Ustalanie dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu (DMC) na potrzeby podatku od środków transportowych.

W związku z licznymi wątpliwościami przy interpretacji przepisów dotyczących podatku od środków transportowych wprowadzonych przez ustawę z dnia 8 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy o dopłatach do oprocentowania niektórych kredytów bankowych, ustawy - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, ustawy - Ordynacja podatkowa, ustawy o finansach publicznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych - w związku z dostosowaniem do prawa Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 122, poz. 1315) - Departament Transportu Samochodowego w Ministerstwie Infrastruktury i Departament Podatków Lokalnych i Katastru w Ministerstwie Finansów informują:

Dotychczas podstawę opodatkowania podatkiem od środków transportowych stanowiła dopuszczalna ładowność pojazdu. Od 2002 r. podstawą opodatkowania będzie dopuszczalna masa całkowita pojazdu (DMC).

Zgodnie z art. 2 pkt 54 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602 ze zm.) DMC jest to suma masy własnej pojazdu i jego dopuszczalnej ładowności.

Masa własna jest to masa pojazdu z jego normalnym wyposażeniem, olejami, smarami i cieczami w ilościach nominalnych, bez kierującego, natomiast dopuszczalna ładowność to największa masa ładunku i osób, jaką może przewozić pojazd po drodze.

Dane dotyczące ww. parametrów technicznych pojazdów mogą wynikać m.in. z następujących dokumentów:

- dowodu rejestracyjnego pojazdu,

- karty pojazdu,

- wyciągu ze świadectwa homologacji,

- zaświadczenia z badania technicznego przeprowadzonego przez uprawnioną Stację Kontroli Pojazdów.

Ponadto, należy zauważyć, iż na podstawie rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 14 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych czynności organów związanych z dopuszczaniem pojazdów do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 37) będzie tworzona baza danych o pojazdach zarejestrowanych przez organ rejestrowy oraz katalog marek i typów pojazdów homologowanych oraz dopuszczonych do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie do § 3 ww. rozporządzenia ustala się zbiór danych i informacji stanowiących informatyczną bazę danych gromadzonych w celu rejestracji pojazdów. Dane te obejmują m.in.: dopuszczalną masę całkowitą, liczbę osi, największy dopuszczalny nacisk osi, dopuszczalną masę całkowitą ciągniętej przyczepy oraz liczbę miejsc do siedzenia.

Stosownie do brzmienia § 8 ww. rozporządzenia, Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie został zobowiązany do opracowania, oraz bieżącej aktualizacji, katalogu marek i typów pojazdów homologowanych oraz dopuszczonych do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Katalog ten zostanie opracowany na podstawie danych pochodzących ze świadectw homologacji pojazdów oraz uwierzytelnionych kopii dokumentów identyfikacyjnych pojazdów przesyłanych przez organy rejestrujące. Katalog ten może stanowić materiał pomocniczy do ustalania danych technicznych pojazdów i będzie udostępniany odpłatnie.

Należy zauważyć, że jeżeli organ podatkowy ma wątpliwości co do parametrów technicznych pojazdu, może w razie potrzeby, na podstawie art. 198 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), przeprowadzić oględziny, a jeżeli w sprawie "wymagane są wiadomości specjalne, to zgodnie z art. 197 § 1 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy może powołać biegłego lub biegłych w celu wydania opinii.

Warto podkreślić, iż w dowodach rejestracyjnych wydawanych na podstawie ww. rozporządzenia, tj. od marca 2001 r., znajdują się dane potrzebne organom podatkowym, z wyjątkiem informacji o rodzaju zawieszenia pojazdu oraz DMC zespołu pojazdów, o którym mowa w załączniku nr 3 do art. 8 pkt 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Ad. artykułu 8

- art. 8 pkt 4

Na podstawie art. 8 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podlegają ciągniki siodłowe i balastowe, które są przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą - o DMC zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton. Oznacza to, że mimo iż opodatkowaniu podlegają jedynie ciągniki siodłowe i balastowe, podstawę opodatkowania stanowi DMC całego zespołu pojazdów.

Na DMC zespołu pojazdów składają się: masa własna ciągnika siodłowego + DMC naczepy lub DMC ciągnika balastowego + DMC przyczepy. Należy zauważyć, iż w § 3 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia l kwietnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. Nr 44, poz. 432) zostały określone maksymalne DMC dla pojazdów jedno- i wieloczłonowych w zależności od liczby osi.

W przypadku nowo rejestrowanych (po 26 marca 2001 r.) ciągników siodłowych organ rejestrujący wpisuje DMC zespołu pojazdów w dowodzie rejestracyjnym ciągnika siodłowego w adnotacjach urzędowych. Natomiast w przypadku ciągników siodłowych, których dowody rejestracyjne były wydawane przed wyżej podaną datą lub posiadają dowody rejestracyjne wydane według starych wzorów, organ rejestrujący nie miał obowiązku wpisywania DMC zespołu pojazdów. Podatnicy powinni zwrócić się do organu rejestrującego o dokonanie/uzupełnienie wpisu w tym zakresie.

