UU/436-0001/07/RK - Odpowiedzialność nabywcy za zobowiązania podatkowe upadłego.

Naczelnik Pomorskiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 oraz art. 112 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) po rozpatrzeniu wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisu art. 112 Ordynacji podatkowej, w sprawie: odpowiedzialności podatkowej nabywcy nieruchomości upadłego przedsiębiorcy

Spółka akcyjna rozważa możliwość zakupu z wolnej ręki, w postępowaniu upadłościowym prowadzonym na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 z późn. zm.), nieruchomości stanowiącej składnik majątku o wartości przewyższającej 15.000 zł. Nieruchomość ta, wchodząca w skład przedsiębiorstwa postawionego w stan upadłości w dniu 1 sierpnia 2002 r. nie jest obciążona hipoteką przymusową na rzecz Skarbu Państwa. Jednak wierzytelności publicznoprawne wchodzą w skład masy upadłości i zaliczone zostały przez syndyka do kategorii III i VI. Z uwagi na to, że suma obciążeń hipotecznych nieruchomości ujawniona w księdze wieczystej przewyższa wartość rynkową nieruchomości, z uzyskanej ze sprzedaży kwoty najprawdopodobniej zostaną zaspokojeni jedynie wierzyciele zaliczeni do kategorii I i II.

Spółka ma wątpliwość, czy nabycie nieruchomości od podmiotu znajdującego się w stanie upadłości w drodze przetargu organizowanego przez syndyka skutkuje nabyciem tego składnika majątku w stanie wolnym od obciążeń i tym samym czy skutkuje brakiem odpowiedzialności nabywcy za zobowiązania upadłego w trybie art. 112 Ordynacji podatkowej.

Zdaniem Podatnika, nabywca przedmiotowej nieruchomości nie będzie odpowiadał za zaległości podatkowe zbywcy, gdyż w warunkach prowadzonego postępowania upadłościowego nie mają zastosowania przepisy Ordynacji podatkowej. Przepis art. 120 § 1 Prawa upadłościowego stanowi, bowiem, że sprzedaż dokonana w postępowaniu upadłościowym ma te same skutki prawne, jakie sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym. Zatem, zgodnie z zapisem art. 1000 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności wygasają wszelkie prawa i skutki ujawnienia praw i roszczeń osobistych ciążących na nieruchomości. Na miejsce tych praw powstaje prawo do zaspokojenia się z ceny nabycia z pierwszeństwem przewidzianym w przepisach o podziale ceny uzyskanej z egzekucji. Tym samym, jak stwierdza Strona, uprawnione jest stwierdzenie, iż z chwilą zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości w miejsce prawa, które wygasło, uprawniony nabywa prawo do zaspokojenia wyłącznie z ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości - w oparciu o prawomocny plan sumy uzyskanej z jej sprzedaży.

Na tle przedstawionego we wniosku stanu faktycznego Naczelnik Pomorskiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Stosownie do art. 536 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.) w sprawach, w których ogłoszono upadłość przed dniem wejścia w życie tej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe. Zatem rozstrzygnięcia przedstawionego przez Podatnika problemu należy dokonać w oparciu o przepisy rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (dalej Prawo upadłościowe).

Podstawowe znaczenie w niniejszej sprawie ma art. 118 Prawa upadłościowego. Zgodnie z § 1 tego artykułu nieruchomość będzie sprzedana przez licytację publiczną według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji, jednak za zezwoleniem rady wierzycieli może być sprzedana z wolnej ręki. W myśl § 2 ww. artykułu cena uzyskana ze sprzedaży wchodzi w skład masy i podlega podziałowi według przepisów niniejszego prawa o podziale funduszów masy.

Ustawodawca nie przesądził więc, kategorycznie, w jakim trybie ma następować sprzedaż nieruchomości, wskazał natomiast, że może ona być dokonana przez licytację publiczną na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji, bądź z wolnej ręki przez syndyka - po uzyskaniu zgody rady wierzycieli.

