WPI/200000/43/360/2023 - Ulga na start i preferencyjne składki

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: Zakład) odnosząc się do stanowiska przedstawionego we wniosku z 17 kwietnia 2023 r. złożonym przez Pana (...) (dalej: Przedsiębiorca) uznaje za:

Wnioskiem z 17 kwietnia 2023 r. Przedsiębiorca wystąpił do Zakładu o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Zgodnie z art. 34 ust. 7 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców jeśli wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji nie spełnia wymogów określonych w ust. 1, 3, 4 lub 6 wzywa się Przedsiębiorcę do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że nieusunięcie braków spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia. Jeżeli braki nie zostaną usunięte w tym terminie, wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

26 kwietnia 2023 r. Zakład wezwał Przedsiębiorcę pod rygorem pozostawienia złożonego 17 kwietnia 2023 r. wniosku o indywidualną interpretację bez rozpatrzenia, zgodnie z art. 34 ust. 6 w związku z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, do jego uzupełnienia poprzez: * dokonanie opłaty w wysokości 80 zł za wyodrębnione dwa stany faktyczne przedstawione we wniosku (tj. ulga na start i preferencyjne składki) na rachunek bankowy Oddziału: PKO BP SA I Regionalny Oddział Korporacyjny w Warszawie I Centrum Korporacyjne w Warszawie: 61 1020 5590 0000 0302 8160 1019, jeżeli intencją Przedsiębiorcy jest uzyskanie rozstrzygnięcia wynikającego z art. 18 ustawy - Prawo przedsiębiorców i art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wezwanie zostało dostarczone 10 maja 2023 r., Przedsiębiorca w terminie ustawowym 7 dni od dnia odebrania, tj. 11 maja 2023 r. dokonał zapłaty w kwocie 80,00 zł za wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji.

Opis zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego Przedsiębiorcy (...)

Przedsiębiorca 5 grudnia 2022 r. zarejestrował się w CEiDG RP i OIL jako (...)

Jest to pierwsza działalność gospodarcza Przedsiębiorcy.

Wcześniej ani w chwili obecnej Przedsiębiorca nie jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o., nie jest akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej i nie prowadził i nie prowadzi niepublicznej, publicznej szkoły ani innej formy na podstawie Prawa oświatowego.

W chwili obecnej Przedsiębiorca korzysta z ulgi na start i ZUS-u preferencyjnego.

Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej Przedsiębiorca odbywał staż lekarsko-dentystyczny w okresie od 1 październik 2021 do 30 września 2022 r. w ul.

Przedsiębiorca chciałby rozpocząć pracę na umowę cywilno-prawną w podmiocie medycznym gdzie odbywał staż podyplomowy lekarsko dentystyczny i w dalszym ciągu korzystać z ulgi na start i preferencyjnego ZUS-u.

Staż podyplomowy Przedsiębiorca odbywał w powyższym podmiocie skierowany tam przez Izbę Lekarską.

Podmiot leczniczy i Przedsiębiorca nie ustalali treści umowy o pracę samodzielnie, ponieważ określa ją Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty (art. 15 ust. 8). Także zakres obowiązków Przedsiębiorcy realizowany w ramach umowy o pracę nie określały strony umowy, a przepisy ustawy (art. 15 ust. 3 i 4) ustawy o ZLiLD).

Ustawa ta precyzyjnie określa zakres uprawnień lekarza stażysty, która nie pozwala na zrównanie tego stosunku pracy z samodzielnym wykonywaniem zawodu lekarza dentysty po ukończeniu stażu podyplomowego. Lekarz stażysta nie może samodzielnie wykonać jakiejkolwiek czynności medycznej bez uzyskania zgody i odbycia konsultacji opiekuna stażu. Lekarz stażysta nie może wydawać zaświadczeń medycznych, orzeczeń, a także zaordynować pacjentowi stosowne leki.

Stanowisko Przedsiębiorcy:

W związku z tym, że czynności zawodowe wykonywane w trakcie i po stażu różnią się znacząco od siebie, to według Przedsiębiorcy, ale i również prawników Izby Lekarskiej powinien mieć możliwość w dalszym ciągu skorzystania z przysługujących ulg dla osób podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą.

