WGK.V.3124 - Obowiązek spółdzielni mieszkaniowej do złożenia deklaracji o wysokości opłaty oraz jej uiszczenie za zagospodarowanie odpadami komunalnymi w stosunku do lokali mieszkalnych stanowiących odrębną własność w budynkach jej zasobów przy braku tych obowiązków w stosunku do osób wchodzących w skład zarządu spółdzielni.

Prezydent Miasta Gdańska, działając na podstawie art. 14j § 1 i § 3 w zw. z art. 14b, art. 14c i art. 14k § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.- Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz art. 6q w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 4 i ust. 3, art. 5 ust. 1, art. 6h i 6m ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2012 r. poz. 391 z późn. zm.), po rozpatrzeniu wniosku (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Gdańsku z dnia 24 maja 2013 r. (data wpływu do Urzędu Miejskiego w Gdańsku -24 maja 2013 r.), znak 2217/Z/ANO/2013, o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie

- iż stanowisko Wnioskodawcy, w odniesieniu do stanu faktycznego, opisanego we wniosku (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Gdańsku z dnia 24 maja 2014 r. w zakresie tezy:

(...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Gdańsku w dniu 24 maja 2014 r. (data wpływu do Urzędu Miejskiego w Gdańsku) złożyła, zgodnie z art. 14j § 1 Ordynacji podatkowej, wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w jej indywidualnej sprawie.

Wnioskodawca opisując stan faktyczny sprawy stwierdził, iż:

Na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych sprawuje zarząd 135 wielolokalowymi budynkami, których wykaz załączył do wniosku. W każdym z tych budynków dla większości lokali ustanowiono odrębną własność, natomiast do części lokali mieszkalnych i użytkowych SM (...) posiada różne tytuły prawne (własność lokali mieszkalnych i użytkowych oraz współwłasność lokali stanowiący przedmiot spółdzielczego lokatorskiego i własnościowego prawa do lokali mieszkalnych i użytkowych). Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jak zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Większość właścicieli odrębnych lokali w każdym z budynków, wykazanych we wniosku, stanowiących zasoby SM (...) nie podjęła uchwały o pozbawieniu Spółdzielni prawa zarządu nieruchomościami stanowiącymi współwłasność Spółdzielni.

Zgodnie z uchwałą Nr XXV/747/13 Rady Miasta Gdańska z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie określenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości położonych na terenie Gminy Miasta Gdańska właściciele nieruchomości obowiązani są złożyć deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w Zarządzie Dróg i Zieleni w Gdańsku. Zgodnie z § 3 ww. uchwały w przypadku deklaracji składanych dla nieruchomości zabudowanej budynkami wielolokalowymi do deklaracji należy dołączyć wykaz lokali mieszkalnych na danej nieruchomości, w tym zamieszkałych, z podaniem powierzchni każdego lokalu mieszkalnego.

Wnioskodawca swoje stanowisko uzasadnił w sposób następujący:

Zgodnie z art. 6h ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z póź. zm), dalej jako "ucpg", właściciele nieruchomości zamieszkałych lub niezamieszkałych, co do których gmina przejęła obowiązek odbioru odpadów komunalnych, są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której położone są ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Natomiast zgodnie z art. 6m ucpg właściciel nieruchomości jest zobowiązany złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (...).

W ucpg brak jest zarówno definicji nieruchomości, jak i definicji właściciela nieruchomości. Natomiast przepis art. 2 ust. 1 pkt 4 ucpg, stanowi iż ilekroć w ustawie jest mowa o właścicielach nieruchomości rozumie się przez to także właścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. Ponadto przepis art. 2 ust. 3 ucpg stanowi iż jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 oraz z 2004 r. Nr 141, poz. 1492), lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany. Odnosząc powyższe do spółdzielni mieszkaniowych należy stwierdzić, iż jeżeli w ramach spółdzielni mieszkaniowej istnieją lokale stanowiące odrębną własność, to zgodnie z art. 27 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych:

"1. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do prawa odrębnej własności lokalu stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o własności lokali, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

2. Zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jak zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, choćby właściciele lokali nie byli członkami spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 24¹ i art. 26. Przepisów ustawy o własności lokali o zarządzie nieruchomością wspólną nie stosuje się, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 1 oraz art. 29 ust. 1 i 1a, które stosuje się odpowiednio.

3. Przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali o wspólnocie mieszkaniowej i zebraniu właścicieli nie stosuje się, z zastrzeżeniem art. 24¹ oraz art. 26."

Należy zauważyć, że w opisanej wyżej sytuacji zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni mieszkaniowej jest wykonywany - do momentu wyodrębnienia wszystkich lokali lub do momentu podjęcia przez właścicieli odrębnych lokali uchwały o pozbawieniu spółdzielni prawa zarządu-jak zarząd powierzony na podstawie przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, nie jest więc zarządem, o którym mowa w ustawie o własności lokali. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych ponadto wyraźnie wskazuje, że do zarządu tego nie stosuje się przepisów ustawy o własności lokali o zarządzie nieruchomością wspólną, z niewielkimi tylko wyjątkami.

W związku z tym zarząd, o którym mowa w art. 27 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (wykonywany przez spółdzielnię mieszkaniową), nie może być traktowany jako zarząd nieruchomością wspólną w rozumieniu ustawy o własności lokali.

Reasumując, spółdzielnia mieszkaniowa (do czasu wyodrębnienia wszystkich lokali lub do czasu podjęcia przez właścicieli odrębnych lokali uchwały o powierzeniu jej zarządu) nie może zatem pełnić roli właściciela nieruchomości, o którym mowa w art. 2 ust. 3 ucpg, gdyż sprawowany przez nią zarząd nie wyczerpuje zapisu precyzyjnie określającego, że ma to być zarząd sprawowany na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. W związku z tym spółdzielnia mieszkaniowa nie może składać deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ani uiszczać opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi do gminy w stosunku do lokalu stanowiącego odrębną własność, gdyż nie sprawuje ona zarządu nieruchomością wspólną w rozumieniu ustawy o własności lokali.

Z tych samych powodów przepisu art. 2 ust. 3 ucpg nie można uznać za nakładający na osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną na podstawie przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych obowiązków dotyczących poniesienia za właścicieli odrębnych lokali opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Osoby sprawujące zarząd mogą obciążać jedynie obowiązki porządkowe, nałożone na właściciela nieruchomości w rozdziale 3ucpg. Wynika to m.in. z logiki tych zapisów, w których podmiot sprawujący zarząd może mieć realnie wpływ na wypełnienie obowiązków właściciela nieruchomości w zakresie eksploatacji i utrzymania nieruchomości, to jest obowiązków nie przekraczających zakresu zwykłego zarządu. Porównując inne obciążenia publicznoprawne spoczywające na właścicielach lokali wyodrębnionych, do których zalicza się podatek od nieruchomości, należy podkreślić, że ciężar tego zobowiązania również nie obciąża spółdzielni mieszkaniowej, lecz jest ponoszony osobiście przez właścicieli wyodrębnionych lokali mieszkalnych. W ramach obowiązujących przepisów, a zwłaszcza w ramach art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych:

".4. Właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych. Są oni również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Obowiązki te wykonują przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5.".

Przytoczony przepis prawa w sposób precyzyjny wymienia zakres opłat, do których pobrania upoważniona jest spółdzielnia mieszkaniowa od właścicieli wyodrębnionych lokali, i nie ma wśród nich zobowiązań publiczno-prawnych, do których regulowania zobowiązani są właściciele wyodrębnionych nieruchomości mieszkaniowych. Z tego właśnie powodu spółdzielnie mieszkaniowe nie pobierają od właścicieli wyodrębnionych lokali zobowiązań z tytułu podatku od nieruchomości, i z tego samego powodu nie mogą pobierać opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Obowiązek uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinien ciążyć na podmiocie zdolnym do jego wykonania. Nie ma podstaw, aby wymagać od spółdzielni mieszkaniowej poniesienia opłat za wszystkie odrębne lokale mieszkalne w zasobie spółdzielni mieszkaniowej, jeżeli większość lokali w każdym z budynków wymienionych we wniosku stanowiących zasoby SM (...) nie podjęła uchwały o zastosowaniu do ich prawa i obowiązków przepisów ustawy dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Brak bowiem rozwiązań prawnych, które stanowiłyby podstawę dla osób pełniących funkcje zarządu dla dochodzenia roszczeń regresowych wobec właścicieli odrębnych lokali, którzy musieliby podjąć w tym celu odpowiednią uchwałę (czego nie należy oczekiwać). Co więcej, gdyby przyjąć, iż obowiązek uiszczenia opłaty ciąży na osobach sprawujących zarząd, właścicieli lokali nie byliby obciążeni opłatą z mocy ucpg, przez co nie musieliby zwracać tym osobom opłat uiszczonych przez nich na rzecz gminy, co jest nie do pogodzenia z zasadą sprawiedliwości społecznej. Oznaczałoby to ponadto, iż w razie nie wniesienia opłaty na rzecz gminy na skutek nieotrzymania potrzebnej na to zaliczki, organ podatkowy mógłby wystawić tytuł egzekucyjny na podstawie złożonej deklaracji i prowadzić egzekucję z majątku spółdzielni mieszkaniowej, czego nie można by pogodzić z zasadą sprawiedliwości społecznej.

