WI-44/2526/2011 - Możliwość budowy ronda lub sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu drogi krajowej z drogą wojewódzką przez gminę.

W odpowiedzi na pismo znak: Fn.3221.3.2011 z dnia 31 maja 2011 r. Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach informuje, że zgodnie z przepisem art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) do zadań własnych gminy należą sprawy dróg gminnych. Przepis art. 216 ust. 2 pkt 1-6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) stanowi, że wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, w szczególności na zadania własne, zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, zadania przejęte do realizacji w drodze umowy lub porozumienia, zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego oraz pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3. Z przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.) wynika, że drogi krajowe są własnością Skarbu Państwa, a zarządza nimi Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Gminie został przypisany zarząd drogami publicznymi gminnymi. Zasady finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony infrastruktury transportu lądowego (w tym dróg publicznych) oraz zarządzania tą infrastrukturą reguluje ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego (Dz. U. Nr 267, poz. 2251 z późn. zm.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 tejże ustawy zadania w zakresie budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg krajowych finansowane są przez ministra właściwego do spraw transportu za pośrednictwem Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad albo drogowych spółek specjalnego przeznaczenia, a dróg gminnych z budżetów gmin.

Zgodnie z przepisem art. 8 ustawy o samorządzie gminnym ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji. Jednakże, aby wykonywać zadania z zakresu administracji rządowej, gmina powinna otrzymać środki finansowe w wysokości koniecznej do ich wykonania.

Żaden przepis nie określa spraw dróg krajowych jako zadania gminy (własnego czy zleconego). Natomiast art. 19 ust. 4 ustawy o drogach publicznych stanowi, że zarządzanie drogami publicznymi może być przekazywane między zarządcami w trybie porozumienia, regulującego w szczególności wzajemne rozliczenia finansowe. W takim przypadku gmina, przejmując zarząd drogą krajową w drodze porozumienia, powinna otrzymać środki w wysokości niezbędnej do jego wykonania.

Wykonanie przez gminę ze środków własnych zadań, wchodzących w zakres zarządu drogami krajowymi, stanowiłoby pomoc dla Skarbu Państwa, co pozostaje w sprzeczności z przepisem art. 220 ustawy o finansach publicznych, który zezwala na udzielenie pomocy finansowej z budżetu jednostki samorządu terytorialnego innym jednostkom samorządu terytorialnego w drodze dotacji celowej albo pomoc rzeczową.

Z treści pisma wynika, że sprawa dotyczy skrzyżowania drogi krajowej, będącej własnością Skarbu Państwa, z drogą wojewódzką, będącą własnością samorządu województwa.

W ocenie Izby, gminy nie mogą partycypować w kosztach budowy i remontów dróg krajowych, nie mogą przejąć tego zadania w drodze porozumienia bez zabezpieczenia odpowiednich środków ze strony budżetu państwa, nie mogą również realizować tego zadania w inny sposób, bowiem obowiązujące przepisy prawa nie dają możliwości zaliczenia go do zadań własnych gminy.