WPI/200000/43/1415/2015 - Obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej prezesa zarządu spółki pełniącego swą funkcję wyłącznie na podstawie powołania.

Na podstawie art, 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U, z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie rozpatrując wniosek złożony w dniu 10 grudnia 2015 r. przez Pana (...) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą: (...)

W dniu 16 grudnia 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek płatnika: (...)o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony w zakresie formalnym pismem z dnia 21 grudnia 2015 r. (wpływ do Oddziału w dniu 28 grudnia 2015 r.).

Wnioskodawca poinformował, że spółka (...) w organizacji w drodze uchwały z dnia listopada 2015 r. powołała wnioskodawcę na stanowisko prezesa zarządu spółki. W zakresie powierzonych mu czynności ze spółką do dnia dzisiejszego nie

została zawarta żadna umowa ani o pracę ani też o innym charakterze, w szczególności w rozumieniu art. 6 ustawy 0 systemie ubezpieczeń społecznych. Ani spółka ani wnioskodawca nie zamierzają zawierać takiej umowy, brak jest bowiem konieczności zawierania takiej umowy zaś w ocenie wnioskodawcy optymalnym rozwiązaniem jest wykonywanie przez jedynego członka zarządu czynności na podstawie samego aktu powołania. W związku z powyższym, z tytułu sprawowania funkcji prezesa zarządu wnioskodawca będzie pobierał uposażenie od momentu jego ustalenia przez zgromadzenie wspólników spółki. Spółka działa w formie spółki z o.o., organem stanowiącym jest zgromadzenie wspólników, które ustali wysokość wynagrodzenia. Ustalenie nastąpi w formie uchwały nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników.

Jednocześnie wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą o profilu odmiennym od profilu działalności spółki. Początek prowadzenia działalności nastąpił wcześniej aniżeli powołanie na funkcję prezesa zarządu spółki. Czynności z zakresu powierzonej funkcji członka zarządu - prezesa zarządu wnioskodawca będzie sprawował poza profilem prowadzonej działalności gospodarczej. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawca nie korzysta z tzw. preferencyjnych warunków odprowadzania składek ZUS, o których mowa w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawca nie posiada ustalonego prawa do emerytury lub renty.

Ponadto wnioskodawca poinformował, że spółka, w której sprawuje czynności nie jest spółką jednoosobową, struktura właścicielska (udziałowa) rozbita jest na udziałowców, natomiast zarząd jest jednoosobowy. Zgodnie z § (...) ust. (...) umowy spółki "W skład zarządu Spółki wchodzi od 1 do 3 członków powoływanych i odwoływanych w drodze uchwały podjętej bezwzględną większością głosów." Organami spółki są zaś zgodnie z § umowy zarząd i zgromadzenie wspólników.

W przedstawionym stanie faktycznym, w ocenie wnioskodawcy, osoba powołana w skład zarządu na funkcję prezesa zarządu z tytułu osiąganego na podstawie powołania do pełnienia czynności zarządu uposażenia nie będzie w ogóle podlegała ubezpieczeniom społecznym ani też ubezpieczeniu zdrowotnemu. Nie będzie też obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Osoba ta podlega natomiast obowiązkowi ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnie zdrowotnego wyłącznie z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Wnioskodawca podkreśla, iż w przedstawionym stanie faktycznym w ogóle nie dochodzi do zbiegu tytułu do ubezpieczeń w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W tej mierze należy bowiem wskazać wyraźnie, że art. 6 ust. 1 tejże ustawy w ogóle nie zawiera regulacji pozwalających na oskładkowanie uposażenia prezesa zarządu spółki otrzymywanego na podstawie stosunku prawnego powstałego na powyższym gruncie.

Również w przepisie art. 66 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych brak jest mowy o tytule wynikającym z powołania w rozumieniu przepisów Kodeksu spółek handlowych. W tej sytuacji należy wskazać, że bez wątpienia sprawowanie funkcji prezesa zarządu spółki na podstawie powołania nie stanowi tytułu do ubezpieczenia społecznego ani też zdrowotnego, w związku z powyższym wnioskodawca stoi na stanowisku, że z tytułu sprawowanej funkcji i wypłacanego uposażenia nie będzie podlegał obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i nie będzie obowiązany do zapłaty jakichkolwiek składek na ubezpieczenie społeczne ani zdrowotne. Nie powstanie również w odniesieniu do jego osoby obowiązek odprowadzania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Uzasadniając swoje stanowisko wnioskodawca wskazuje, na treść art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wymieniając wskazane w nim tytuły do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i zauważając, że brak jest w powyższym zestawieniu tytułu powołania uchwałą zgromadzenia wspólników do pełnienia funkcji członka zarządu.

