WPI/200000/43/1414/2016 - Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wypłacanych po ustaniu zatrudnienia byłym pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w charakterze radcy prawnego dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa w postępowaniu sądowym.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 23 grudnia 2016 r., uzupełnionym w dniu 10 stycznia 2017 r. przez: (...) w sprawie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wypłacanych po ustaniu zatrudnienia byłym pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w charakterze radcy prawnego dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa w postępowaniu sądowym.

W dniu 23 grudnia 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony przez Wnioskodawcę pismem z dnia 5 stycznia 2017 r. doręczonym w dniu 10 stycznia 2017 r.

Wnioskodawca poinformował, że (...) zatrudnia radców prawnych na podstawie umowy o pracę z określoną kwotą miesięcznego wynagrodzenia. Poza wskazanym w umowie o pracę wynagrodzeniem, radcy prawni otrzymują dodatkowe wynagrodzenie, wynikające z zakresu obowiązków pracownika z tytułu kosztów zastępstwa w postępowaniu sadowym. Zakładowy Regulamin Wynagradzania dla pracowników (...) jasno określa, że "Radcy Prawnemu może być wypłacone dodatkowe wynagrodzenie z tytułu zastępstwa w postępowaniu sądowym na zasadach określonych w ustawie o Radcach Prawnych". Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r. II PK 17/11 dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego reprezentowanej lub przyznanych jej w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym albo w postępowaniu egzekucyjnym jest roszczeniem ze stosunku pracy, jeśli reprezentowanie pracodawcy (niebędącego państwową jednostką sfery budżetowej) w postępowaniach sądowych wynika z obowiązków pracowniczych. W świetle powyższego (...), zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 13 pkt 1 oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, od wypłacanych zastępstw procesowych potrąca składki na ubezpieczenie społeczne oraz składki zdrowotne. Z dniem (...) 2016 r. umowa o pracę zawarta z radcami prawnymi ulegnie rozwiązaniu. Jednocześnie po ustaniu zatrudnienia będą wypłacane na podstawie składanych przez byłych pracowników, pisemnych wniosków o wypłatę kosztów zastępstw procesowych, spraw prowadzonych przez radców prawnych w trakcie trwania stosunku pracy, których spłaty należności zasądzonych nie nastąpiły do dnia zakończenia umowy o pracę.

Wnioskodawca zadaje pytanie:

Czy w związku z wyżej przedstawionym stanem faktycznym, wypłacane byłym pracownikom (...), koszty zastępstwa sądowego, będą stanowiły podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne?

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie:

- (...) stoi na stanowisku, że wypłacane w przyszłości koszty zastępstwa procesowego byłym pracownikom, będą stanowiły podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, chorobowe, wypadkowe jak i zdrowotne.

Pismem z dnia 29 grudnia 2016 r. Oddział wezwał Wnioskodawcę o doprecyzowanie stanu faktycznego przedstawionego we wniosku poprzez: (...)

- wskazanie, czy wypłacane Radcom Prawnym zatrudnionym w na podstawie umowy o pracę, dodatkowe wynagrodzenie z tytułu kosztów zastępstwa w postępowaniu sądowym, jest/będzie dla nich przychodem ze stosunku pracy w myśl przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Pismem z dnia 5 stycznia 2017 r., doręczonym w dniu 10 stycznia 2017 r. Wnioskodawca (...), poinformował, że wypłacane Radcom Prawnym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, dodatkowe wynagrodzenie z tytułu kosztów zastępstwa w postępowaniu sądowym, jest dla nich przychodem ze stosunku pracy w myśl przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawca poinformował również, że po rozwiązaniu umowy o pracę, Radcy prawni złożyli wnioski do ZUS o przyznanie świadczenia emerytalnego w związku z osiągnięciem wymaganego wieku.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto stosownie do art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Zakład wskazuje przy tym, iż z brzmienia art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika ograniczenie w tematyce, w której jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Kwestia kwalifikacji określonego świadczenia jako przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu, nie mieści się w ustawowym zakresie, gdyż zgodnie z art. 10a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.). Powyższe ograniczenie w tematyce, w której Zakład jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uniemożliwia potwierdzenie w tym trybie przez Organ kwalifikacji przychodu w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Uwzględniając powyższe, Zakład dokonał interpretacji przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych opierając się na wskazaniu Wnioskodawcy w powyższym zakresie.

Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) oraz § 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Ponadto zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wpłat i świadczeń a w szczególności: wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wartość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Dla rozstrzygnięcia, czy dany przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w konsekwencji czy powstaje obowiązek opłacania składek m.in. na te ubezpieczenia, decydujące znaczenie ma czy dla celów podatkowych zostanie on zakwalifikowany jako przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Zgodnie z art. 22⁴ ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.), radca prawny wykonujący zawód na podstawie stosunku pracy ma prawo do wynagrodzenia i innych świadczeń określonych w układzie zbiorowym pracy lub przepisach o wynagradzaniu pracowników, obowiązujących w jednostce organizacyjnej zatrudniającej radcę prawnego. Ponadto radca prawny jest uprawniony do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonego na rzecz strony przez niego zastępowanej lub przyznanych jest ugodzie (także pozasądowej), postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub postępowaniu egzekucyjnym.

Jak słusznie zauważył Wnioskodawca w wyroku z dnia 6 lipca 2011 r. sygn. akt II PK 17/11 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że (...) dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego, w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego reprezentowanej lub przyznanych jej w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym albo w postępowaniu egzekucyjnym jest roszczeniem ze stosunku pracy, jeśli reprezentowanie pracodawcy w postępowaniach sądowych wynika z obowiązków pracowniczych. (...) Zdaniem Sądu samo nazwanie jednego ze składników wynagrodzenia za pracę " wynagrodzeniem dodatkowym " nie oznacza, że przysługuje ono z innego tytułu niż praca świadczona w ramach tych obowiązków. Jego charakteru nie zmienia też to, że radca prawny ponosi ryzyko uzyskania tego wynagrodzenia, które przysługuje jedynie w przypadku ściągnięcia od strony przeciwnej zasądzonych lub przyznanych kosztów. Jest to szczególnego rodzaju premia regulaminowa, której zasady wypłaty dają się zweryfikować. Jej wypłata jest uzależniona od dwóch warunków: udziału radcy prawnego w postępowaniu sądowym i ściągnięciu kosztów od strony przeciwnej (...).

Z treści wniosku z dnia 23 grudnia 2016 r., uzupełnionego w dniu 10 stycznia 2017 r. wynika, że (...) zatrudnia radców prawnych na podstawie umowy o pracę z określoną kwotą miesięcznego wynagrodzenia. Poza wskazanym w umowie o pracę wynagrodzeniem, radcy prawni otrzymują dodatkowe wynagrodzenie, wynikające z zakresu obowiązków pracownika z tytułu kosztów zastępstwa w postępowaniu sądowym. Dodatkowe wynagrodzenie z tytułu kosztów zastępstwa w postępowaniu sądowym, jest dla nich przychodem ze stosunku pracy w myśl przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z dniem 2016 r. umowa o pracę zawarta z radcami prawnymi ulegnie rozwiązaniu. Jednocześnie po ustaniu zatrudnienia będą wypłacane na podstawie składanych przez byłych pracowników, pisemnych wniosków o wypłatę kosztów zastępstw procesowych, spraw prowadzonych przez radców prawnych w trakcie trwania stosunku pracy, których spłaty należności zasądzonych nie nastąpiły do dnia zakończenia umowy o pracę.

Mając powyższe na uwadze, w świetle obowiązujących przepisów i przedstawionego przez Wnioskodawcę zdarzenia przyszłego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 23 grudnia 2016 r., uzupełnionym pismem z dnia 5 stycznia 2017 r. doręczonym w dniu 10 stycznia 2017 r. w sprawie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wypłacanych po ustaniu zatrudnienia byłym pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w charakterze radcy prawnego dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa w postępowaniu sądowym.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.