Uznanie osób sprawujących zarząd nieruchomością wspólną za podatnika niesie ponadto za sobą konsekwencje w postaci ich odpowiedzialności za wykroczenie podstawie art. 57 § 1 Kodeksu karnego skarbowego w razie nie wpłacania opłaty w terminie, jak również odpowiedzialności za podanie w deklaracji danych niezgodnie z rzeczywistym stanem. W tym zakresie osoby sprawujące zarząd spółdzielnią mieszkaniową, na podstawie art. 58 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawa spółdzielcze, odpowiadają wobec spółdzielni a szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółdzielni, chyba ze nie ponoszą winy. W tym zakresie ciężar udowodnienia, że członek zarządu nie ponosi winy za działanie lub zaniechanie sprzeczne z prawem, spoczywa na osobach sprawujących zarząd. W świetle przytoczonej wcześniej argumentacji członkowie zarządu nie mogliby wykazać wobec spółdzielni mieszkaniowej podstawy prawnej do ponoszenia ciężaru zobowiązań publicznoprawnych oraz zobowiązań karnoskarbowych za właścicieli lokali wyodrębnionych, gdyż w aktualnym stanie prawnym nie ma do tego podstaw prawnych.

Należy zatem uznać, iż na (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Gdańsku ani na osobach wchodzących w skład jej Zarządu nie ciąży obowiązek złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w stosunku do lokali mieszkalnych, wymienionych w załączniku do wniosku, stanowiących odrębną własność znajdujących w budynkach znajdujących się w zasobach (...) SM (...), wymienionych w załączniku do wniosku, jak również nie ciąży na niej ani na osobach wchodzących w skład jej Zarządu obowiązek wniesienia na rzecz Gminy Miasta Gdańska opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w stosunku do tych lokali mieszkalnych.

(...) Spółdzielnia Mieszkaniowej (...) w Gdańsku wniosła o potwierdzenie powyższego poglądu przez Prezydenta Miasta Gdańska.

Prezydent Miasta Gdańska po rozpatrzeniu przedmiotowego wniosku, w świetle obowiązującego stanu prawnego, uznał co następuje:

Udzielenie indywidualnej interpretacji podatkowej jest w niniejszej sprawie możliwe, gdyż zgodnie z art. 6q ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391 z późn. zm. - dalej zwana w skrócie "u.c.p.g") w sprawach dotyczących opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1991 r. - Ordynacja podatkowa, z tym iż uprawnienia organów podatkowych przysługują wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta.

Zgodnie z art. 6h właściciele nieruchomości, o których mowa w art. 6c, są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Pojęcie "właściciel nieruchomości" zdefiniowane zostało w art. 2 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy. Ilekroć jest w niej mowa o właścicielu nieruchomości, rozumie się przez to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. To na tych podmiotach zasadniczo ciążą obowiązki wskazane w ustawie, w tym złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz uiszczenia tej opłaty. Mocą przepisów ustawy obowiązki właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 4 u.c.p.g. mogą wykonywać także inne podmioty. Jak stanowi bowiem art. 2 ust. 3 ustawy, jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm. - dalej zwana w skrócie u.w.l), lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany. Regulacja ta stanowi lex specialis w stosunku do ogólnej normy art. 2 ust. 1 pkt 4 u.c.p.g., która przewidzianymi w ustawie obowiązkami obciąża właścicieli nieruchomości. Zatem w sytuacji wskazanej w art. 2 ust. 3 u.c.p.g. wolą ustawodawcy, obowiązki właścicieli lokali zostały przeniesione na inne podmioty - osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną.