Dalej wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, z tego tytułu - w tym przypadku brak zbiegu tytułów do ubezpieczeń - obowiązuje pełne oskładkowanie w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ustawy zdrowotnej.

Zgodnie z art. 201 § 4 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn.: Dz.U. 2013.1030 z 6 września 2013 r. z późn. zm.) członek zarządu spółki z o.o. jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zgodnie zaś z § umowy spółki "W skład zarządu Spółki wchodzi od 1 do 3 członków powoływanych i odwoływanych w drodze uchwały podjętej bezwzględną większością głosów." Organami spółki są zaś zgodnie z § umowy zarząd i zgromadzenie wspólników. W spółce nie nastąpiła zatem jakakolwiek modyfikacja postanowień ustawowych w zakresie dotyczącym wyboru członków zarządu.

W zakresie zaś obowiązku podlegania ubezpieczeniu chorobowemu wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych "Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10." Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego - Izba Pracy z dnia 4 kwietnia 2012 r. (sygn. I UK 427/11)"Stwierdzenie w prawomocnym wyroku sądu, że strona w danym okresie czasu nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym (art. 365 § 1 k.p.c.), prowadzi do niemożności objęcia go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w tym okresie, co w konsekwencji oznacza brak prawa do zasiłku chorobowego".

W kontekście powyższego wnioskodawca uznał, iż z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ww. osoba podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu zaś z tytułu ww, powołania na członka zarządu takiego obowiązku brak. Powołany powyżej przepis art. 11 ust. 2 ustawy przewiduje bowiem dobrowolną podległość ubezpieczeniu chorobowemu tylko w powiązaniu z faktycznym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniu społecznemu.

Zgodnie natomiast z art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W tej mierze, podobnie jak poprzednio należałoby więc przyjąć, iż w związku z faktem, że ww. osoba ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu w przedstawionym stanie faktycznym, podlega wyłącznie z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej to tylko z tego też tytułu może podlegać ubezpieczeniu wypadkowemu.

W odniesieniu do dochodu osiąganego z tytułu sprawowania funkcji członka zarządu w spółce, analogicznie jak powyżej ma się rzecz jeżeli chodzi o składki odprowadzane na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, bowiem brak jest tytułu do odprowadzania tych składek. Przepisy art. 104 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz art. 10 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy nic nie stanowią w tym przedmiocie.

W swoim stanowisku wnioskodawca oparł się ponadto na decyzjach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2013 r. znak: DI/100000/451/763/2013 oraz w Lublinie z dnia 21 lutego 2014 r. znak: WPI/200000/43/169/2014. W obu tych decyzjach Zakład Ubezpieczeń Społecznych jednoznacznie stanął na stanowisku, że nie ma obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych bowiem funkcje pełnione na podstawie powołania nie stanowią tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń. W pierwszej ze wskazanych spraw przedsiębiorca zwrócił się o wydanie pisemnej interpretacji wskazując, że w spółce o strukturze udziałowej dwóch wspólników zostanie powołany w skład zarządu. Wnioskodawca miał być wspólnikiem tej spółki a jednocześnie miał wejść w skład zarządu jako jego członek. Ze spółką nie łączył go żaden stosunek kontraktowy poza powołaniem w skład zarządu. Wnioskodawca wskazywał, iż w jego ocenie sam stosunek organizacyjny nie rodzi tytułu ubezpieczenia społecznego. ZUS Oddział w Gdańsku zgodził się z tym stanowiskiem, wskazując, iż powołanie członka zarządu spółki kapitałowej oznacza nawiązanie stosunku pracy pomiędzy spółką a członkiem zarządu. W tym zakresie ZUS wskazał na poglądy doktryny i orzecznictwa, w szczególności wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2004 r. (sygn. I PK 51/04). Nadto zauważono, że często dochodzi do nawiązania stosunku wewnętrznego o charakterze organizacyjnym. Dopiero następstwem nawiązania stosunku obligacyjnego może być zawarcie ewentualnej umowy, jednak to od woli spółki zależy czy to stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków. Reasumując, treść przepisu art. 6 oraz powiązanych z nim art. 11 i 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozwala uznać, iż powołanie w znaczeniu bezumownego powierzenia funkcji organu spółki - członka zarządu (na podstawie art. 201 k.s.h.) nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom, a tym samym nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. W drugiej ze spraw wnioskodawca - spółka z o.o. - wskazał, że w spółce jest dwóch udziałowców będących osobami fizycznymi (każdy jest właścicielem połowy udziałów). Osoby te są jednocześnie członkami zarządu spółki wykonującymi obowiązki za wynagrodzeniem przyznanym uchwałą nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników. Osób tych nie łączył ze spółką żaden stosunek prawny poza powołaniem. W opinii wnioskodawcy, w tym stanie faktycznym funkcje pełnione przez te osoby na podstawie powołania nie stanowią tytułu do ubezpieczeń, co w konsekwencji wiąże się z brakiem obowiązku opłacania od nich składek. ZUS podzielił to stanowisko.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. W powyższym trybie organ nie jest natomiast uprawniony do dokonywania interpretacji przepisów, z których wywodzi się obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, gdyż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) w powyższym zakresie sprawy rozpatruje dyrektor właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Wobec faktu, że we wniosku z dnia 4 grudnia 2015 r. przedsiębiorca przedstawił własne stanowisko dotyczące obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, Oddział odniósł się w niniejszej decyzji wyłącznie do kwestii dotyczącej ubezpieczeń społecznych, natomiast odrębnym pismem zawiadomił wnioskodawcę o możliwości wniesienia do właściwego organu wniosku o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w pozostałym zakresie.

