WPI/200000/43/15/2017 - Wypłata rekompensaty w związku z rozwiązaniem umowy o pracę a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 5 stycznia 2017 r. przez przedsiębiorcę: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w sprawie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości świadczenia w postaci rekompensaty wypłaconej pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

W dniu 5 stycznia 2017 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca w opisie zdarzenia przyszłego poinformował, że zamierza rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę w drodze porozumienia stron. Oprócz należnych świadczeń wypłacanych na podstawie przepisów prawa pracy jak np. odprawę emerytalną/rentową, spółka zamierza wypłacić pracownikowi na zasadzie pełnej dobrowolności rekompensatę z tytułu rozwiązania umowy o pracę, stanowiącą krotność jego miesięcznego wynagrodzenia, bądź ustalonej z góry kwoty. Rozwiązanie umowy o pracę nastąpi najprawdopodobniej z dniem (...) 2017 r. a wypłata rekompensaty nastąpi najprawdopodobniej w terminie wypłaty ostatniego wynagrodzenia ze stosunku czyli do dnia 10 lutego 2017 r. Stosowny zapis o wypłaceniu pracownikowi dodatkowych rekompensat/odszkodowań z tytułu rozwiązania umowy o pracę będzie zawarty w treści porozumienia zawartego z pracownikiem w sprawie rozwiązania z nim umowy o pracę.

Należy podkreślić, że wartość wypłacanej rekompensaty, do której prawo uzyska pracownik Spółki, stanowi przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1278). Ponadto wypłacana rekompensata pozostaje w bezpośrednim i nierozerwalnym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. W pisemnym porozumieniu stron umowy o pracę w sprawie rozwiązania umowy o pracę będzie zapis wskazujący na to, że rekompensata przysługuje w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Wnioskodawca nadmienia, że przepisy kodeksu pracy ani przepisy regulaminu wynagradzania obowiązującego u wnioskodawcy, jak również warunki umowy o pracę zawartej z tym pracownikiem nie przewidują zasad naliczania i wypłacania tego typu rekompensat. Zatem decyzja o wypłacie rekompensaty dla pracownika po jego wieloletniej pracy jest wynikiem obopólnego porozumienia w ramach swobody umów.

Wnioskodawca zadaje pytanie:

Czy rekompensata, którą Spółka zamierza w najbliższym czasie wypłacić pracownikowi w związku z rozwiązaniem z nim umowy o pracę na mocy porozumienia stron stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne?

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie:

Spółka stoi na stanowisku, że rekompensata, którą zamierza w najbliższym czasie wypłacić pracownikowi nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Przepis § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), określa, że podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody: odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Spółka uważa, że powyższe wyłączenie określonych należności, jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wykazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Używając zwrotu "w tym" jedynie przykładowo wymieniono, że chodzi o odprawy, odszkodowania i rekompensaty z tytułu rozwiązania stosunku pracy, w tym nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy wreszcie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W związku z powyższym Spółka przyjmuje, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Wnioskodawca nadmienia, że podobne stanowisko przedstawił Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku w analogicznej sprawie w decyzji nr 7 z dnia 9 stycznia 2015 r.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawartego w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji.

Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Natomiast w myśl art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiana składek na ubezpieczenia zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finasowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Jednocześnie z brzmienia art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika ograniczenie w tematyce, w której Zakład jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uniemożliwiające potwierdzenie w tym trybie przez organ dokonanej przez Wnioskodawcę kwalifikacji przychodu w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią natomiast przychody wymienione enumeratywnie w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 z późn. zm.) gdzie:

- w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia wskazano, iż z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone zostały przychody uzyskane tytułem odpraw, odszkodowań i rekompensat wypłacanych pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Literalne brzmienie powyższego przepisu wskazuje, że z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne mogą być wyłączone odprawy, odszkodowania, rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Na podstawie powołanego przepisu pracodawca może wypłacić zwolnionym pracownikom zarówno świadczenia "obligatoryjne" wynikające z kodeksu pracy, jak i inne świadczenia na podstawie obowiązującego regulaminu wynagrodzeń lub nawet na podstawie umowy z konkretnym pracownikiem. Koniecznym warunkiem wyłączenia jest związek pomiędzy wypłatą świadczenia, a rozwiązaniem stosunku pracy. Również dotyczy to innych odpraw, odszkodowań i rekompensat wypłaconych pracownikom z tego tytułu, ustalone drogą dobrowolnych porozumień pomiędzy pracodawcą a organizacjami związkowymi oraz te, które wynikają z Układów Zbiorowych Pracy.

Powołany przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ma charakter szczególny, gdyż stanowi jeden z wyjątków od zasady uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiąganego przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W konsekwencji przepis ten podlega ścisłej wykładni adekwatnej do ich szczególnego charakteru prawnego.

Z wniosku o wydanie interpretacji złożonego w dniu 5 stycznia 2017 r. wynika, że Wnioskodawca zamierza rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę w drodze porozumienia stron. Oprócz należnych świadczeń wypłacanych na podstawie przepisów prawa pracy Spółka zamierza wypłacić pracownikowi na zasadzie pełnej dobrowolności rekompensatę z tytułu rozwiązania umowy o pracę, stanowiącą krotność jego miesięcznego wynagrodzenia, bądź ustalonej z góry kwoty. Stosowny zapis o wypłaceniu pracownikowi dodatkowych rekompensat/odszkodowań z tytułu rozwiązania umowy o pracę będzie zawarty w treści porozumienia zawartego z pracownikiem w sprawie rozwiązania z nim umowy o pracę. Wartość wypłacanej rekompensaty, do której prawo uzyska pracownik Spółki, stanowi przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Uwzględniając przedstawiony przez Wnioskodawcę zdarzenie przyszłe, własne stanowisko w sprawie oraz obowiązujące przepisy prawne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku złożonym w dniu 5 stycznia 2017 r. w sprawie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości świadczenia w postaci rekompensaty wypłaconej pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.