WA 4120-2/2012 - Zasady rozliczenia rocznych kosztów działalności domu pomocy społecznej.
Pismo z dnia 25 marca 2012 r. Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi WA 4120-2/2012 Zasady rozliczenia rocznych kosztów działalności domu pomocy społecznej.
W nawiązaniu do pisma Pana Dyrektora zawierającego Wniosek o udzielenie, przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi, wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, to jest interpretację art. 6 pkt 15 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) w kontekście pojęcia rocznych kosztów działalności domu pomocy społecznej uprzejmie informuję, że w ocenie Izby na akceptację zasługuje załączona do pisma opinia prawna Starostwa Powiatowego.
Nie może budzić wątpliwości, że przepis art. 6 pkt 15 ustawy o pomocy społecznej zawiera legalną definicję średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu pomocy społecznej. W myśl tegoż przepisu średni miesięczny koszt utrzymania w domu pomocy społecznej - oznacza, kwotę rocznych kosztów działalności domu wynikającą z utrzymania mieszkańców, z roku poprzedniego, bez kosztów inwestycyjnych, wydatków bieżących na remonty i zakupy związane z realizacją programu naprawczego, powiększoną o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę miejsc, ustaloną jako sumę rzeczywistej liczby mieszkańców w poszczególnych miesiącach roku poprzedniego.
Przepis jest skonstruowany jasno i nie powinien nastręczać problemów interpretacyjnych. W pierwszej kolejności należy zatem ustalić treść tego przepisu, posługując się wykładnią językową. Przepis wyraźnie odnosi się do średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca domu pomocy. Nie można, wbrew wyraźnemu zapisowi ustawy, przyjąć - jak proponuje to Pan Dyrektor - że użycie terminu "koszt" jest wyłącznie kwestią terminologii i w istocie ów "koszt" winien być traktowany jako wydatek.
Z takim rozumieniem omawianego przepisu art. 6 pkt 15 ustawy nie można się zgodzić. Należy przypomnieć, że ustawodawca w stosownych przepisach (o których mowa niżej) posługuje się zarówno terminem "koszt" jak i "wydatek" i nie można a priori stwierdzić, by pojęcia te były tożsame. Definicję kosztów zawiera przepis art. 3 pkt 31 i 32 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.). Zgodnie z treścią przywołanych przepisów przez koszty i straty rozumie się uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli (pkt 31), zaś przez pozostałe koszty i przychody operacyjne rozumie się koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane:
z działalnością socjalną,
ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,
z utrzymaniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji, w tym także z aktualizacją wartości tych inwestycji, jak również z ich przekwalifikowaniem odpowiednio do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli do wyceny inwestycji przyjęto cenę rynkową bądź inaczej określoną wartość godziwą,
z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów,
z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi,
z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty finansowe,
z odszkodowaniami i karami,
z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów, w tym także środków pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych, (pkt 32).
Zgodnie z treścią art. 6 ustawy o rachunkowości w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.
Jak z powyższego wynika, dla pojęcia kosztu i jego ujęcia w księgach rachunkowych danego okresu, termin zapłaty należności (czyli poniesienia wydatku) ma znaczenie drugorzędne, zaś przepis ust. 2 art. 6 ustawy nakłada na podmioty stosujące ustawę o rachunkowości (do których mocą art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy należą także jednostki samorządu terytorialnego oraz ich jednostki organizacyjne) obowiązek właściwego ustalenia kosztów dotyczących danego okresu sprawozdawczego.
Powyższe uregulowania nie sprzeciwiają się obowiązkom ewidencjonowania wydatków stosownie do zapisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 861).
W świetle powyższego stwierdzić należy, że zawarta w piśmie Pana Dyrektora argumentacja, że dyrektorzy domów pomocy społecznej wyliczają koszty " w sposób tylko sobie wiadomy" i z tego powodu do wyliczenia kosztu należy przyjmować kwoty wydatków, bo wynikają one ze sprawozdań RB - 28S jest chybiona.
Reasumując: starosta ustalając średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej, winien ustalać koszt, zgodnie z definicją zawartą w art. 6 pkt 15 ustawy o pomocy społecznej.