WPI/200000/43/201/2014 - Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 18 lutego 2014 r. przez przedsiębiorcę (...) w likwidacji uznaje za:

W dniu 18 lutego 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) w likwidacji o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Wnioskodawca we wniosku z dnia 17 lutego 2014 r. przedstawił opis stanu faktycznego, z którego wynika, że uchwałą wspólników przedsiębiorca (...) z dnia 5 lutego 2014 r. podjął decyzję o likwidacji spółki. W związku z tym po przeprowadzeniu negocjacji z przedstawicielami pracowników, zawarte zostało przez wnioskodawcę z jednej strony oraz przedstawicieli pracowników z drugiej strony porozumienie w sprawie zwolnień grupowych w trybie art. 3 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844). Przyczyną zwolnień, które zostaną przeprowadzone jest likwidacja wnioskodawcy. Wnioskodawca wskazał, że na dzień podpisania porozumienia w sprawie zwolnień grupowych zatrudniał 26 pracowników. Zwolnieniem grupowym zostaną objęci wszyscy pracownicy w okresie luty - grudzień 2014 r. Strony porozumienia postanowiły, że w związku z likwidacją pracodawcy wszystkie stosunki pracy zostaną rozwiązane w trybie porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracowników. Wnioskodawca wskazał, że strony porozumienia postanowiły, iż w związku z rozwiązaniem umów o pracę w trybie porozumienia z przyczyn nie dotyczących pracownika każdy pracownik będzie uprawniony do następujących świadczeń pieniężnych:

- odszkodowania w wysokości określonej krotności miesięcznego wynagrodzenia za przysługujący pracownikowi zgodnie z kodeksem pracy okres wypowiedzenia umowy o pracę,

- odprawy pieniężnej w wysokości wynikającej z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników oraz dodatkowej odprawy w wysokości 6-krotności miesięcznego wynagrodzenia pracownika liczonego jako średnie wypłacone pracownikowi wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia.

Wnioskodawca wskazuje, iż wszystkie wskazane powyżej świadczenia, a zatem odszkodowanie, odprawa ustawowa oraz dodatkowa odprawa wypłacone pracownikom w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach przeprowadzonych przez M. sp. z o.o. w likwidacji zwolnień grupowych na podstawie porozumienia w sprawie zwolnień grupowych stanowią przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Głównym celem wnioskodawcy, który zobowiązał się do wypłaty "dodatkowej odprawy" pracownikom, z którymi zostaną rozwiązane umowy o pracę w ramach prowadzonych u wnioskodawcy zwolnień grupowych jest dążenie do zapewnienia pracownikom dodatkowych środków stanowiących rodzaj rekompensaty z tytułu przeprowadzonych u wnioskodawcy zwolnień grupowych związanych z likwidacją zakładu pracy. Zatem jedyną przyczyną wypłaty tej dodatkowej odprawy jak i pozostałych świadczeń jest fakt rozwiązania stosunków pracy z pracownikami w związku z likwidacją wnioskodawcy.

W stanie faktycznym przedstawionym powyżej wnioskodawca powziął wątpliwości:

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie:

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie zaś z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) (dalej "Rozporządzenie"), z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są przychody uzyskane przez pracownika z tytułu odprawy, odszkodowania, rekompensaty wypłacone z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn lezących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłączenie określonych należności jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Wnioskodawca wywodzi, ze mając na uwadze ogólne zasady wykładni, a zatem i podstawowy nakaz konsekwencji terminologicznej w procesie wykładni pojęcia użyte w ww. Rozporządzeniu winny być interpretowane zgodnie z tym znaczeniem jakie nadano im w pozostałych aktach prawnych. Odwołując się zatem do terminologii takich pojęć jak odszkodowanie czy tez odprawa należałoby sięgnąć do pojęć jakimi posługuje się kodeks pracy czy też wskazana powyżej ustawa o tzw. zwolnieniach grupowych.

Przewidziane w niniejszym stanie faktycznym odszkodowanie stanowi w sposób nie budzący wątpliwości rekompensatę dla pracownika wynikającą z rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Strony uzgodniły, iż w zamian za okres wypowiedzenia pracownik uzyska odszkodowanie, które ma rekompensować wcześniejsze rozwiązanie umowy o pracę. Taki sam charakter ma odszkodowanie o którym mowa w art. 36¹ k.p. i dlatego też pojęcie odszkodowania zamieszczone w Rozporządzeniu winno dotyczyć zarówno odszkodowania, o którym mowa w ww. artykule kodeksu pracy jak i odszkodowania, które jest przedmiotem niniejszego wniosku.

Wnioskodawca twierdzi, że jego zdaniem podobnie rzecz ma się z odprawą, która regulowana jest przepisami ustawy o zwolnieniach grupowych. Jeżeli Rozporządzenie Odnosi się do pojęcia odprawy to należy przypisać mu takie znaczenie jakie nadaje mu ustawa o zwolnieniach grupowych. A zatem nie powinno budzić wątpliwości, iż odprawa w rozumieniu Rozporządzenia to ta sama odprawa, o której mowa w ustawie o zwolnieniach grupowych, a to konsekwentnie powinno powodować jej wyłączenie z podstawy wymiaru składek.

Katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań wynikających z porozumień negocjowanych z przedstawicielami pracowników na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Zdaniem wnioskodawcy z samej konstrukcji dyspozycji cytowanego przepisu wynika wprost, że ze składek na ubezpieczenia społeczne są zwolnione zarówno świadczenia przysługujące bezpośrednio na podstawie przepisów prawa pracy, jak i inne odprawy, odszkodowania rekompensaty wypłacone pracownikom z tytułu rozwiązania umowy o pracę, ustalone zarówno w drodze porozumienia pomiędzy pracodawcą z przedstawicielami pracowników, jak i na podstawie umowy między pracodawcą a konkretnym pracownikiem.

