WPI/200000/43/563/2015 - Podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez adwokata prowadzącego w ramach wpisu do CEIDG kancelarię adwokacką, mającego jednocześnie ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie rozpatrując wniosek złożony w dniu 13 maja 2015 r. przez przedsiębiorcę: (...) uznaje za nieprawidłowe stanowisko wnioskodawcy w sprawie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez adwokata prowadzącego w ramach wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej kancelarię adwokacką, mającego jednocześnie ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W dniu 13 maja 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek złożony przez Pana (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony przez wnioskodawcę pismem z dnia 21 maja 2015 r. (wpływ do Oddziału w dniu 26 maja 2015 r.).

Wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem, czy osoba wykonująca zawód adwokata (prowadząca działalność zawodową indywidualnie, w ramach kancelarii adwokackiej) i jednocześnie mająca ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, jest objęta obowiązkowo czy dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, a także czy o przyjętej interpretacji może przesądzać kod tytułu ubezpieczenia podany w formularzu zgłoszenia do ubezpieczeń.

Wnioskodawca wskazuje, że z art. 9 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4, 4a i 4c, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zgodnie natomiast z art. 9 ust. 4c wspomnianej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.

Dalej wnioskodawca wskazuje, że na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 1 i 3 ww. ustawy za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

Cytowany przepis art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniach społecznych wyodrębnia spośród osób prowadzących pozarolniczą działalność osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu. Wspomniana ustawa nie definiuje jednak pojęcia "wolny zawód". W art. 8 ust. 6 pkt 3 lit. a odsyła jedynie do rozumienia, jakie temuż pojęciu nadano przepisem art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.), co - biorąc pod uwagę, iż przepis art. 8 ust. 6 pkt 3 lit. b odnosi się do osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu innych niż w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - uprawnia do wniosku, iż pojęcia "wolny zawód" użyte w obydwu powołanych ustawach nie są tożsame. Jednocześnie nie ma w systemie prawa ogólnie obowiązującej definicji "wolnego zawodu". Należy zatem to pojęcie rozumieć zgodnie ze znaczeniem przyjętym w języku polskim, mając też na uwadze kontekst, w jakim jest używane w języku prawniczym. Wnioskodawca wspomina, iż w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 października 1999 r. (sygn. akt SK 4/99; opubl. OTK z 1999 r. nr 6 poz. 119), Trybunał Konstytucyjny jednoznacznie wskazał, że zawód adwokata jest wolnym zawodem. Podobnie w wyroku z dnia 17 września 2007 r. (sygn. akt III UK 44/07; opubl. OSNP z 2008 r. nr 21-22 poz. 327) Sąd Najwyższy również stwierdził, że adwokaci w sposób oczywisty należą do kręgu osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych lub w charakterze wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej - art. 8 ust. 6 pkt 4 tej ustawy i wyraźnie wskazał, iż adwokat jest objęty ubezpieczeniem społecznym na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 3 lub 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Dlatego w ocenie wnioskodawcy, adwokat mający ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, a prowadzący indywidualnie kancelarię adwokacką jest objęty ubezpieczeniem społecznym na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zatem - jako osoba niewymieniona w art. 9 ust. 4, 4a i 4c tejże ustawy - podlega na podstawie art. 9 ust. 5 wspomnianej ustawy - dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jednocześnie wnioskodawca zaznacza, iż o przyjętej wyżej interpretacji nie może przesądzać kod tytułu ubezpieczenia, podany w formularzu zgłoszenia do ubezpieczeń (ZUS ZUA), albowiem okoliczność ta nie tworzy stanu prawnego (np. kod może być podany błędnie). Ponadto w piśmie z dnia 21 maja 2015 r. wnioskodawca poinformował, iż jako prowadzący działalność zawodową w ramach kancelarii adwokackiej jest wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym osób wykonujących działalność pozarolniczą regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 powołanej ustawy osoby prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Jednocześnie stosownie do art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osoby wskazane w m.in.: pkt 1 - prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, a także w pkt 3 - prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu: w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne lub z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zakład wskazuje, że z dniem 21 sierpnia 2004 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którymi za działalność gospodarczą w myśl art. 2 tejże ustawy została uznana zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. W rezultacie, osoby wykonujące działalność gospodarczą w rozumieniu cytowanego przepisu są zobowiązane do uzyskania wpisu do właściwej ewidencji działalności gospodarczej (CEIDG).

Z pisma z dnia 21 maja 2015 r. wynika, że wnioskodawca prowadząc działalność w ramach kancelarii adwokackiej posiada wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. W konsekwencji, fakt posiadania przez wnioskodawcę wpisu do CEIDG będzie skutkował uznaniem, że podlega on ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 tj. na zasadach właściwych dla osoby wykonującej działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

W rezultacie powyższego, w sytuacji gdy wnioskodawca ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, podlega ubezpieczeniom społecznym zgodnie z treścią art. 9 ust. 4c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w myśl którego osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury. Biorąc powyższe pod uwagę należy uznać, że adwokat prowadzący kancelarię adwokacką w ramach wpisu do CEIDG i mający ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej działalności.

Jednocześnie słusznie zauważył wnioskodawca, iż o rozstrzygnięciu zbiegu tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych nie może przesądzać zastosowany w dokumentacji zgłoszeniowej i rozliczeniowej kod tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń, gdyż kwestia podlegania ubezpieczeniom wynika z posiadania przez ubezpieczonego określonych tytułów do objęcia ich obowiązkiem, a stosowanie w dokumentacji skróconych oznaczeń (kodów) jest czynnością czysto techniczną, będącą formą identyfikacji tych tytułów w stosownej dokumentacji.

Biorąc powyższe pod uwagę, w świetle przedstawionego stanu faktycznego Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko wnioskodawcy w sprawie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez adwokata prowadzącego w ramach wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej kancelarię adwokacką, mającego jednocześnie ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.