WPI/200000/43/1431/2014 - Umowa o dzieło a składki na ubezpieczenia społeczne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odnosząc się do stanowiska przedstawionego we wniosku złożonym w dniu 3 grudnia 2014 r. przez przedsiębiorcę (...)

W dniu 3 grudnia 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek płatnika (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, iż spółkę łączy z osobą fizyczna (zwaną dalej XY) umowa współpracy - zawarta (...) sierpnia 2014 r. - dotycząca tworzenia materiałów dziennikarskich. Równocześnie XY jest zatrudniony w (...) na 1/8 etatu na stanowisku.

Wnioskodawca wskazał również, iż XY na podstawie umowy o pracę zawartej z (...) zajmuje stanowisko specjalisty ds. realizacji telewizyjnych, a do jego obowiązków należy opiniowanie zawartości merytorycznej materiałów dziennikarskich. Równocześnie XY - jako strona umowy o współpracę (zawierającej ogólne warunki umów o dzieło zawieranych pomiędzy stronami) łączącej go z - (...) zobowiązał się do tworzenia materiałów dziennikarskich takich jak: relacje reporterskie, reportaże, informacje tekstowe.

Wnioskodawca wskazuje ponadto, że w spółce (...) udziałowcami są: (...) (...) % udziałów) oraz (...) (...)% udziałów). Prezesem Zarządu jest (...), prokurentem jest (...). Natomiast w spółce udziałowcami są (...) ((...)% udziałów) i (...) ((...)% udziałów), Prezesem Zarządu jest (...) a prokurentem (...).

W związku z taktem, iż oba podmioty łączy osoba głównego udziałowca oraz skład Zarządu Wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem, czy w stosunku do umowy o dzieło zawartej z (...) nie powstaje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych "za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonująca prace na podstawie umowy agencyjnej umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli taką umowę zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z który m pozostaje w stosunku pracy". Przepis ten rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy - m.in. na sytuację, w której osoba wykonuje pracę na podstawie jednej z wymienionych umów cywilnoprawnych zawartą z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W konsekwencji, gdy pracownik zawarł umowę cywilnoprawną z osobą trzecią, a pracę w ramach takiej umowy wykonuje faktycznie dla swojego pracodawcy (jeżeli to pracodawca uzyskuje rezultaty tej pracy, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych) - to skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a za pracownika, jest objecie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym tak jak pracownika, nawet wówczas gdy umowa cywilnoprawna samoistnie nie pociągałaby za sobą skutku w postaci obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W przedstawionym stanie faktycznym, zdaniem Wnioskodawcy, nie ulega wątpliwości, ze wskazane spółki są oddzielnymi podmiotami prawnymi, świadczącymi usługi na rzecz podmiotów trzecich (nie na swoją rzecz wzajemnie). Wykonywanie świadczeń na rzecz jednej z nich nie może być uznane automatycznie za pracę na rzecz drugiej, tylko wyłącznie z uwagi na fakt podobnego kręgu udziałowców. Dalej Wnioskodawca wskazuje, że jak wynika z analizy uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2014 r. (sygn. II UK 449/13) podobieństwo składu osobowego obydwu spółek i występowanie miedzy wspólnikami bliskiego pokrewieństwa, może uprawniać do przyjęcia, że praca świadczona na podstawie umowy cywilnoprawnej - faktycznie była wykonywana na rzecz pracodawcy ("odbywała się w niepodzielnym interesie obydwu spółek i wzbogacała obydwie spółki"), ale wtedy kiedy taki wniosek może wypływać z całokształtu okoliczności sprawy. W sytuacji rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy miał miejsce taki "sposób i zakres współpracy pomiędzy obiema spółkami, z których naprzemiennie w kolejnych latach jedna w istocie pracowała na rzecz wypracowania przez drugą stosownego poziomu sprzedaży towarów, uprawniającego do uzyskania premii od kontrahentów, pokrywający się przedmiot ich działalności, naprzemienny system zatrudniania pracowników przez jedną ze spółek w jednym roku a drugą w następnym i wzajemne korzystanie przez spółkę niezatrudniającą pracowników w danym roku z zawierania z pracownikami drugiej spółki umów zlecenia na wykonanie czynności, mieszczących się w ramach zawartych pomiędzy spółkami umów o współprace, prowadzenie działalności pod tym samym adresem przy wzajemnym wynajmowaniu pomieszczeń i naprzemiennym dokonywaniu zamiany pomieszczeń, przy oczywistym istnieniu podobieństwa, iż w istocie praca świadczona w spornym okresie przez zainteresowanych w ramach umów zlecenia zawartych ze spółką cywilną "D.-D." w tym spółkę będącą w tych okresach pracodawcą zainteresowanych "