Następstwem powyższego unormowania było wprowadzenie w art. 120 odmiennych, w zależności od trybu, w jakim następuje sprzedaż, uregulowań w zakresie dotyczącym wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość.

Artykuł ten, w stanie prawnym obowiązującym od dnia 3 stycznia 1998 r. stanowił, iż:

§ 1. Sprzedaż dokonana w postępowaniu upadłościowym ma te same skutki prawne, jakie ma sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym.

§ 2. Jednakże zaspokojenie osób uprawnionych, w tym wierzycieli, których wierzytelności były zabezpieczone na rzeczach wchodzących w skład masy upadłości, następuje według przepisów niniejszego prawa.

§ 3. Nabywca nieruchomości, sprzedanej z wolnej ręki, odpowiada za należności podatkowe z nieruchomości stosownie do przepisów podatkowych.

Jak z powyższego wynika, w kwestii orzekania o odpowiedzialności nabywcy za zaległości upadłego przedsiębiorstwa decydujące jest, czy sprzedaż nieruchomości następuje w trybie egzekucji sądowej czy też prowadzona jest z wolnej ręki. Jeżeli nabywca wejdzie w posiadanie nieruchomości w wyniku licytacji prowadzonej na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji, nie będzie ponosił żadnej odpowiedzialności za zaległe podatki poprzedniego jej właściciela lub użytkownika wieczystego. W takim postępowaniu sprzedaż nieruchomości powoduje, zgodnie z art. 1000 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, wygaśnięcie praw i skutków ujawnienia praw i roszczeń osobistych ciążących na nieruchomości. Na miejsce tych praw powstaje prawo do zaspokojenia z ceny nabycia z pierwszeństwem przewidzianym w przepisach o podziale ceny uzyskanej z egzekucji. W przypadku natomiast nabycia nieruchomości w postępowaniu upadłościowym z wolnej ręki, w myśl cyt. art. 120 § 3 Prawa upadłościowego, dopuszczalne jest orzekanie o odpowiedzialności nabywcy nieruchomości za zaległości podatnika, w granicach ustanowionych przez przepisy Ordynacji podatkowej. Należy jednak zwrócić uwagę, że wykładnia gramatyczna § 3 omawianego przepisu, która według utrwalonych w orzecznictwie zasad interpretacji przepisów prawa ma znaczenie podstawowe, prowadzi do wniosku, że użyty w tym przepisie zwrot "należności podatkowe z nieruchomości" dotyczy tylko podatków związanych bezpośrednio z nieruchomością. Oznacza to, iż odpowiedzialność nabywcy nieruchomości sprzedanej z wolnej ręki powstanie tylko wtedy, gdy w związku z tą nieruchomością, w dniu jej nabycia, będzie istniała zaległość z tytułu podatku od nieruchomości, podatku rolnego lub podatku leśnego, przy czym wartość nieruchomości musi być wyższa od kwoty 15.800 zł. Przepis art. 112 ustawy - Ordynacja podatkowa stanowi bowiem, że nabywca składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą o wartości co najmniej 15.000 zł (od 1 stycznia 2007 r. - 15.800 zł) odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe zbywcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zakres odpowiedzialności nabywcy jest ograniczony do wartości nabytego składnika majątku i nie obejmuje należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1 oraz odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych i oprocentowania, o którym mowa w art. 107 § 2 pkt 3, powstałych po dniu nabycia.

Dodać należy, że dla zastosowania w przedmiotowej sprawie art. 112 Ordynacji podatkowej nie ma znaczenia, czy organ podatkowy dokonał zabezpieczenia hipotecznego, czy też nie, na nieruchomości należącej do podatnika.

Reasumując, w stanie faktycznym przedstawionym przez Podatnika, nabywca nieruchomości sprzedanej z wolnej ręki w postępowaniu upadłościowym prowadzonym na podstawie przepisów rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe odpowiada za należności podatkowe, stosownie do przepisów podatkowych, wyłącznie za należności podatkowe z tej nieruchomości.

Mając powyższe na uwadze, stanowisko Podatnika należy uznać za nieprawidłowe.