniemanie, że pobyt cudzoziemca na terytorium Polski ma charakter stały, lecz strona może w procesie wykazać okoliczności przeciwne w celu obalenia domniemania".

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu, udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie, stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Wskazać należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązki ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy pod kątem prawidłowość zaprezentowanej wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku o wydanie indywidualne interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji zakreślają jedynie ramy opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, natomiast Organ w tym trybie nie prowadź postępowania wyjaśniającego, w szczególności dowodowego.

Zagadnienia dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 2 przywołanej ustawy osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo inne umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Zgodnie z art. 11 ust. 2 powołanej ustawy zleceniobiorcy mogą podlegać ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek.

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie uzależniają objęcia ubezpieczeniami społecznymi od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania czy pobytu, jak również od tego przez jaki czas praca jest świadczona (czy przez: okres do 6 miesięcy czy też do 3 lat), natomiast istotny jest fakt zawarcia z polskim podmiotem umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz wykonywanie pracy w ramach takiej umowy na obszarze Polski.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Wymienione przesłanki powinny być spełnione łącznie tzn. osoba jest cudzoziemcem, jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego i jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misji, misji specjalnej lub instytucji międzynarodowej.

We wniosku z 29 maja 2019 r. Wnioskodawca wskazał, że zawiera lub zamierza zawrzeć umowy zlecenia z obywatelami państw spoza Unii Europejskiej takich jak: Ukrainy, Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji, Republiki Azerbejdżanu, Republiki Uzbekistanu, Republiki Kazachstanu, Republiki Nepalu, Republiki Mołdawii, Republiki Bangladeszu, Republiki Indii. Osoby te wykonują (w przypadku obywateli Ukrainy i Republiki Białorusi) lub będą wykonywać pracę na podstawie umów zlecenia na rzecz pracodawcy polskiego w różnych okresach czasu, a ich uprawnienie do wykonywania pracy na terytorium RP będzie wynikało z różnych przesłanek formalnych (np. zezwolenie na pracę i pobyt czasowy, zezwolenie na pracę sezonową, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi). Wnioskodawca zaznaczył, że ich pobyt ma charakter tymczasowy, nie posiadają kart stałego pobytu. W ocenie Wnioskodawcy, osoby te nie podlegają ubezpieczeniom społecznym wynikającym z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Oddział nie podziela stanowiska Wnioskodawcy w powyższej kwestii. Zawarcie przez osobę fizyczną z polskim podmiotem umowy rodzącej obowiązek ubezpieczeń społecznych na mocy art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i wykonywanie tej umowy na terytorium Polski jest przesłanką do uznania takiej umowy za tytuł do tych ubezpieczeń. Sam fakt zawarcia jej z cudzoziemcem, który nie posiada karty stałego pobytu, nie może zaś przesądzać o uznaniu, że spełnione zostały przesłanki zawarte w art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z brzmienia art. 5 ust. 2 wskazanej ustawy wynika, że wskazane w nim warunki należy interpretować łącznie. Ponadto dla stwierdzenia czy cudzoziemiec podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym istotne jest istnienie tytułu do podlegania ubezpieczeniom a nie sam czas trwania jego pobytu w Polsce.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lipca 2017 r. (sygn. II UK 295/16) "termin "nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego", należy dekodować w powiązaniu z systemem ubezpieczenia społecznego, a nie przez odwoływanie się do przepisów o charakterze meldunkowym, ilościowym (...) punktem odniesienia dla wyjaśnienia kwestii, czy pobyt cudzoziemca nie ma charakteru stałego, jest wymieniony w tym przepisie obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Skoro ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, to podlegają im także obywatele państw obcych, którzy podejmują działalność stanowiącą podstawę objęcia ich obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. (...) Stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego. (...) O tym, czy dany pobyt ma charakter stały nie decyduje więc stały pobyt w sensie "długotrwałości stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", albowiem w takim wypadku wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych podlegaliby ci cudzoziemcy, których pobyt nie ma "takich cech", choć spełnialiby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (...)." Podobnie w kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców wykonujących m.in. umowy zlecenia wypowiedział się również Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach z 13 grudnia 2016 r. (III AUa 1250/16) i z 20 grudnia 2016 r. (III AUa 1249/16).

Ponadto dokonując analizy zagadnienia przedstawionego przez Wnioskodawcę nie sposób pominąć umów międzynarodowych regulujących kwestię zabezpieczenia społecznego zwartych pomiędzy niektórymi z państw wskazanych przez Wnioskodawcę. Zgodnie z umową z 18 maja 2012 r. między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym, obywatele jednego z Państw podlegają obowiązkom i korzystają z uprawnień wnikających z ustawodawstwa drugiego z Państw na tych samych warunkach co obywatele tego Państwa. Osoby, do których stosuje się ww. umowę podlegają ustawodawstwu tego Państwa, na terytorium którego wykonują pracę. Podobnie zapisy umowy z 9 września 2013 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Mołdawii o ubezpieczeniu społecznym przewidują, że osoby, do których stosuje się umowę korzystają z tych samych praw i podlegają tym samym obowiązkom na mocy ustawodawstwa każdego z Państw, co jej obywatele, a osoba zatrudniona na terytorium jednego z Państw podlega, w odniesieniu do tego zatrudnienia, ustawodawstwu tego Państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium drugiego z Państw. Obie wskazane umowy zawierają zasadę stosowania ustawodawstwa miejsca wykonywania pracy a jednocześnie nie przewidują możliwości niepodlegania ubezpieczeniom społecznym w miejscu wykonywania pracy z uwagi na okres pobytu na terytorium Polski.

Wobec powyższego, w przedstawionych przez Wnioskodawcę stanie faktycznym oraz zdarzeniach przyszłych art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania, a opisane osoby wykonujące umowy zlecenia zawarte z Wnioskodawcą podlegają lub będą polegały ubezpieczeniom społecznym na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców.

W konsekwencji, stanowiska Wnioskodawcy w zakresie przedstawionym w sentencji niniejszej decyzji uznać należy za nieprawidłowe.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust, 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.