WPI/200000/43/1267/2018

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 16 listopada 2018 r., uzupełnionym w dniu 5 grudnia 2018 r. przez przedsiębiorcę: (...) reprezentowanego przez pełnomocnika adw. (...) uznaje za:

W dniu 16 listopada 2018 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) z o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów na podstawie art. 34 Prawa Przedsiębiorców w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne od umów o pracę zawartych z obywatelami narodowości ukraińskiej oraz od umów zlecenia, które mają być zawarte z obywatelami narodowości ukraińskiej. W dniu 28.11.2018 r. Zakład wezwał Wnioskodawcę o uzupełnienie braków formalnych złożonego w dniu 16 listopada 2018 r. wniosku o interpretację poprzez dokonanie opłaty za drugi nieopłacony stan faktyczny przedstawiony we wniosku dotyczący obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne za osoby narodowości ukraińskiej, z którymi ma zamiar zawierać umowy zlecenia.

Opis stanu faktycznego:

Artykuł 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.) w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ww. ustawy - przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne - w jego indywidualnej sprawie. Wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

We wniosku o wydanie interpretacji przedsiębiorca jest zobowiązany przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie. Udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie. Interpretacja zawiera wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie wraz z uzasadnieniem prawnym oraz pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia (art. 10 ust. 5).

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w (...). Ww. spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy m. in. na terenie kraju oraz w Niemczech usługi uboju, rozbioru i pakowania mięsa. W celu świadczenia usług, wnioskodawca zatrudnia na podstawie umowy o pracę, a także zamierza na podstawie umowy zlecenia osoby narodowości ukraińskiej. Polska ma zawartą z Ukrainą umowę bilateralną z dnia 18 maja 2012 r. regulującą kwestie podlegania ubezpieczeniom społecznym w sposób odmienny od wynikającego z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Pobyt osób zatrudnianych przez wnioskodawcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ma charakter przejściowy, albowiem osoby te nie przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z zamiarem stałego pobytu, tj. nie posiadają zezwolenia na pobyt stały, tylko wizy na czas określony, bądź karty tymczasowego pobytu. Po wykonaniu określonej pracy - ww. osoby kończą zatrudnienie w spółce i wracają do Ukrainy.

Stanowisko wnioskodawcy:

Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia, czy cudzoziemcy (obywatele Ukrainy), których zatrudnia na podstawie umowy o pracę i chciałby zatrudnić na podstawie umowy zlecenia polski przedsiębiorca na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, których pobyt na terenie Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego - podlegają z mocy art. 6 ust. 1 pkt 4 Ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, czy też wobec takich osób znajduje zastosowanie art. 5 ust. 2 ustawy systemowej.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej: obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami" oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4 (osoby te nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat.). Przepis art. 5 ust. 2 ustawy systemowej stanowi, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Wnioskodawca wskazuje, że w jego opinii - przepis art. 5 ust. 2 Ustawy systemowej powinien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie dwie odrębne kategorie osób:

Taki sposób wykładni wskazanego przepisu należy uznać za utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego, np. w wyroku z dnia 17 stycznia 2007 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I UK 225/06, wyroku z dnia 28 maja 2008 r. wydanym w sprawie o sygn. akt. I UK 303/07 oraz z dnia 6 stycznia 2009 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 116/08, z dnia 16 czerwca 2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III UK 215/10. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 czerwca 2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III UK 215/10: użycie w treści przepisu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej spójnika "i" stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i tych, które są zatrudnione w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej). Z powyższego wynika, że zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego.

Reasumując - jeżeli brak jest umów międzynarodowych z państwem (Ukrainą), którego obywatelstwo posiadają cudzoziemcy, których Wnioskodawca chciałby zatrudnić, niebędący obywatelami państw członkowskich UE, które regulowałyby zagadnienie podlegania ubezpieczeniom społecznym w odmienny sposób - to cudzoziemcy w przedstawionym przez wnioskodawcę stanie faktycznym nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

Przedstawione stanowisko jest zgodne ze stanowiskiem zawartym w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 stycznia 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. III A Ua 461/17.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Oddział zaznacza jednocześnie, że w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż rozpoznając wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Wydając interpretację indywidualną Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenie, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do opisu stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jego zaistnienia. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w stanu faktycznego lub opisie zdarzenia przyszłego bądź też poczynienie przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu, np. w toku prowadzonego postępowania lub w toku czynności kontrolnych, ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez wnioskodawcę obciąża jedynie przedsiębiorcę.

Ubezpieczeniom społecznym w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych podlega obowiązkowo osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym uregulowane zostały w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.). W art. 6 ust. 1 ww., ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ustawodawca wskazał wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Oznacza to, że osoba której cech jako podmiotu ubezpieczenia społecznego zostały określone w tym przepisie, zostaje objęta tymi ubezpieczeniami i staje się automatycznie stroną stosunku ubezpieczenia społecznego. Wyliczenie to jest wyczerpujące i ma charakter zamknięty. Powyższe oznacza do rozstrzygnięcia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym konieczne jest ustalenie czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określony tym przepisem.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 oraz 13 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na terenie Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Pracownicy podlegają tym ubezpieczeniom od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

W myśl z art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 powołanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Natomiast art. 13 pkt 2 tejże ustawy stanowi, że zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Z powyższego wynika, że przepisy cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym nie uzależniają objęcia ubezpieczeniami od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania czy pobytu jak również od tego przez jaki czas praca jest świadczona (czy przez okres poniżej czy powyżej 183 dni). Natomiast istotnym jest fakt zawarcia z polskim podmiotem np. stosunku pracy czy innej umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych, w tym umowy zlecenia oraz wykonywanie pracy w ramach tych umów na obszarze Polski.