Zakład podkreśla ponadto, iż w myśl art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej pisemna interpretacja przepisów może dotyczyć wyłącznie indywidualnej sprawy przedsiębiorcy. W konsekwencji, w niniejszej sprawie organ nie ma możliwości wypowiedzenia się w zakresie potencjalnych obowiązków w sferze ubezpieczeń społecznych innych przedsiębiorców - w tym spółki prawa handlowego, w której wnioskodawca został powołany na prezesa zarządu, dotyczących opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz fundusze pozaubezpieczeniowe.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład odmówił wydania pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie dotyczącym

potencjalnych obowiązków innego płatnika składek (wskazanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreśla natomiast, że wydając niniejszą interpretacje odnosi się jedynie do problemu istnienia lub braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez wnioskodawcę jako osobę prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, równocześnie powołaną do pełnienia funkcji prezesa zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym osób wykonujących działalność pozarolniczą regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Wskazana powyżej ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera w art, 6 katalog osób, które podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a ponadto w art. 11 i 12 wskazuje, które z wymienionych osób podlegają ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.

Osoby prowadzące działalność pozarolniczą, w tym prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w myśl przepisów o działalności gospodarczej w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5, art, 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, natomiast dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Ponadto zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.), spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką handlową o kapitałowym charakterze, mającą osobowość prawną, działającą w oparciu o kapitał zakładowy podzielony na udziały i ponoszącą odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Zdolność do czynności prawnych spółki z o.o. realizuje zarząd spółki a jego kompetencje określone są generalnie jako prowadzenie spraw i reprezentacja. W myśl art. 201 § 4 powołanej powyżej ustawy - członek zarządu powoływany i odwoływany jest uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Powołanie jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego, jako czynność prawna stanowi bowiem oświadczenie woli spółki, mocą którego ustanawiany jest jeden z jej organów, a konkretnie jego członek bądź członkowie. Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego tj. podpisanie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Jednakże to od woli spółki zależy czy to stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu oraz czy będzie się wiązał z wynagrodzeniem czy nie. Podstawą pełnienia funkcji członka zarządu może być w rezultacie zarówno zatrudnienie na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej o świadczenie usług jak też jedynie powołanie uchwałą zgromadzenia wspólników.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, uzależniając zaistnienie tegoż obowiązku nie od finansowego wymiaru pełnionej funkcji a od formy, w jakiej został mianowany na stanowisko członek zarządu. Powołane przepisy nie zaliczają do ubezpieczonych osoby pełniącej funkcję prezesa zarządu spółki pod warunkiem, że funkcja ta nie jest wykonywana w ramach stosunku prawnego określonego w tym przepisie (np. umowa o pracę). W konsekwencji, samo powołanie - na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych - na stanowisko prezesa zarządu spółki, jak również osiąganie z tego tytułu, ustalonego w drodze uchwały, wynagrodzenia, nie będzie skutkowało powstaniem obowiązku ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowego, a w konsekwencji również chorobowego i wypadkowego), jeżeli nie jest ono związane z powstaniem określonego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych wskazanego w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w wyniku np. zawarcia umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.

W świetle powyższego, w sytuacji powołania wnioskodawcy na prezesa zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie zaistnieje zbieg dwóch odrębnych tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji, jak słusznie uznał wnioskodawca, będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Uwzględniając powyższe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy przestawione we wniosku z dnia 4 grudnia 2015 r. w zakresie istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego wdacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust, 2 i ust. 3 ustaw}' z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.