WPI/200000/43/1494/2015 - Brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od niestanowiącego przychodu ze stosunku pracy odszkodowania wypłaconego byłym pracownikom na podstawie ugody sądowej.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odnosząc się do stanowiska przedstawionego we wniosku złożonym w dniu 31 grudnia 2015 r. przez: (...)

W dniu 31 grudnia 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) Inspektorat w (...) wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony przez Wnioskodawcę, reprezentowanego przez pełnomocnika Pana (...), pismem z dnia 15 stycznia 2016 r. (wpływ do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Lublinie w dniu 22 stycznia 2016 r.).

Na wstępie wniosku w odniesieniu do § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek a ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) oraz art. 18 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, (...) Oddział (...) z siedzibą w (...) zwrócił się z prośbą o wydanie opinii na temat, czy wypłacana kwota odszkodowania dla pracowników zatrudnionych w (...) Oddział (...) oraz pracowników, z którymi rozwiązano umowę o pracę, powinna być objęta składkami na ubezpieczenia społeczne.

Wnioskodawca poinformował, że w dniu (...) lipca 2015 r. z (...) (dalej Pracodawca Dotychczasowy) wydzielono zorganizowaną część przedsiębiorstwa (linia biznesowa ochronna) do nowego podmiotu tj. (...) Oddział (...) (dalej Pracodawca Nowy), do którego pracownicy zatrudnieni dotychczas u Pracodawcy Dotychczasowego zostali "transferowani" na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy do Pracodawcy Nowego. U Pracodawcy Dotychczasowego obwiązuje Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy zawarty w dniu (...) marca 2004 r., którego postanowienia obowiązują u Pracodawcy Nowego.

Zgodnie z zapisem zawartym w art. (...) pkt (...) Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy: "Pracownikowi zatrudnionemu w systemie zmianowym, w czterobrygadowej organizacji pracy, przysługuje dzień wolny od pracy ("(...)") z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za ten dzień obliczonego jak za urlop wypoczynkowy. Na wniosek pracownika dni te mogą być udzielone łącznie, proporcjonalnie do ilości przepracowanych miesięcy.". W związku z powyższym pracownikom zatrudnionym w czterobrygadowej organizacji pracy przysługuje dzień wolny od pracy tzw. "(...)", którego Pracodawca Dotychczasowy nie udzielał.

Mając na uwadze powyższe, Pracodawca Nowy zawarł ugodę przed Sądem Pracy z pracownikiem, w której zobowiązał się do wypłacenia odszkodowania z tytułu nieudzielenia dnia wolnego od pracy za okres nieprzedawniony. W przedmiotowej sprawie toczą się przed Sądem Pracy postępowania z innymi pracownikami zatrudnionymi u Pracodawcy Nowego, a także z pracownikami, z którymi rozwiązano umowę o pracę w trakcie zatrudnienia u Pracodawcy Dotychczasowego, mające na celu zawarcie ugód, które zobowiążą Pracodawcę Nowego do wypłat odszkodowań z tytułu nieudzielania dnia wolnego od pracy z tytułu pracy w systemie czterobrygadowej organizacji pacy.

Ponadto w piśmie z dnia 15 stycznia 2016 r. Wnioskodawca wskazał, że zarówno (...) jak i (...) Oddział (...) będzie dokonywał wypłat odszkodowań, a w związku z powyższym nie ma dla niego znaczenia która spółka występuje z zapytaniem. Wnioskodawca poinformował również, że pracownicy, którzy przeszli w dniu (...) lipca 2015 r. z (...) do nowego podmiotu (na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy) będą mieli wypłacane odszkodowanie przez Pracodawcę Nowego, natomiast odszkodowanie dla pracowników (...) z którymi została rozwiązana umowa o pracę będzie wypłacała spółka (...) z uwagi na fakt, że byli pracownicy mieli rozwiązaną umowę o pracę z ww. spółką. Mając powyższe na uwadze, Wnioskodawca stwierdził, że odszkodowanie otrzymane przez pracownika bądź byłego pracownika, wpłacone na podstawie ugody sądowej, uznane jest jako wypłata odszkodowania, która nie stanowi przychodu ze stosunku pracy.

W związku z powyższym, Pracodawca Dotychczasowy zwrócił się z zapytaniem, czy w związku z zawarciem ugody przed Sądem Pracy, w wyniku której Pracodawca Nowy zobowiązał się do wypłaty odszkodowania pracownikom, którym nie udzielono należnego dnia wolnego od pracy z tytułu wykonywania pracy w systemie zmianowym w czterobrygadowej organizacji czasu pracy na podstawie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy należy od odszkodowania, które zostało na przyznane na rzecz pracownika oraz odszkodowania na rzecz byłych pracowników potrącić składki na ubezpieczenia społeczne.

