WPI/200000/43/1531/2014 - Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z. 2011 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 30 grudnia 2014 r. przez przedsiębiorcę: (...) w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartości Kuponów żywieniowych udostępnianych pracownikom przez Wnioskodawcę.

W dniu 30 grudnia 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek spółki: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, iż planuje wprowadzenie systemu motywacyjnego, polegającego na dofinansowywaniu swoim pracownikom posiłków poprzez przekazanie im Kuponu żywieniowego, zgodnie z poniższym założeniami.

Kupon może zostać wykorzystany wyłącznie w celu nabycia produktów spożywczych oferowanych w sklepach spożywczych oraz w celu nabycia posiłków oferowanych w sieci punktów gastronomicznych.

Pracownik, który otrzymuje Kupon jest obowiązany do przestrzegania Regulaminu dla pracowników dotyczącego korzystania z Kuponu. Zgodnie z postanowieniami Regulaminu. Kupon uprawnia do nabycia tylko i wyłącznie posiłków w formie produktów spożywczych oraz usług gastronomicznych. W skład sieci punktów akceptujących Kupon wchodzą sklepy spożywcze. bary, restauracje oraz inne punkty, które prowadzą usługową działalność w zakresie gastronomii. Pracownik nie może nabywać usług innych niż usługi gastronomiczne oraz produktów niebedących posiłkami (w szczególności artykułów chemicznych, artykułów odzieżowych, alkohol, wyrobów tytoniowych, paliw). Ponadto na Kuponie widnieje informacja, że uprawnia on wyłącznie do otrzymania posiłku.

Wnioskodawca poinformował, że Kupon nie podlega wymianie na gotówkę. Celem Kuponu jest zatem wyłącznie zapewnienie pracownikom posiłków spożywanych w przerwach pomiędzy wykonywaniem pracy.

W związku z powyższym Wnioskodawca zwrócił się z zapylaniem czy wartość Kuponu podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek, jako wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z lego tytułu do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł, stosownie do § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).

W ocenie Wnioskodawcy, Kupon spełnia warunki przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia, a w konsekwencji jego wartość powinna być wyłączona z podstawy wymiaru składek.

Wnioskodawca w skazuje, że zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zawarte są m in. w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe Stosownie do przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednak zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowi wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł.

Skorzystanie z powołanego wyżej zwolnienia wymaga zatem spełnienia łącznie trzech warunków: dofinansowania przez pracodawcę posiłków udostępnionych pracownikom, braku możliwości otrzymania ekwiwalentu z. tego tytułu oraz. zachowania limitu 190 zł miesięcznie.

Wnioskodawca uważa, że w opisanym przez niego przypadku powyższe warunki skorzystaniu ze zwolnienia zostały spełnione, co wyjaśnia w następujący sposób:

Warunek I - dofinansowanie przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom: Omawiany przepis obejmuje, zdaniem Wnioskodawcy, każdą sytuację, w której pracodawca na własny koszt przekazuje pracownikom żywność Wnioskodawca podkreśla przy tym, że skoro w treści powyższego przepisu nie zostały w odróżnieniu np. do § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzeniu, wymienione formy zapewniania pracownikom posiłków, to chodzi tu o każdą dopuszczoną formę wymieniona lub niewskazaną wyraźnie w tym punkcie, służącą finansowaniu przez, pracodawcę posiłków do spożycia. Mając na uwadze, zdaniem Wnioskodawcy, udostępnienie pracownikowi posiłku może przybrać na gruncie analizowanego przepisu różne formy, przy czym może być ono realizowane tak przez samego pracodawcę, jak i przez podmiot trzeci. Pracodawca może zatem prowadzić stołówkę pracowniczą, w której będzie przygotowywał posiłki dla pracowników. Możliwe jest również wydanie przez pracodawcę bonów lub kart za pośrednictwem systemu motywacyjnego, które będą uprawniały pracowników do zakupu posiłków tak w punktach gastronomicznych jak i w sklepach. W obu powyżej wskazanych przypadkach pracodawca będzie ponosił ekonomiczny ciężar dofinansowaniu wyżywienia pracowników, a tym samym zdaniem Wnioskodawcy, w omawianym powyżej zakresie ustawowa przesłanka zwolnienia będzie spełniona.

