WPI/200000/43/143/2016 - Brak obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pełnienia na podstawie aktu powołania funkcji prokurenta przez osobę zatrudnioną jednocześnie przez spółkę na podstawie umowy o pracę o odmiennym zakresie obowiązków.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 3 lutego 2016 r. przez: (...) w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pełnienia na podstawie powołania funkcji prokurenta przez osobę zatrudnioną jednocześnie przez spółkę na podstawie umowy o pracę o odmiennym zakresie obowiązków.

W dniu 3 lutego 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, że w chwili obecnej na podstawie umowy o pracę zatrudnia osobę fizyczną na stanowisku dyrektora ds. personalnych. Jednocześnie obok umowy o pracę zarząd spółki planuje powołanie tej osoby na stanowisko prokurenta. Zakres obowiązków wynikających z umowy o pracę nie pokrywa się z zakresem przedmiotowym wynikającym z prokury. Osoba ta w ramach obowiązków pracowniczych wynikających z umowy o pracę nie będzie wykonywała czynności wynikających z powołania do pełnienia funkcji prokurenta w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych. Osoba ta będzie wykonywała równolegle obowiązki pracownicze na podstawie umowy o pracę oraz funkcję prokurenta. Z tytułu pełnienia funkcji prokurenta osoba ta otrzyma wynagrodzenie na podstawie uchwały zarządu. Z prokurentem nie zostanie zawarta żadna dodatkowa umowa związana z wykonywaniem czynności związanych z prokurą. Zakres obowiązków prokurenta nie będzie wynikał ze stosunku pracy, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Wynagrodzenie prokurenta będzie wynikać wyłącznie z postanowień uchwały zarządu spółki.

W związku z powyższym wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem czy wynagrodzenie otrzymywane z tytułu pełnienia funkcji prokurenta (osoby, która jest zatrudniona w spółce na podstawie umowy o pracę) ustanowione wyłącznie na podstawie uchwały zarządu spółki będzie stanowiło tytuł do obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zdaniem wnioskodawcy, wynagrodzenie otrzymywane z tytułu pełnienia funkcji prokurenta (osoby, która jest jednocześnie pracownikiem wnioskodawcy) ustanowione na podstawie uchwały zarządu spółki nie będzie stanowiło tytułu do obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają z zastrzeżeniem art. 8 i 9 osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Z kolei stosownie do art. 8 ww. ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Zgodnie z art. 8 ust. 2a cytowanej ustawy, za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie ustawy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli taką umowę zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Artykuł 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określa krąg osób fizycznych, dla których ubezpieczenia emerytalne i rentowe maja charakter obowiązkowy. Przepis ten określa w sposób wyczerpujący wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Jest to katalog zamknięty. Powołane przepisy nie zaliczają do kręgu ubezpieczonych prokurenta powołanego na to stanowisko uchwałą zarządu bez zawierania odrębnej umowy ze spółką. Oznacza to, że prokurent powołany uchwałą zarządu nie będzie obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom społecznym, a jego przychód z tytułu wynagrodzenia za pełnienie tej funkcji nie będzie stanowił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Dalej wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 109 (1) § 1 Kodeksu cywilnego, prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowo wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związana z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W związku z powyższym prokura jako szczególna forma pełnomocnictwa, wynika z oświadczenia woli mocodawcy, natomiast nie musi wynikać z umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Samo powołanie prokurenta uchwałą zarządu nie oznacza, że powstaje w tym zakresie jakikolwiek stosunek prawny miedzy spółką a prokurentem (oprócz stosunku pełnomocnictwa). Wykonywania obowiązków prokurenta nie można utożsamiać z zawarciem umowy o pracę ani umowy cywilnoprawnej ze spółką. Bez znaczenia pozostaje w ocenie przedsiębiorcy także fakt, że prokurentem powołanym uchwalą zarządu w spółce zostanie osoba będąca pracownikiem spółki. W przypadku każdej osoby fizycznej pełniącej funkcję prokurenta powołanego uchwalą zarządu bez zawierania odrębnej umowy ze spółką nie będzie powstawał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Wynagrodzenie otrzymywane z tytułu bycia prokurentem ustanowione na podstawie uchwały zarządu spółki nie będzie stanowiło tytułu do obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi. że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 wskazanej ustawy, uzależniając zaistnienie tegoż obowiązku od podstawy prawnej, z której wynika pełniona funkcja. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej.

W myśl art. 6 ust. I pkt 1 w związku z art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polski są pracownikami. Ponadto stosownie do art. 18 ust. 1 tejże ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Jednocześnie z treści ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) wynika, że prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W konsekwencji prokura, jako szczególna forma pełnomocnictwa, wynika z oświadczenia woli mocodawcy - przedsiębiorcy, natomiast nie musi wynikać z umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Stosownie do treści art. 208 § 6 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.) prokurent w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością jest powoływany przez zarząd.

Należy zauważyć, że wskazany powyżej art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie zalicza do ubezpieczonych osoby ustanowionej jako prokurent spółki, a jednocześnie nie zawierającej z tą spółką żadnej umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. W rezultacie samo pełnienie funkcji prokurenta spółki nie skutkuje jeszcze powstaniem obowiązku ubezpieczeń społecznych. Jednocześnie pełnienie funkcji prokurenta na podstawie powołania uchwałą zarządu przez osobę świadczącą niezależnie od ww. funkcji pracę na podstawie umowy o pracę, nie będzie skutkowało zaistnieniem obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia z tytułu prokury przyznanego przez zarząd i nie mającego źródła w wykonywanym odrębnie stosunku pracy. W rezultacie, jeżeli funkcja prokurenta pełniona jest wyłącznie na podstawie stosunku organizacyjnego i nie wynika z wykonywanej umowy o pracę to pomimo pobierania ustalonego przez zarząd wynagrodzenia z tego tytułu, wynagrodzenie to nie będzie rodziło obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu uzyskiwania wynagrodzenia za pełnienie na podstawie powołania przez zarząd funkcji prokurenta przez osobę zatrudnioną jednocześnie na podstawie umowy o pracę z odmiennym zakresem obowiązków.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydala decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.