WPI/200000/43/144/2016 - Brak obowiązku ubezpieczeń społecznych oraz brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne od nieodpłatnej umowy zlecenia zawartej z matką będącą na emeryturze.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 4 lutego 2016 r. przez przedsiębiorcę: (...) w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych oraz braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne od nieodpłatnej umowy zlecenia zawartej z matką będącą na emeryturze.

W dniu 4 lutego 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawczyni poinformowała, iż od (...) 2015 r. prowadzi działalność gospodarczą jako firma jednoosobowa i płaci składki ZUS na preferencyjnych zasadach. Prowadzenie działalności jednoosobowej wiąże się z tym, że gdy jedzie po zaopatrzenie do hurtowni musi zamykać firmę i traci klientów i co za tym idzie traci również finansowo bo zamknięta w tym czasie firma nie przynosi dochodu. By uniknąć strat z tego tytułu Wnioskodawczyni chce zatrudnić na umowę zlecenie swoją matkę będącą na emeryturze z racji wieku. Wnioskodawczyni nadmienia, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z matką. Umowa zlecenie będzie nieodpłatna czyli matka nie będzie pobierała wynagrodzenia za świadczoną jej pomoc przy prowadzeniu firmy. Pomoc ma być udzielana bez wyznaczonego grafiku czasu i czynności ale na życzenie Wnioskodawczyni czyli w miarę potrzeby.

Wnioskodawczyni przedstawiła własne stanowisko w sprawie.

Zdaniem Wnioskodawczyni umowa zlecenie która będzie wykonywana przez matkę emerytkę nieodpłatnie nie spowoduje skutków w postaci odprowadzania obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne pomimo, że z matką pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym. Podstawę wymiaru składek ZUS zleceniobiorcy, co do zasady, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany z tytułu wykonywania umowy zlecenia-jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo a wynika to z przepisów art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121) oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) to w konsekwencji należy uznać, że nieodpłatne (brak wynagrodzenia) wykonywanie umowy zlecenia w tej konkretnej sytuacji nie spowoduje objęcia zleceniobiorcy obowiązkowym: ubezpieczeniem społecznym oraz ubezpieczeniem zdrowotnym.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi. że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Oddział zaznacza jednocześnie, że w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego zawarty w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż rozpoznając wniosek o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego. Wydając pisemną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego bądź też poczynienie przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu, np. w toku prowadzonego postępowania lub w toku czynności kontrolnych, ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez wnioskodawcę obciąża jedynie przedsiębiorcę.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. W myśl art. 11 ust. 1 powołanej ustawy osoby te mogą podlegać dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek.

Sama umowa zlecenia jest regulowana natomiast przez przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.). Kodeks cywilny w art. 735 § 2 przewiduje, że jeśli z umowy ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonywać je bez wynagrodzenia za wykonanie zlecenie należy się wynagrodzenie. Powyższy przepis daje więc możliwość zawierania przez strony nieodpłatnych umów zlecenia, jeśli tak postanowią miedzy sobą strony. Nieodpłatny charakter zlecenia powinien jasno wynikać z umowy.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 18 ust. 1 określa, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi co do zasady przychód w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.). Natomiast art. 18 ust. 3 doprecyzowuje tę zasadę w odniesieniu do umów zlecenia, zgodnie z którym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osób z nimi współpracujących stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

W związku z powyższym nieodpłatne umowy zlecenia, z których jasno wynika, że zleceniobiorca nie otrzymuje z tytułu wykonywania umowy żadnego wynagrodzenia, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i brak jest również obowiązku odprowadzania z tego tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni prowadząc jednoosobową pozarolniczą działalność gospodarczą do pomocy przy jej prowadzeniu zamierza zatrudnić na nieodpłatną umowę zlecenia swoją matkę będącą na emeryturze, z którą pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym. Zleceniobiorczyni ma świadczyć pomoc na rzecz Wnioskodawczyni bez wyznaczonego grafiku czasu i czynności, a jedynie w miarę potrzeby. Za powyższą pomoc nie będzie pobierała wynagrodzenia.

Uwzględniając powyższe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych oraz braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne od nieodpłatnej umowy zlecenia zawartą z matką będącą emeryturze.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydala decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.