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie Wnioskodawca wskazał, że zapłata za każdy utracony dodatkowy dzień wolny pracownika w kwocie (...) zł za dzień (takich dni jest (...) za okres nieprzedawniony, co daje łącznie kwotę (...) zł), wynikająca z treści zawartej ugody, będzie wyrazem realizacji spoczywającej na nim, z racji łączącego go z pracownikiem stosunku pracy, obowiązku wypłaty zasądzonego odszkodowania. Z tego też względu Wnioskodawca stwierdził, że wypłacona pracownikowi lub byłemu pracownikowi kwota odszkodowania, która według Wnioskodawcy nie stanowi przychodu ze stosunku pracy, zwolniona jest z oskładkowania ZUS, a zatem zgodnie z zasadą ogólną odszkodowanie jest wolne od odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto stosownie do art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie z treścią wniosku z dnia 21 grudnia 2015 r. oraz pisma z dnia 15 stycznia 2016 r. opisane odszkodowania wypłacane są przejętym pracownikom przez Pracodawcę Nowego, natomiast pracownikom, z którymi rozwiązano stosunek pracy - przez Wnioskodawcę. Mając na uwadze art. 4 pkt 2a i art. 17 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którymi płatnikiem zobowiązanym do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za pracowników jest pracodawca, potencjalny obowiązek zapłaty składek mógłby zaistnieć wyłącznie po stronie podmiotu wypłacającego opisane świadczenia, czyli w przypadku pracowników przejętych od Wnioskodawcy w trybie regulowanym treścią art. 23¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) - po stronie Pracodawcy Nowego. Zakład podkreśla, iż w myśl art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej pisemna interpretacja przepisów może dotyczyć wyłącznie indywidualnych obowiązków przedsiębiorcy. W konsekwencji, w niniejszej sprawie organ nie ma możliwości wypowiedzenia się w zakresie potencjalnych obowiązków w sferze ubezpieczeń społecznych innych podmiotów - w tym oddziału innej spółki prawa handlowego, który przejął część pracowników Wnioskodawcy i wypłaca im wskazane we wniosku odszkodowania.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład odmówił wydania pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie dotyczącym potencjalnych obowiązków innego płatnika składek (tj. (...) Oddział (...)), wynikających z wypłaty przejętym pracownikom na mocy ugody sądowej odszkodowania z tytułu nieudzielenia dnia wolnego od pracy.

Zagadnienia dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne są regulowane za pośrednictwem przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 2236). W myśl art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych, a także przychodów niepodlegających uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na podstawie zapisów zawartych we wskazanym rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ponadto zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Z treści powyższego wynika, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ściśle uzależniają włączenie danego świadczenia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników od zakwalifikowania go jako przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.). Obowiązek opłacania przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne ma w konsekwencji pochodny (następczy) charakter wobec określenia czy dane świadczenie stanowi przychód ze stosunku pracy.

Zakład zaznacza jednocześnie, że w myśl powołanego powyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wydaje interpretacje indywidualne wyłącznie w ściśle zakreślonym katalogu spraw. Kwestia kwalifikacji określonego świadczenia jako przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu, nie mieści się w ustawowym zakresie, natomiast sprawy te należą do wyłącznej kompetencji organów podatkowych, gdyż zgodnie z art. 10a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.). Powyższe ograniczenie w tematyce, w której Zakład jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uniemożliwia potwierdzenie w tym trybie przez organ dokonanej przez wnioskodawcę w przedstawionej sprawie kwalifikacji określonego świadczenia w świetle przepisów podatkowych. W konsekwencji, Zakład dokonał interpretacji przepisów ubezpieczeniowych opierając się na zawartej we wniosku informacji w powyższym zakresie.

Zgodnie z treścią wniosku z dnia 21 grudnia 2015 r. oraz pisma z dnia 15 stycznia 2016 r. Wnioskodawca będzie wypłacał byłym pracownikom na mocy ugody sądowej odszkodowania z tytułu nieudzielenia dnia wolnego od pracy. Zgodnie z oświadczeniem Wnioskodawcy, odszkodowanie otrzymane na podstawie ugody sądowej przez byłego pracownika nie stanowi przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W świetle powyższego, kwota opisanego odszkodowania nie będzie stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu stosunku pracy.

Uwzględniając powyższe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Spółki przedstawione we wniosku złożonym w dniu 31 grudnia 2015 r. w sprawie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu stosunku pracy od wartości wypłaconych przez Wnioskodawcę byłym pracownikom na podstawie ugody sądowej odszkodowań z tytułu nieudzielenia dnia wolnego od pracy.

Dodatkowo Zakład nadmienia, iż wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wskazane w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, mogą mieć zastosowanie wyłącznie do świadczeń, które stanowią przychód pracownika z tytułu stosunku pracy w rozumieniu przepisów podatkowych. Dlatego też w świetle oświadczenia Wnioskodawcy, iż opisane odszkodowanie nie stanowi przychodu z tytułu stosunku pracy, wskazany przez Spółkę na wstępie wniosku § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia nie może mieć zastosowania.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.