Zastosowanie art. 2 ust. 3 u.c.p.g. uzależnione jest od ustalenia, iż mamy do czynienia z nieruchomością zabudowaną budynkami wielolokalowymi, w budynkach tych ustanowiono odrębną własność lokali, a konsekwencją wyodrębnienia własności lokali jest istnienie nieruchomości wspólnej w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali.

Poszukując znaczenia pojęcia "budynek wielolokalowy" należy w pierwszej kolejności zauważyć, iż nie zostało ono zdefiniowane ani w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ani też w ustawie o własności lokali. Można jednak, na zasadzie wykładni systemowej, posłużyć się definicją budynku zawartą w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem budynkiem jest obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Z kolei pojęcie lokalu zawiera art. 2 ust. 1 i 2 u.w.l. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu tej ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.

Zatem budynkiem wielolokalowym będzie obiekt budowlany, który spełnia kryteria wskazane w art. 3 pkt 2 Prawa budowlanego, w którym wyodrębniono więcej niż jeden samodzielny lokal mieszkalny. Podobne stanowisko prezentują K. Kuźma, D. Chojnacki, W. Hartung, K. Szymczak, P. Zdrajkowski, Komentarz do ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, "Dziennik Gazeta Prawna" z 28 listopada 2012 r., nr 231 (3369). Musi to być lokal stanowiący odrębną własność.

Przepis art. 2 ust. 3 jako podmioty zobowiązane do wykonania obowiązków za właściciela nieruchomości, w tym w zakresie złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami oraz uiszczenia tej opłaty, wskazuje osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali lub właścicieli lokali, o ile zarząd nie został wybrany.

Nie może być wątpliwości co do tego, że mienie spółdzielni mieszkaniowych mogą stanowić budynki wielolokalowe, w których ustanowiono odrębną własność lokali w rozumieniu ustawy o własności lokali. Zgodnie bowiem z art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm. - dalej zwana w skrócie u.s.m.) w zakresie nieuregulowanym w ustawie do prawa odrębnej własności lokalu stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o własności lokali, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. Z kolei art. 3 ust. 1 u.w.l. stanowi, że w razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali. Nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali (art. 3 ust. 2 u.w.l.).

Powyższe prowadzi do wniosku, że w przypadku spółdzielni mieszkaniowych możemy mieć do czynienia z nieruchomościami zabudowanymi budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali i w których istnieją części wspólne w rozumieniu ustawy o własności lokali. W takiej sytuacji, jak stanowi art. 2 ust. 3 u.c.p.g., obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali, lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.

Zarząd sprawowany przez osobę prawną, którą jest spółdzielnia mieszkaniowa, na podstawie art. 27 ust. 1 u.s.m. należy uznać za zarząd, o którym mowa w art. 2 ust. 3 u.c.p.g. z następujących przyczyn:

Należy zauważyć, iż punktem wyjścia interpretacji tekstu prawnego jest jego treść. Poprzestanie na rezultatach wykładni językowej jest jednak niezasadne, przy czym rezultat zastosowania metod pozajęzykowych musi mieścić się w granicach sensu słów użytych w tekście prawnym.

Po pierwsze można uznać, iż zarząd sprawowany przez spółdzielnię mieszkaniową na podstawie art. 27 ust. 1 u.s.m. dotyczy nieruchomości wspólnej w rozumieniu ustawy o własności lokali., gdyż użyty w art. 2 ust. 3 u.c.p.g. zwrot "w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali" odnosić należy do nieruchomości wspólnej. Podkreślić bowiem należy, iż rozumienie pojęcia "nieruchomość wspólna" na gruncie u.s.m. jest takie samo jak w u.w.l.