Inaczej mówiąc, nie tyle ewentualne powiązania kapitałowe mają tutaj kluczowe znaczenie, a faktyczne świadczenie pracy na rzecz pracodawcy - pomimo formalnego zawarcia umowy cywilnoprawnej z podmiotem trzecim (np. na skutek zawartego porozumienia o współpracy pomiędzy (...) a Wnioskodawca zauważa, że w przedstawionej sytuacji nie występują pomiędzy pracodawcą a Wnioskodawcą takie powiązania, które świadczyłyby o tym, iż wykonywanie przez XY świadczeń na rzecz Wnioskodawcy byłoby w istocie wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy,

Tym samym W ocenie Wnioskodawcy XY wykonujący dzieło na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz (...) - nie może być równocześnie uznany za pracownika w oparciu o art. 8 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a w konsekwencji brak jest obowiązku objęcia go obowiązkowymi ubezpieczeniami tak jak pracownika.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczeniu społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powalanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie indywidualnej interpretacji dotyczącej obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz podstawy wymiaru tych składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Katalog tytułów, z których wynika obowiązek ubezpieczeń emerytalnych i rentowych został zawarty w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Biorąc pod uwagę zamknięty charakter powyższego katalogu i brak wskazanych w nim osób wykonujących umowy o dzieło, należy uznać, ze osoba, która wykonuje pracę wyłącznie na podstawie umowy o dzieło nie podlega ubezpieczeniom społecznym, a w rezultacie wykonujący umowę nie podlega ubezpieczeniom społecznym, a zamawiający dzieło nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawarcia rzeczonej umowy.

Jednocześnie w myśl art. 8 ust. 2a wskazanej powyżej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawca, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W konsekwencji, osoba, która ramach zawartej z innym podmiotem umowy o dzieło świadczy pracę na rzecz własnego pracodawcy podlega ubezpieczeniom społecznym na zasadach obowiązujących dla pracownika. Jednocześnie obowiązkiem zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych oraz opłacania składek ż tytułu takiej umowy zostaje obciążony pracodawca, na rzecz którego wykonywana jest praca. Potwierdzeniem powyższego może być m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. (II UZP 6/09). zgodnie z którą to pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Sąd Najwyższy stwierdza również, iż "obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona, i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy", a także powołuje się na treść art. 18 ust. 1 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uzasadniając, z którego "wynika logicznie, że płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie "uwzględnia się' w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy".

Uwzględniając powyższe, należy wskazać, że niezależnie od zakwalifikowania umowy o dzieło zawartej w dniu 1 sierpnia 2014 r. jako umowy wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych bądź umowy wykonywanej wyłącznie na rzecz zamawiającego dzieło, rzeczona umowa nie będzie stanowić odrębnego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych a Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do opłacania składek rut ubezpieczenia społeczne z jej tytułu.

W konsekwencji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie, uwzględniając fakt, iż brak obowiązku opłacania przez Przedsiębiorcę składek będzie wynikał z innych niż przedstawione we wniosku przesłanek.

Ponadto Zakład podkreśla, iż niezbędnym warunkiem, wynikającym z cytowanego powyżej art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, umożliwiającym uzyskanie pisemnej interpretacji przepisów jest indywidualny charakter sprawy wnioskodawcy będącego przedsiębiorcą. W rezultacie powyższego brak jest podstaw do wy dania interpretacji m in. gdy wniosek złożony przez przedsiębiorcę dotyczy sfery uprawnień i obowiązków innego podmiotu (płatnika składek). W przedstawionej we wniosku sprawie. Wnioskodawca, będący podmiotem zamawiającym wykonanie dzielą, zwrócił się z zapytaniem dotyczącym w części potencjalnych obowiązków innego płatnika składek (pracodawcy osoby, z którą wnioskodawca zawarł umowę o dzieło) wynikających z możliwości zakwalifikowania rzeczonej umowy jako umowa o dzieło wykonywana na rzecz własnego pracodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, brak jest możliwości wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w' zakresie dotyczącym potencjalnych obowiązków innego niż Wnioskodawca płatnika składek, a w konsekwencji Zakład odmówił wydania pisemnej interpretacji przepisów w formie decyzji we wskazanej kwestii.

Decyzja dotyczy sianu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążącą dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.