Analiza stanu faktycznego / zdarzenia przyszłego w świetle stanu prawnego:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Jednocześnie, stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 34 ust. 5 ustawy - Prawo przedsiębiorców, Zakład wydaje w drodze decyzji interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 tej ustawy, osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Natomiast zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców - przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Z powyższego wynika, że osoba rozpoczynająca wykonywanie działalności gospodarczej po raz pierwszy lub po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia zawieszenia lub zakończenia poprzedniej działalności i nie wykonująca w ramach tej działalności na rzecz byłego pracodawcy czynności wykonywanych uprzednio w ramach stosunku pracy, przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia tej działalności nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (tzw. ulga na start).

Jednocześnie w myśl art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższą jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Stosownie do ustępu 2 pkt 1 i 2 tego artykułu, z opłacania składek do podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia nie mogą skorzystać osoby, które: prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność, wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Powyższe oznacza, że zakres czynności świadczonych na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy na rzecz którego wykonywana jest działalność nie może choćby częściowo pokrywać się z zakresem obowiązków wykonywanych w ramach stosunku pracy. Przez zwrot "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności" należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że wystarczy aby zakres wykonywanej przez daną osobę działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy choćby w części pokrywał się z czynnościami wykonywanymi w ramach łączącego ją uprzednio z tym pracodawcą stosunku pracy, żeby osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej nie miała prawa do ulgi na start wynikającej z art. 18 ustawy - Prawo przedsiębiorców oraz do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w trybie art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Dopiero, gdy wykonywana w ramach prowadzonej działalności praca ma zupełnie inny charakter, niż zakres czynności świadczonych w okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę - osoba prowadząca działalność może skorzystać z ulgi na start oraz preferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Z treści wniosku z 17 kwietnia 2023 r. wynika, że Przedsiębiorca ma zamiar zawrzeć umowę współpracy w ramach nowo rozpoczętej działalności gospodarczej wykonując usługi medyczne dla podmiotu, u którego był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku lekarza dentysty odbywającego staż podyplomowy. Przedsiębiorca informuje, że staż lekarski odbywał we wskazanym podmiocie na podstawie skierowania uzyskanego z Izby Lekarskiej, również treść umowy o pracę i zakres obowiązków nie były ustalane przez strony tej umowy, ale wynikały z ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty odpowiednio z art. 15 ust. 8 i art. 15 ust. 3 i 4. Ponadto Przedsiębiorca wskazuje, że potwierdzeniem odmienności wykonywanych czynności na stanowisku lekarza stażysty od czynności wykonywanych jako lekarz jest fakt, iż lekarz stażysta nie może samodzielnie wykonywać czynności medycznych bez zgody i konsultacji z opiekunem stażu, nie może wystawić zaświadczeń medycznych, orzeczeń i zaordynować stosowanie leków.

W oparciu o informacje przekazane przez Przedsiębiorcę brak jest podstaw do przyjęcia, że czynności związane ze świadczeniem usług medycznych wykonywanych przez lekarza w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a brak samodzielności podczas wypełniania obowiązków pracowniczych nie świadczy o braku tożsamości tych działań z czynnościami wykonywanymi następnie przez byłego pracownika w ramach działalności gospodarczej.

Brak samodzielności podczas wykonywania pracy lekarza stażysty potwierdza jedną z cech charakteryzujących umowę o pracę tj. podporządkowanie, a więc wykonywanie czynności pod kierownictwem pracodawcy, co uzasadnia konsultację czynności wykonywanych przez lekarza stażystę z lekarzem prowadzącym i nie może być uzasadnieniem dla braku samodzielności lekarza stażysty, a tym samym braku tożsamych czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy z działalnością wykonywaną w ramach indywidualnej działalności.

Zgodnie z art. 22 § ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510) przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jedną z cech charakterystycznych dla umowy o pracę jest podporządkowanie.

Uwzględniając powyższe, w sytuacji gdy zakres wykonywanych czynności na rzecz byłego pracodawcy na rzecz którego wykonywana jest działalność choćby w części pokrywała się z zakresem czynności wykonywanych uprzednio przez pracownika, warunek braku tożsamości czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy i działalności gospodarczej nie zostaje spełniony.