Drugim możliwym kierunkiem wykładni jest przyjęcie, że zwrot "w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali" należy odnosić nie tylko do nieruchomości wspólnej, ale także do rodzaju sprawowanego nad nią zarządu. Jak stanowi art. 27 ust. 2 u.s.m. zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jak zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, choćby właściciele lokali nie byli członkami spółdzielni. Podstawą sprawowania takiego zarządu nie jest więc z zasady ustawa o własności lokali, lecz ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych, przy czym w tej drugiej ustawie wprost odesłano do art. 18 ust. 1 u.w.l. W istocie więc chociaż zarząd ten wynika z ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ale zasady jego wykonywania są identyczne jak zarządu ustanowionego na podstawie art. 18 ust. 1 u.w.l. Taki zarząd powierzony wykonuje w zakresie nieruchomości wspólnych spółdzielnia mieszkaniowa, chociaż mamy tu do czynienia nie z rzeczywistym powierzeniem zarządu nieruchomością wspólną przez właścicieli lokali umową w formie aktu notarialnego, ale z formą sprawowania zarządu z mocy przepisu ustawy (bez wyrażania woli przez właścicieli lokali). Tak: E. Bończak- Kucharczyk, Komentarz do art. 27, art. 27¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, LEX/el 2013.

Zatem spółdzielnia mieszkaniowa sprawując zarząd nieruchomością wspólną powinna być traktowana jak każdy zarząd powołany na podstawie art. 18 ust. 1 u.w.l.

Tego rodzaju zarząd, uzasadnia zastosowanie normy art. 2 ust. 3 u.c.p.g.

Zarząd sprawowany przez spółdzielnię mieszkaniową nie posiada żadnych specyficznych cech, które uzasadniałyby jego odmienne traktowanie na gruncie art. 2 ust. 3 u.c.p.g. Brak jest racjonalnych podstaw, aby uznać, że zarząd sprawowany przez spółdzielnię mieszkaniową nie uzasadnia uznania jej za podmiot, o którym mowa w analizowanym przepisie. Za zrównaniem w obowiązkach osób sprawujących zarząd wykonywany przez spółdzielnię mieszkaniową z innymi rodzajami zarządu nieruchomościami wspólnymi przemawia także cel art. 2 ust. 3 u.c.p.g. Jest nim bez wątpienia ułatwienie wykonywania obowiązków wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w przypadku gdy mamy do czynienia z budynkami wielolokalowymi, w których wydzielono odrębne lokale. Chodzi więc o sytuacje, w których tytuł do lokalu wiąże się z członkostwem w korporacji typu wspólnota mieszkaniowa (powyżej 7 osób) czy spółdzielnia mieszkaniowa. W takich przypadkach obowiązki z indywidualnych podmiotów przechodzą mocą ustawy na wspólnoty lub spółdzielnie reprezentowane przez swoje organy (zarządy). Obowiązki te, to nie tylko złożenie deklaracji i uiszczenie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, ale także inne, określone w rozdziale 3 ustawy. W szczególności z art. 5 ust. 1 u.c.p.g. wynika, że właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez:

Wskazane wyżej obowiązki w przypadku spółdzielni mieszkaniowych, w tym takich, w których budynkach wyodrębniono lokale, były realizowane przez spółdzielnię sprawującą zarząd nieruchomością wspólną. Trudno zresztą wyobrazić sobie sytuację, w której np. pod budynkiem wielolokalowym, w którym wydzielono 30 odrębnych lokali, znajdują się pojemniki służące do odbierania odpadów od każdego z tych lokali oddzielnie. Podobnie trudno sobie wyobrazić, aby każdy z właścicieli lokalu samodzielnie zajmował się uprzątnięciem błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń. Obowiązki te były i są realizowane przez spółdzielnie mieszkaniowe jako zarządców nieruchomości wspólnych i wobec niezmiennej treści art. 2 ust. 3 od samego początku obowiązywania ustawy ucpg., brak jest podstaw do ich kwestionowania. Niczego w tym zakresie nie zmienia wprowadzenie do ustawy z dniem 1 stycznia 2013 r. w wyniku uchwalenie ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. nowelizującej ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2011 r. Nr 152, poz. 897) nowych obowiązków właścicieli nieruchomości związanych ze składaniem deklaracji i uiszczaniem opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Są to jedne z obowiązków, do których odnosi się art. 2 ust. 3 u.c.p.g.

