WPI/200000/235/2016 - Podleganie małżonki zleceniodawcy ubezpieczeniom społecznym na zasadach właściwych dla zleceniobiorców.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 26 lutego 2016 r. przez przedsiębiorcę: (...)

W dniu 26 lutego 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, że prowadzi jednoosobowa działalność gospodarczą w (...).

Dotychczas samodzielnie wykonywał wszelkie prace i obowiązki wynikające z prowadzenia firmy. Jednak obecnie nosi się zamiarem zatrudnienia małżonki na podstawie umowy zlecenie z określoną kwotą w stawce godzinowej.

Wnioskodawca i jego żona prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, a małżonka nie uzyskuje żadnych dochodów, nie posiada również żadnych tytułów do ubezpieczeń społecznych.

W związku z przedstawionym zdarzeniem przyszłym przedsiębiorca ma wątpliwości czy żona podlegać będzie ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym jako zleceniobiorca czy też osoba współpracująca.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku podpisania z małżonką umowy - zlecenie z ustaloną stawką godzinową, obowiązek ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych będzie ustalony na zasadach takich, jakie dotyczą zleceniobiorców. Bowiem podstawa wymiaru składek umowy, jaką podpiszą wynikać będzie z faktycznie przepracowanych godzin. Podstawa wymiaru składek obliczona zostanie poprzez pomnożenie ilości przepracowanych godzin przez stawkę za jedną godzinę. Wnioskodawca jako podstawę prawną wskazał art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Natomiast Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest właściwy do wydawania decyzji w zakresie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdyż ustawodawca nie przyznał mu kompetencji w tym zakresie, w związku z czym w oparciu o art. 66 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego zawiadamia, iż jeżeli Wnioskodawca powziął wątpliwość również w powyższym zakresie - jest uprawniony zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) do wniesienia zapytania do dyrektora właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Takie podanie złożone zgodnie z niniejszym zawiadomieniem, w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Zakład wskazuje ponadto, że w oparciu o treść cytowanego powyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określającego zakres przedmiotowy interpretacji organ nie może wypowiadać się w trybie pisemnej interpretacji przepisów co do możliwości zawarcia przez Wnioskodawcę rzeczonej umowy zlecenia, a jedynie jest uprawniony do wskazania skutków zawarcia umowy zlecenia z członkiem rodziny w sferze ubezpieczeń społecznych.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące. Jednocześnie w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 tejże ustawy - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami współpracującymi z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą.

Ponadto zgodnie z art. 8 ust. 2 powołanej ustawy - jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Natomiast stosownie do art. 8 ust. 11 powołanej ustawy za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności.

Dodatkowo zgodnie z art. 8 ust. 2 tej ustawy - jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Należy jednakże zauważyć, że umowa zlecenia jest umową regulowaną przez przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.), odmienną w swej charakterystyce prawnej od umowy o pracę, a w konsekwencji nie może być w powyższej sytuacji traktowana analogicznie.

W świetle wskazanych powyżej przepisów, osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, nawet jeżeli spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, podlega ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca, bowiem wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia stanowi odrębny, od współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, tytuł do ubezpieczeń społecznych, a jednocześnie w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do zleceniobiorców brak jest przepisu odpowiadającego treści zawartej w art. 8 ust. 2 tej ustawy regulacji dotyczącej pracowników.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca zamierza zawrzeć z żoną umowę zlecenia, zatem osoba taka dla celów ubezpieczeń społecznych nie będzie traktowana jako osoba współpracująca ale jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia.

W myśl art. 18 ust. 1, 3 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla zleceniobiorcy stanowi uzyskany przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie z wyłączeniem - w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 sierpnia 2010 r. - przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236). Natomiast zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne reguluje art. 81 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.). Zgodnie z treścią powyżej wskazanego art. 81 ust. 1 i ust. 6 - do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Przychodami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są w myśl jej art. 4 pkt 9: przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanego bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Zgodnie natomiast z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie podlegania żony Wnioskodawcy, z którą zostanie zawarta umowa zlecenia, ubezpieczeniom społecznym na zasadach właściwych dla zleceniobiorców. W konsekwencji na Wnioskodawcy jako płatniku składek będzie ciążył obowiązek naliczenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne tj. rozliczenia składek z tytułu zawartej umowy cywilnoprawnej (tu: umowy zlecenia), w której odpłatność za jej wykonywanie będzie określona w kwotowej stawce godzinowej. Reasumując, składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne ww. zleceniobiorcy płatnik składek będzie miał obowiązek naliczyć i odprowadzić od kwoty faktycznie osiągniętego w danym miesiącu kalendarzowym przychodu.

Jednocześnie Zakład podkreśla, iż w trybie wydawania decyzji z wniosku o pisemną interpretację przepisów na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie prowadzi postępowania wyjaśniającego ani dowodowego, opierając się jedynie na treści przedstawionego opisu stanu faktycznego. Wydając pisemną interpretację Zakład oparł się na twierdzeniu Wnioskodawcy, iż umowa, którą planuje zawrzeć z żoną będzie miała charakter umowy zlecenia, zwracając jednocześnie uwagę, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę.

Ponadto Zakład wskazuje, że zgodnie z obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne w formie decyzji, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Należy zaznaczyć, iż w trybie wydawania decyzji z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie dokonuje oceny prawidłowości działania Wnioskodawcy, nie posiada również kompetencji, aby w tym trybie wskazać właściwą drogę postępowania, lecz przedstawia swój podgląd dotyczący rozumienia przepisów prawa i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy w oparciu o przedstawiony stan faktyczny/ zdarzenie przyszłe bez możliwości prowadzenia postępowania wyjaśniającego czy dowodowego. Oznacza to, iż we wskazanym trybie Zakład może dokonać jedynie wykładni przepisów prawa regulujących kwestię sposobu - zasad ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Czynności wskazujące na sposób w jaki Wnioskodawca zamierza obliczyć wysokości podstawy wymiaru składek za dany miesiąc mają charakter techniczny i nie mogą być przedmiotem interpretacji. Bowiem, w trybie pisemnej interpretacji Zakład nie rozstrzyga w indywidualnej sprawy przedsiębiorcy, lecz wypowiada się w przedmiocie zaprezentowanej wykładni przepisów regulujących obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasady obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Powyższe oznacza, iż wiążące interpretacje w formie decyzji mogą zostać wydane tylko w odniesieniu do wskazanych w cytowanym przepisie art. 83d ustawy spraw. W przypadku, gdy wątpliwość przedsiębiorcy dotyczy sprawy nie odnoszącej się do powyżej wskazanego zakresu, Zakład obowiązany jest odmówić wydania takiej interpretacji.

Biorąc powyższe pod uwagę Oddział odmówił wydania pisemnej interpretacji w części dotyczącej potwierdzenia prawidłowości przedstawionego sposobu obliczenia wysokości przychodu, który będzie stanowił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zatrudnionego zleceniobiorcy.

Powyższe nie oznacza jednak, że płatnik składek pozbawiony jest możliwości uzyskania w tym zakresie wyjaśnień ze strony Zakładu, gdyż przysługuje mu prawo do występowania do właściwej terytorialnie jednostki organizacyjnej Zakładu z zapytaniem na zasadach ogólnych regulowanych przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.