Jednocześnie Wnioskodawca wskazuje, że analizowana regulacja ustawowa nie zawiera definicji pojęcia "posiłek" i zwraca uwagę, ze zgodnie z słownikową definicją pojęcia "posiłek" jest to pożywienie jedzone dla zaspokojenia głodu; jedzenie czegoś. Dodatkowo w tym miejscu przywołuje definicje zawarte w art. 2 Rozporządzenia WE nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w sprawie bezpieczeństwa Żywności, do którego odesłanie znajduje się także w ustawie z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Zgodnie z powołanymi aktami prawnymi, pojęcie "żywność" (lub "środek spożywczy") oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać. Posiłek oznacza więc w tym przypadku zarówno danie przygotowane w punktach gastronomicznych, jak i artykuły spożywcze nabywane w sklepach spożywczych. Należy przy tym podkreślić, że chodzi tutaj o takie produkty spożywcze, które ze względu na swoje właściwości lub stopień przetworzenia nadają się do bezpośredniego spożycia (np. wędlina, ser, pieczywo czy masło służące do przygotowania przez pracownika kanapek, ale już nie surowe mięso czy drożdże). Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, posiłkiem w rozumieniu powołanego § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia będą zarówno dania gotowe z restauracji jak i te samodzielnie przygotowane z nabytych produktów spożywczych. Stanowisko powyższe jest również prezentowane w orzecznictwie sądowym. Przykładowo w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 lutego 2008 r. (sygn. akt III AUa 2028/06) skład orzekający potwierdził: "Przepis § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z. dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) nie precyzuje formy udostępniania pracownikom posiłków, a tym samym nie ogranicza jej wyłącznie do posiłkowania się w placówkach gastronomicznych". Analogiczne stanowisko zostało wyrażone w wyroku Sadu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 kwietnia 2010 r. (sygn. akt III AUa 3012/09) oraz w wy roku Sądu Okręgowego w Kielcach z 22 marca 2012 r. (sygn. VU 1013/11). Niewątpliwie zatem przekazanie pracownikowi Kuponu, którego wykorzystanie może nastąpić jedynie w celu nabycia produktów spożywczych oraz usług gastronomicznych, wypełnia przesłankę finansowania przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom.

Tym samym korzystanie przez Wnioskodawcę z Kuponu, spełnia pierwszy warunek umożliwiający wyłączenie z podstawy wymiaru składki wartości sfinansowanych przez pracodawcę posiłków.

Warunek 2 - brak możliwości otrzymania przez pracownika ekwiwalentu w przypadku niewykorzystania dofinansowania na posiłek:

Drogim ustawowym warunkiem jest to, aby pracownik, który nie skorzysta z posiłku nie nabył prawa do ekwiwalentu z tego tytułu. W tym miejscu Wnioskodawca wskazuje, że "ekwiwalent" rozumiany jest jako rzecz równa innej wartością. Ekwiwalent pieniężny zaś to równowartość danej rzeczy wyrażone) w pieniądzu. Oznacza to, że pracownikowi - który nie skorzystał z Kuponu zgodnie z jej przeznaczeniem tj. nie otrzymał posiłku - nie zostaną wypłacone środki pieniężne ani nie uzyska on innego świadczenia w zamian. Jest to bardzo istotny element regulacji, która zakłada, że wyłącznie środki przeznaczone przez pracodawcę na nabycie przez pracowników posiłków (zaspokojenie potrzeb żywieniowych) i w taki właśnie sposób spożytkowane mogą korzystać z preferencyjnego potraktowania tj. wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W zaprezentowanym stanie faktycznym, zgodnie z regulaminem i intencją Wnioskodawcy Kupon nie może być używany w inny sposób niż w celu nabycia posiłków (w tym produktów spożywczych). Pracownik, który zapozna się z treścią Regulaminu, zobowiązuje się do jego przestrzegania, a tym samym do wykorzystania Kuponu zgodnie z jego przeznaczeniem. Istotne znaczenie dla oceny sytuacji ma także okoliczność, na kuponie widnieje informacja, zgodnie z którą Kupon może być użyty wyłącznie w celu nabycia posiłku. W ocenie Wnioskodawcy, dla skorzystania z omawianej preferencji nie ma znaczenia forma dofinansowania przez pracodawcę do posiłków pracowników tj. bon, talon czy karta uprawniająca do otrzymania przez pracownika posiłku. Jednocześnie zmianie nie ulega zasada zgodnie z którą pracownik, który nie wykorzysta przyznanego dofinansowania na posiłek, traci możliwość wykorzystania go w jakikolwiek inny sposób, w szczególności na nabycie innych - niż posiłek - usług czy towarów.

Kupon nie podlega wymianie na gotówkę, a tym samym zapewnia mechanizm braku ekwiwalentności. Dofinansowanie posiłku za pomocą Kuponu gwarantuje pracodawcy, iż pracownik będzie uprawniony do zakupu jedynie posiłku (czyli także jak wskazano powyżej produktów spożywczych) w sklepach spożywczych oraz w wyznaczonych punktach gastronomicznych.