Powyższe potwierdza orzecznictwo sądowe. Wskazać można wyrok Sądu Najwyższego z 23 marca 2010 r. (I UK 323/09), z którego treści wynika, że (...) usługi zdrowotne (w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego) świadczone przez lekarza prowadzącego działalność gospodarczą (zawodową) w formie indywidualnej praktyki lekarskiej na rzecz podmiotu, w którym był zatrudniony jako stażysta, wyłączają możliwość preferencyjnego ustalania wysokości składki na zasadach opisanych w art. 18a ustawy systemowej, gdy usługi te odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy /../W ocenie Sądu Najwyższego, (...) wykonywanie, przez lekarza prowadzącego indywidualną praktykę lekarską działalności gospodarczej (zawodowej) na rzecz byłego pracodawcy, w postaci świadczenia usług zdrowotnych nie może być uznane, z powodu uzyskania kwalifikacji do samodzielnego wykonywania tych czynności, za nieodpowiadające czynnościom wykonywanym przez tego lekarza w ramach stosunku pracy, w sytuacji, gdy zakres obowiązków wynikających z umowy cywilnoprawnej i wcześniej wykonywanej umowy o pracę są tożsame. Dopiero ustalenie, że świadczone w ten sposób usługi na rzecz byłego pracodawcy, nie odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy, umożliwia skorzystanie z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne (...).

Również Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 14 stycznia 2015 r. (III AUa 1263/14), stwierdził, że (...) jedynie ze względu na okoliczność braku uprawnień wnioskodawcy do wykonywania czynności samodzielnie, wobec ustawowego wymogu odbycia stażu będącego niezbędnym elementem doskonalenia zawodowego lekarzy, usługi medyczne świadczone były pod nadzorem lekarza dentysty posiadającego pełne uprawnienia do wykonywania zawodu. W ocenie Sądu Apelacyjnego sama ta okoliczność nie przesądza, iż Wnioskodawca wykonywał inne czynności z zakresu opieki zdrowotnej - stomatologicznej, niż czynności świadczone w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na rzecz tego podmiotu. Ponadto Sad Apelacyjny zauważył, że usługi w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego świadczone przez lekarza stomatologa prowadzącego indywidualną praktykę lekarską, jak i lekarza stomatologa stażysty na podstawie umowy o pracę, należy kwalifikować zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 za zm.). Zgodnie z tą ustawą lekarz stomatolog prowadzący indywidualną praktykę nie świadczy innych usług z zakresu ochrony zdrowia od lekarza dentysty stażysty. Z kolei z przedstawionego przez wnioskodawcę we wniosku stanu faktycznego nie wynika, aby czynności z zakresu opieki dentystycznej świadczone w czasie stażu i później w ramach wykonywanej praktyki lekarskiej w przeważającym zakresie się nie pokrywały (...).

Powyższe stanowiska Sądu Najwyższego w wyroku z 23 marca 2010 r. (I UK 323/09) i Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w wyroku z 14 stycznia 2015 r. (III A Ua 1263/14), podziela Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 14 lipca 2021 r. (III AUa 196/21) gdzie jako dodatkowy argument sąd zwrócił uwagę, (...) że do sytuacji opisanej przez wnioskodawczynię nie ma zastosowania przepis art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy a systemie ubezpieczeń społecznych, z przyczyn, o których była już wyżej mowa, a nadto jeżeli weźmie się pod uwagę, że każda praca w ramach stosunku pracy jest wykonywana w reżimie podporządkowania, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd I instancji (por. powołany wyżej wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2010 r., I UK 323/09). Z przedstawionych wyżej względów zarzuty przedstawione w apelacji nie mogły być uznane za trafne.

W świetle powyższego Przedsiębiorca, który prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą oraz w ramach tej działalności wykonuje usługi na rzecz byłego pracodawcy, które chociażby w części pokrywają się z czynnościami wykonywanymi w ramach stosunku pracy - nie jest uprawniony do tzw. "ulgi na start" tj. do niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców oraz "preferencyjnych składek" o których mowa w art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. opłacania składek od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, w konsekwencji począwszy od dnia nawiązania współpracy z byłym pracodawcą będzie zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zgodnie z art. 18 ust. 8 tj. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie stanowiła zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Stanowisko Zakładu

Mając powyższe na uwadze, treść wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej złożonego w dniu 17 kwietnia 2023 r., obowiązujące przepisy prawa oraz uwzględniając linię orzeczniczą przywołaną powyżej, stanowisko przedstawione przez Przedsiębiorcę Zakład uznaje za:

Decyzja dotyczy stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Przedsiębiorcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia i w dacie wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłączenie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzją lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.