Z brzmienia art. 2 ust. 3 u.c.p.g. wynika, że obowiązki właścicieli nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną. Art. 18 ust. 1 u.w.l. do którego odwołuje się art. 27 ust. 2 u.s.m. stanowi, że mogą być to osoby fizyczne albo prawne. W przypadku nieruchomości wspólnych w budynkach spółdzielni mieszkaniowych, zarząd ten wykonuje osoba prawna, którą jest spółdzielnia. Nie sprawuje go zarząd spółdzielni, który jest jedynie organem tej osoby prawnej ani tym bardziej osoby wchodzące w skład zarządu spółdzielni. Jak stanowi art. 48 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.) działalnością spółdzielni kieruje zarząd, który reprezentuje też ją na zewnątrz. Skład i liczbę członków zarządu określa statut. W art. 54 Prawa spółdzielczego określono także sposób składania przez zarząd oświadczeń woli za spółdzielnię, co ma znaczenie przy podpisywaniu składanej przez spółdzielnię deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Powyższe prowadzi do wniosku, że spółdzielnia mieszkaniowa zarządzająca nieruchomością wspólną w budynku wielolokalowym, w którym ustanowiono odrębną własność lokali, przejmuje wszystkie określone ustawą obowiązki właścicieli odrębnych lokali, w tym wynikający z art. 6m ust. 1 ustawy obowiązek złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jak i określony w art. 6h obowiązek ponoszenia opłaty na rzecz gminy, na terenie której jest położona nieruchomość. Skoro deklarację składa właściciel, a jego obowiązek w tym zakresie przejmuje osoba sprawująca zarząd, to podmiot wskazany w art. 2 ust. 3 ustawy powinien złożyć deklarację, w której naliczy opłatę wg przyjętej na terenie gminy metody. Obowiązki te wykona w analizowanym przypadku osoba prawna, jaką jest spółdzielnia mieszkaniowa, działająca poprzez swój zarząd. Tak naliczona opłata powinna być wpłacona na rachunek właściwej gminy.

Wnioskodawca na poparcie swojego stanowiska podniósł argument co do niemożliwości zobowiązania spółdzielni mieszkaniowych do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za właścicieli odrębnych lokali usytuowanych w budynkach spółdzielczych, gdyż opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest świadczeniem publicznoprawnym i powinna być ponoszona osobiście przez właścicieli odrębnych lokali, na zasadach podobnych jak podatek od nieruchomości. Zdaniem Wnioskodawcy przepis art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych nie daje podstaw do obciążenia tą opłatą spółdzielni mieszkaniowej. W innym przypadku nie miałyby one podstaw do dochodzenia do właścicieli odrębnych lokali roszczeń regresowych związanych poniesioną opłatą.

Zdaniem tut. organu należy w związku z tym wskazać, iż:

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zakresie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi lex specialis w stosunku do ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych i jedynie ona określa zasady naliczania tej opłaty, w tym podmioty zobowiązane do jej uiszczenia. Z art. 6h u.c.p. wynika ogólna zasada, wedle której "Właściciele nieruchomości, o których mowa w art. 6c, są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi". Jednak na mocy przepisu szczególnego (art. 2 ust. 3) "Jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 oraz z 2004 r. Nr 141, poz. 1492), lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany". Mocą tego przepisu ustawodawca wskazał wprost, że obowiązki właścicieli lokali obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany. Zatem przepis ten należy odczytać w ten sposób, że wolą ustawodawcy obowiązki właścicieli przerzucono na konkretną grupę podmiotów. Racjonalność takiego rozwiązania może budzić pewne zastrzeżenia, zwłaszcza podmiotów, które tymi obowiązkami obciążono, lecz taka jest wola ustawodawcy.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że nie można wbrew przepisom ustawy, w sytuacji opisanej w art. 2 ust. 3 u.c.p.g., obciążać obowiązkami innych podmiotów, niż w nim wskazane. Nie ma regulacji prawnej, która umożliwiałaby takie działanie. W szczególności nie może nią być art. 4 ust. 4 u.s.m. Przepis ten nie może znieść działania art. 2 ust. 3 u.c.p.g, który jest w tym zakresie normą szczególną. Zatem ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych nie może modyfikować obowiązków nałożonych ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Podobnie jest np. w zakresie podatku od nieruchomości, którego konstrukcję reguluje ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późn. zm.).