Cudzoziemiec zatrudniony w Polsce nie będzie podlegał ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych, jeśli obowiązek taki wyklucza umowa międzynarodowa której Polska jest stroną lub prawo wspólnotowe. Jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną, jako prawo nadrzędne, może wykluczyć zastosowanie polskich przepisów w tym zakresie. W myśl zapisów Konstytucji RP ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią część krajowego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane. Wówczas zastosowanie ma ustawodawstwo kraju, w którym praca jest wykonywana. Zapisy dotyczące ustalania właściwego ustawodawstwa znajdujące się w umowach międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym maja dwa cele: unikanie sytuacji, w której osoba nie jest objęta zabezpieczeniem społecznym w żadnym kraju oraz zapobieganie sytuacji, w której osoba podlega podwójnie ubezpieczeniom - w kraju zatrudnienia i w kraju zamieszkania. Generalna zasada wynikająca ze wszystkich umów, których Polska jest stroną określa, że obowiązek ubezpieczenia społecznego powstaje w państwie, w którym zatrudnienie jest wykonywane (tzw. zasada terytorialności - lex loci laboris).

Ponadto w myśl art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Wymienione przesłanki powinny być spełnione łącznie tzn. osoba ta jest cudzoziemcem jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego, jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych. Zakład wskazuje, iż przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie podlegają również cudzoziemcy zatrudnieni wprawdzie przez podmioty polskie ale miejsce wykonywania ich pracy określono poza granicami Polski. Jeśli miejsce pracy zostało określone za granicą i tam praca jest wykonywana, to wówczas zatrudniony cudzoziemiec nie jest pracownikiem na obszarze Polski.

Z dniem 1 stycznia 2014 r. weszła z życie Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym z dnia 18 maja 2012 r. Razem z Umową zaczęło obowiązywać również Porozumienie Administracyjne z dnia 18 maja 2012 r. w sprawie stosowania Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym.

Umowa zapewnić ma przede wszystkim eliminację negatywnej i pozytywnej kolizji ustawodawstw (podwójne opłacanie składek ubezpieczeniowych lub brak ubezpieczenia), ochronę przed utratą praw przysługujących z zabezpieczenia społecznego, nabytych na terytorium drugiego państwa.

Zgodnie z art. 6 Umowy osoba, do której stosuje się Umowa podlega ustawodawstwu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium pracuje. Jest to tzw. zasada miejsca wykonywania pracy. Istnieją przypadki, nieuregulowane Umową, w których zastosowanie będzie miało ustawodawstwo obu państw. Dotyczy to następujących sytuacji zbiegowych: praca najemna wykonywana w obu państwach, działalność na własny rachunek wykonywana w obu państwach, praca najemna wykonywana w jednym państwie, a działalność na własny rachunek w drugim. Umowa potwierdza zasadę miejsca wykonywania pracy. Umowa w żadnym zapisie nie uzasadnia i nie przewiduje możliwości niepodlegania ubezpieczeniom społecznym w miejscu wykonywania pracy od okresu pobytu bądź charakteru pobytu na terytorium Polski. Umowa mówi o zasadzie równego traktowania, która stanowi, że osoby, do których stosują się postanowienia ww. Umowy podlegają obowiązkom i korzystają z uprawnień wynikających z ustawodawstwa drugiej Umawiającej się Strony na tych samych warunkach, co obywatele tej Umawiającej się Strony.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego i opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca ma zawarte umowy o pracę z obywatelami Ukrainy oraz chce zawierać umowy zlecenia z obywatelami Ukrainy. Wnioskodawca podkreślił, że pobyt wskazanych osób nie ma charakteru stałego, bowiem wg. informacji przedstawionych w opisie wniosku osoby te nie przebywają na terytorium Polski z zamiarem stałego pobytu, posiadają tylko wizy na czas określony bądź karty tymczasowego pobytu. Wnioskodawca jest zdania, iż wobec braku Umowy z Ukrainą, która regulowałaby kwestię podlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli Ukrainy w sposób odmienny od zapisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych to obywatele Ukrainy nie podlegają ubezpieczeniom społecznym.

Oddział nie podziela stanowiska Wnioskodawcy w przedmiocie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby narodowości ukraińskiej, które na terenie Rzeczypospolitej Polskiej świadczą pracę w ramach zawartych umów o pracę oraz umów zlecenia, z uwagi na brak Umowy między Rzeczpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym, bowiem taka umowa obowiązuje od dnia 1 stycznia 2014 r. co zostało wskazane w uzasadnieniu decyzji. Biorąc po uwagę powyższe Zakład podkreśla, iż obywatele Ukrainy, którzy mają zawarte umowy o pracę i będą zawierali z Wnioskodawcą umowy zlecenia, a praca świadczona jest/będzie na ternie Polski podlegają lub będą podlegali ubezpieczeniom społecznym w Polsce na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zakład wskazuje iż w sytuacji opisanej we wniosku art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie będzie miał zastosowania.

Wobec opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w złożonym w dniu 16 listopada 2018 r., uzupełnionym w dniu 5 grudnia 2018 r., wniosku o interpretację Zakład wyjaśnia, iż mając na uwadze treść art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Wnioskodawca będzie miał obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne od zawartych z obywatelami Ukrainy umów o pracę oraz z tytułu umów zlecenia, które Wnioskodawca zamierza zawrzeć z obywatelami Ukrainy, którzy świadczą i będą świadczyli pracę na terenie Polski.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jego zaistnienia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.