Warunek 3 - przestrzeganie limitu zwolnienia do 190 zł miesięcznie: Kwota wyłączona z podstawy wymiaru składek nie może przekraczać 190 zł miesięcznie. Oznacza to, że jeżeli pracownik otrzyma w danym miesiącu posiłki za kwotę przekraczającą miesięcznie 190 zł, to wówczas tylko kwota do tej wysokości będzie korzystała z wyłączenia z podstaw y składek, a nadwyżka podlegać będzie składkom na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Na Wnioskodawcy ciąży wówczas obowiązek ustalenia, czy ustawowy limit jest przestrzegany. W przypadku Wnioskodawcy, zwolnieniem objęta jest jedynie ustawowa kwota do 190 zł miesięcznie, co znajduje odzwierciedlenie w Regulaminie, a zatem również trzeci warunek skorzystania ze zwolnienia jest spełniony.

Mając na względzie powyższe Przedsiębiorca uznał, że w opisanym przypadku wszystkie warunki zwolnienia dofinansowania posiłków zostały spełnione, a zatem w ocenie Wnioskodawcy, wartość Kuponu do limitu 190 zł miesięcznie winna być wyłączoną z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, stosownie do § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył co następuje:

Zgodnie z. art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Katalog przychodów nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty we wskazanym rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W myśl § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączona jest wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnionych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 złotych.

W przypadku, o którym mowa w powyższym przepisie, z podstawy wymiaru składek nu ubezpieczenia społeczne wyłączona będzie wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnionych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z. tego tytułu, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł. Na podstawie punktu II powołanego rozporządzenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe możliwe będzie wyłączenie bonów żywieniowych o wartości do 190 zł uprawniających wyłącznie do wymiany na posiłek w placówkach gastronomiczno restauracyjnych, barach, punktach gastronomicznych, stołówkach. Bony mogą być realizowane wyłącznie w placówkach gastronomicznych oferujących posiłki w formie gotowych do spożycia dań.

Przepis § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, stanowi wyjątek od zasady uwzględniania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego przychodu uzyskiwanego przez pracownika z tytułu stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tak więc podlega ścisłej wykładni Należy podkreślić, iż z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie będą wyłączone bony żywieniowe realizowane w placówkach handlowych. Tego typu bon uprawniający pracownika do zakupu towarów w placówkach handlowych (o ile obowiązek jego udostępnienia nie wynika z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy), nie jest bonem żywieniowym, lecz bonem towarowym, którego wartość należy włączyć do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia.

Potwierdzeniem powyższego może być treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2013 r. (sygn. II UK 74/13), zgodnie z którym bony (talony lub kupony) żywnościowe (żywieniowe) uprawniające do nabycia posiłków lub artykułów spożywczych w zakładach zbiorowego żywienia lub sieciach (placówkach) handlowych (...) nie podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na pracownicze ubezpieczenia emerytalne i rentowe w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. "Sąd Najwyższy zaznaczył również w powyższym wyroku, iż "wywołujący kontrowersje interpretacyjne przepis podlega ścisłej wykładni adekwatnej do jego wyjątkowego (szczególnego) charakteru prawnego, która w pierwszym rzędzie powinna odpowiadać językowemu i gramatycznemu brzmieniu spornego przepisu. Nie pozostawia on wątpliwości, ze wyłączeniu z podstawy wymiaru składek podlega wyłącznie wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikowi do spożycia, które znajdują się w stanie nadającym się do tego celu (spożycia) w miejscu i czasie pracy u zainteresowanego pracodawcy (wnioskodawcy) Tych wymagań nie spełniają bony żywnościowe (żywieniowe), które miałyby być przyznawane wszystkim pracownikom do zrealizowania we wskazanych im licznych punktach gastronomicznych lub sieciach (jednostkach) handlowych, które oferują w zamian rozmaite produkty."

W zdarzeniu przyszłym przedstawionym we wniosku. Przedsiębiorca wskazał, iż zamierza wprowadzić system motywacyjny polegający na przekazaniu pracownikom Kuponu żywieniowego, który może być realizowany w sklepach spożywczych, barach, restauracjach oraz innych punktach prowadzących usługowa działalność w zakresie gastronomii.

Biorąc powyższe pod uwagę należy uznać, że wartość Kuponów żywieniowych, które Przedsiębiorca zamierza wydawać swoim pracownikom do realizacji zarówno w placówkach gastronomicznych jak i handlowych, będzie stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe

W konsekwencji Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartości Kuponów żywieniowych udostępnianych pracownikom przez. Wnioskodawcę na zasadach opisanych we wniosku.

Należy ponadto zauważyć, że wskazane przez Wnioskodawcę wyroki Sądów Apelacyjnych i Sądu Okręgowego zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie mają mocy powszechnie obowiązującej.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wy dana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.