Przepis art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych w brzmieniu:

".4. Właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych. Są oni również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Obowiązki te wykonują przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5."

zobowiązuje właścicieli lokali niebędących członkami spółdzielni do uczestniczenia w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że "W ustawie nie zdefiniowano ani terminu "koszty eksploatacji", ani też terminu "eksploatacja" - ani w odniesieniu do nieruchomości, ani w odniesieniu do budynku, ani w u.s.m., ani w innej ustawie. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych nie odróżnia też szczegółowo pojęcia "kosztów eksploatacji nieruchomości" od pojęcia "kosztów utrzymania nieruchomości". Oba te rodzaje kosztów są jednak bez wątpienia związane z nieruchomością czy też z nieruchomościami i z tego względu do kosztów takich nie można zaliczyć niczego, co nie jest związane bezpośrednio z nieruchomością. Biorąc pod uwagę zasadę samodzielności finansowej spółdzielni mieszkaniowej, należy zatem przyjąć, że w skład kosztów eksploatacji i utrzymania nieruchomości będą wchodziły wszystkie koszty dostaw towarów i usług dostarczanych do nieruchomości (dostawy wody, energii, odbioru ścieków, oczyszczania itp.), koszty robót budowlanych, koszty bieżącej konserwacji, napraw i remontów bieżących (wraz z kosztami odpowiedniej dokumentacji i kosztami administracyjnymi, opłatami lub podatkami), koszty utrzymania i konserwacji instalacji i urządzeń technicznych położonych w obrębie nieruchomości, zieleni i urządzeń małej architektury, konserwacji i oczyszczania dróg, placów i chodników, podatek od nieruchomości, opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów oraz koszty zarządzania nieruchomością (które nie są tożsame ze wszystkimi kosztami funkcjonowania administracji spółdzielni)." Por. E. Bończak-Kucharczyk, Komentarz do art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, LEX/el 2013.

Powyższy przepis nie powinien być ograniczony wyłącznie do należności cywilnoprawnych - obejmuje wszelkie należności związane z eksploatacją i utrzymaniem lokali i nieruchomości wspólnej, z wyjątkiem takich, które są przypisane bezpośrednio do właścicieli lokali. Z tego względu przedmiotowa regulacja nie może stanowić podstawy do rozliczania przez spółdzielnię podatku od nieruchomości za właścicieli lokali. Zgodnie bowiem z normą szczególną, jaką jest art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych "Jeżeli wyodrębniono własność lokali, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości od gruntu oraz części budynku stanowiących współwłasność ciąży na właścicielach lokali w zakresie odpowiadającym częściom ułamkowym wynikającym ze stosunku powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej całego budynku." Przepis ten nie pozostawia wątpliwości co do tego, kto zobowiązany jest do uiszczenia podatku od wydzielonych lokali i od części wspólnych. Obowiązek ten nie może być modyfikowany ani ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych, ani umownie.

W zakresie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi istnieje natomiast wyraźny przepis (art. 2 ust. 3), który przenosi na spółdzielnie mieszkaniowe obowiązek uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za właścicieli odrębnych lokali. Jest to obowiązek wykonywany za właścicieli lokali, gdyż opłata ta w tym przypadku związana jest z odrębnymi lokalami mieszkalnymi, od których jest naliczana. Opłatę tę można więc zaliczyć do kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem odrębnych lokali. Co za tym idzie spółdzielnia mieszkaniowa uiszczająca na mocy art. 2 ust. 3 u.c.p.g. opłatę za gospodarowanie odpadami za właścicieli odrębnych lokali, może na podstawie art. 4 ust. 4 u.s.m. dochodzić od nich zwrotu tych należności.

Reasumując stwierdzić należy, iż na mocy art. 2 ust. 3 u.c.p.g. opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi obciąża spółdzielnię mieszkaniową, w której budynku wydzielono odrębne lokale. Opłata ta w tej sytuacji może być uznana za koszt eksploatacji i utrzymania odrębnego lokalu, o którym mowa w art. 4 ust. 4 u.s.m. Właściciele lokali nie będący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu tych kosztów.