Jedynym i koniecznym warunkiem wyłączenia odprawy z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest to, aby istniał bezpośredni związek pomiędzy wypłatą danego świadczenia a rozwiązaniem stosunku pracy, co jak podkreśla wnioskodawca w przedmiotowej sprawie będzie miało miejsce. Przy czym jak zaznaczył wnioskodawca, "dodatkowa oprawa" będzie wypłacona na podstawie porozumienia w sprawie zwolnień grupowych w związku z rozwianiem stosunku pracy, a zatem w rzeczonej sprawie istnieje nierozerwalna więź pomiędzy wypłatą dodatkowej odprawy a rozwiązaniem stosunku pracy.

Zdaniem wnioskodawcy mając na uwadze powyższą argumentację wnioskodawca konsekwentnie stoi na stanowisku, iż odszkodowanie, odprawa ustawowa jak i dodatkowa odprawa wypłacona pracownikom na mocy porozumienia w sprawie zwolnień grupowych, z którymi zostanie rozwiązana umowa o pracę na zasadach określonych w tym porozumieniu, nie będą stanowiły podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Wnioskodawca podnosi, iż brak w treści regulacji prawnych, a konkretnie § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ograniczenia kwotowego z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, o którym mowa w art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Zdaniem wnioskodawcy przekroczenie 15-krotności minimalnego wynagrodzenia o którym mowa w art. 8 ust. 4 cytowanej ustawie nie wyklucza zastosowania wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia, gdyż ustawodawca nic wprowadził takiego ograniczenia. Uzasadnione jest zatem stanowisko, iż również dodatkowe odprawy wypłacone pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy na podstawie wewnętrznozakładowych porozumień zawartych pomiędzy pracodawcą a przedstawicielami pracowników, tj. porozumienia zawartego pomiędzy (...) a przedstawicielami pracowników, których wysokość przekracza 15-krotność minimalnego wynagrodzenia korzystają z wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia.

Wnioskodawca stwierdza, że zgodnie z brzmieniem przepisu art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne w jego indywidualnej sprawie.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 1.61, poz. 1106 z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wpłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od lego, czy ich wartość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Katalog przychodów nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty we wskazanym rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia - podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Zgodnie z art. 36¹ § 1 Kodeksu Pracy jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może w celu wcześniejszego rozwiązania umowy u pracę skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostała cześć okresu wypowiedzenia.

W myśl uregulowania przepisu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z dnia 22 maja 2003 r. Nr 90 poz. 844) pracownikowi, w związku z rozwianiem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

Z konstrukcji przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 wyżej cytowanego rozporządzenia wynika, że wyłączeniu z podstawy wymiaru składek podlegają zarówno świadczenia przysługujące na podstawie przepisów prawa pracy tj. Kodeksu Pracy, ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak i inne wypłacone pracownikowi z tytułu rozwiązania stosunku pracy odprawy, odszkodowania, rekompensaty, ustalone drogą dobrowolnych porozumień pomiędzy pracodawcą a organizacjami związkowymi, które wynikają z układów zbiorowych pracy oraz ustalone na podstawie umowy z konkretnym pracownikiem. Koniecznym warunkiem wyłączenia takiego świadczenia z podstawy wymiaru składek jest bezpośredni związek pomiędzy wypłatą świadczenia, a rozwiązaniem stosunku pracy, natomiast bez znaczenia pozostaje jego wysokość.

Układy zbiorowe pracy, statuty, czy też regulaminy wynagradzania jak również umowy zawarte z konkretnymi pracownikami, w kwestii wysokości odpraw i odszkodowań mogą przewidywać rozwiązania korzystniejsze niż wynikające z przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników i kwoty te także nie będą stanowiły podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ponieważ jak wspomniano wyżej jedynym koniecznym warunkiem wyłączenia z podstawy wymiaru składek jest związek pomiędzy wypłatą świadczenia a rozwiązaniem stosunku pracy. Także dodatkowe odprawy pieniężne, odszkodowania, rekompensaty pieniężne wypłacone pracownikowi niezależnie od odpraw pieniężnych należnych pracownikom na podstawie art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. (bez względu na nazewnictwo i wysokość) wypłacone pracownikom z którymi rozwiązano stosunek pracy za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron z przyczyn leżących po stronie pracodawcy będą wyłączone z podstawy wymiaru składek pod warunkiem, że zostaną wypłacone na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy pracodawcą i związkami zawodowymi lub umowy zawartej pomiędzy pracodawcą a konkretnym pracownikiem.

Biorąc pod uwagę powyższe Oddział uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy w przedmiocie nie uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości wypłaconych pracownikom przedsiębiorcy odszkodowań w związku z rozwiązaniem umów o pracę stanowiących równowartość wynagrodzenia za okres wypowiedzenia umów o pracę, za prawidłowe w przedmiocie nie uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości odprawy wypłaconej pracownikom przedsiębiorcy na podstawie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w Związku z rozwiązaniem umowy o pracę, za prawidłowe w przedmiocie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dodatkowej odprawy w wysokości 6 - krotności miesięcznego wynagrodzenia pracownika wypłaconej pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach przeprowadzonych u wnioskodawcy zwolnień grupowych na podstawie Porozumienia w sprawie zwolnień grupowych, oraz za prawidłowe w przedmiocie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek dodatkowej odprawy wypłaconej pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy, której wysokość przekracza minimalne wynagrodzenie na podstawie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844).

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.