Tożsame do stanowiska tut. organu stanowisko w kwestii obowiązków spółdzielni mieszkaniowej w zakresie złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w stosunku do lokali mieszkalnych stanowiących odrębną własność w budynku znajdujących się w jej zasobach oraz obowiązku uiszczenia przez spółdzielnię mieszkaniową opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi zajęło Ministerstwo Środowiska (stanowisko dostępne na stronach internetowych Ministerstwa), które wskazało iż:

W związku z dokonywaną przez niektóre spółdzielnie mieszkaniowe interpretacją, iż nie są one właścicielami nieruchomości w rozumieniu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i w związku z tym deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinni składać jak również powinni uiszczać te opłaty sami lokatorzy lub użytkownicy lokali, Ministerstwo Środowiska wyjaśnia, co następuje. Mimo wielu zmian wprowadzonych w związku z nowym systemem gospodarki odpadami komunalnymi definicja właściciela nieruchomości nie uległa zmianie - w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.) przez właścicieli nieruchomości rozumie się także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. Należy przypuszczać, iż spółdzielnie nie wznosiły swoich budynków na nieruchomościach, do których nie mają stosownego tytułu prawnego lub nimi nie władają. W dotychczasowym stanie prawnym do obowiązków właściciela nieruchomości należało zawarcie umowy na odbieranie odpadów komunalnych, z którego to obowiązku spółdzielnie jako właściciele nieruchomości się wywiązywały i nie kwestionowały dotąd swojego statusu właściciela nieruchomości w rozumieniu ustawy. Dotychczasowy obowiązek posiadania umowy na pozbywanie się odpadów komunalnych wytwarzanych na nieruchomości, zawartej z podmiotem uprawnionym do odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, został zastąpiony obowiązkiem złożenia deklaracji i uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Nie zmienił się natomiast podmiot obowiązany do wypełnienia tego obowiązku. Podkreślić należy, że w przeciwieństwie do ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21) na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach podmiotem obowiązanym do wypełniania obowiązków związanych ze zbieraniem odpadów komunalnych wytwarzanych na danej nieruchomości i ich pozbywaniem się zgodnie z wymaganiami tej ustawy oraz aktów prawa miejscowego, w tym podmiotem obowiązanym do złożenia deklaracji i uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jest nie wytwórca odpadów tylko właściciel nieruchomości. Art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach odnosi się do szczególnego przypadku, jakim jest nieruchomość zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali - wówczas obowiązki właściciela nieruchomości obciążają zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm.) lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany. Z kolei ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) odwołuje się w kwestiach dotyczących zarządu nieruchomością wspólną do ustawy o własności lokali (w art. 26 oraz 27). Jeżeli w spółdzielni nie została wyodrębniona własność jakichkolwiek lokali - art. 2 ust. 3 nie znajduje zastosowania. Jeżeli własność niektórych lokali została wyodrębniona, przepis ten ma zastosowanie, a osobą sprawującą zarząd nieruchomością wspólną jest, zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, spółdzielnia i to ona składa jedną deklarację (a nie dla poszczególnych lokali) i uiszcza jedną opłatę. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie reguluje natomiast rozliczeń spółdzielni z osobami, którym służy spółdzielcze prawo do lokalu i z właścicielami lokali - pozostaje to domeną prawa spółdzielczego.

Również w sporządzonej przez dr Maksymiliana Cherka z Katedry Prawa i Postępowania Administracyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski, reprezentującego Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji opinii w sprawie 30/DOR/2012 stwierdzono iż, na podstawie art. 27 ust. 2 u.s.m. zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jak zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 u.w.l., choćby właściciele lokali nie byli członkami spółdzielni. Spółdzielnia będzie więc zobowiązana w imieniu wszystkich właścicieli wyodrębnionych lokali do złożenia deklaracji z art. 6m u.c.p.g. oraz uiszczania opłaty wskazanej w art. 6h u.c.p.g.

Wobec powyższego postanowiono jak w sentencji.

Interpretacja dotyczy zdarzeń przyszłych przedstawionych przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Przedmiotowa interpretacja jest wydawana wyłącznie w oparciu o przedstawiony przez Wnioskodawcę stan faktyczny przedstawiony przez Spółdzielnię w treści wniosku

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Aleja Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 53, poz. 1270 z późn. zm.) skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację, w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu-do usunięcia naruszenia prawa. Skarga powinna zostać wniesiona w dwóch egzemplarzach w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie 60 dni od dnia wniesienia tego wezwania. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi na adres: Prezydent Miasta Gdańska, ul. Nowe Ogrody 8/12, 80-803 Gdańsk.