Wniosek o dokonanie takiej czynności zwolniony jest od opłaty skarbowej na podstawie pkt 1 części I kol. 4 załącznika do ustawy z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 86, poz. 960 ze zm.), jak również dokonanie/uzupełnienie wpisu w dowodzie rejestracyjnym, stanowiące czynność urzędową niewymienioną w załączniku, nie podlega opłacie skarbowej.

W przypadku ciągników balastowych, organ podatkowy może obliczyć DMC zespołu pojazdów, biorąc pod uwagę DMC ciągnika balastowego i, zadeklarowaną przez podatnika, maksymalną DMC potencjalnej przyczepy, którą może ciągnąć ten ciągnik.

W przypadku ciągników balastowych i samochodów ciężarowych organy podatkowe mogą pomocniczo wykorzystać zasadę wyrażoną w art. 62 ustawy - Prawo o ruchu drogowym. Na potrzeby obliczenia podatku od środków transportowych DMC przyczepy ciągniętej przez samochód ciężarowy (ciągnik balastowy) nie może przekroczyć DMC tego samochodu (ciągnika balastowego) powiększonej o 40%.

- art. 8 pkt 6

Ustalenie właściwej stawki podatku od środków transportowych w przypadku przyczep i naczep możliwe będzie na podstawie zadeklarowanej przez podatnika DMC zespołu pojazdów, tj.:

- DMC naczepy oraz najmniejszą z możliwych mas własnych potencjalnego ciągnika siodłowego, mogącego ciągnąć daną naczepę, lub

- DMC przyczepy oraz najmniejszą z możliwych DMC potencjalnego ciągnika balastowego (samochodu ciężarowego) mogącego ciągnąć daną przyczepę.

W przypadku ciągników balastowych i samochodów ciężarowych organy podatkowe mogą pomocniczo wykorzystać zasadę wyrażoną w art. 62 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Na potrzeby obliczenia podatku od środków transportowych DMC przyczepy ciągniętej przez samochód ciężarowy (ciągnik balastowy) nie może przekroczyć DMC tego samochodu (ciągnika balastowego) powiększonej o 40%.

Na przykład: przyczepa o DMC 14 ton może być ciągnięta przez ciągnik balastowy o DMC nie mniejszej niż 10 ton.

Natomiast w przypadku ciągników siodłowych podobnym kryterium prawidłowego zestawienia zespołu pojazdów może być zgodność nacisku na siodło z techniczną maksymalną siłą pionową działającą na urządzenie sprzęgające ciągnika. W sprawach wątpliwych i spornych pomocniczo będzie można korzystać, od roku 2002 r., z opinii rzeczoznawcy samochodowego.

Ad. art. 9 ust. 7

Obecnie trwają prace nad wydaniem rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzoru wykazu środków transportowych (opublikowane w Dz. U. z 2001 r. Nr 53, poz. 1754 - przyp. red.).

Ad. art. 10 ust. 1

Pierwsza waloryzacja górnych granic stawek kwotowych, zgodnie z art. 20 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, nastąpi w 2002 r. i będzie obowiązywać w roku podatkowym 2003. W roku podatkowym 2002 obowiązywać będą górne granice stawek wynikające z Dziennika Ustaw z 2000 r. Nr 122, poz. 1315.

Ad. art. 10 ust. 2

Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, rady gmin mają obowiązek, przy uchwalaniu stawek podatku od środków transportowych dla pojazdów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 3, 5, 7, uwzględnić rodzaj środka transportowego, jego wpływ na środowisko naturalne, dopuszczalną masę całkowitą pojazdu, rok produkcji albo wiek pojazdu, nacisk na siodło ciągnika albo liczbę miejsc do siedzenia.

Pod pojęciem "wpływ pojazdu na środowisko naturalne" należy rozumieć poziom emisji spalin i hałasu do środowiska naturalnego wynikający z odpowiednich certyfikatów uzyskiwanych przez producentów i importerów pojazdów (dotyczący certyfikatów EURO 0, 1, 2, 3). Producent lub importer pojazdu może wystawić właścicielowi pojazdu zaświadczenie, że dany typ pojazdu spełnia określony poziom wymagań. Praktyka taka stosowana była od kilku lat w transporcie międzynarodowym w związku z wydawaniem koncesji, a obecnie licencji.

Odnośnie do parametru "nacisk na siodło ciągnika" najbardziej charakterystyczne są następujące przedziały:

- do 7.000 kg (ciągniki lekkie),

- 7.000 do 13.000 kg (najbardziej typowe),

- powyżej 13.000 kg (ciągniki ciężkie). Rady gmin różnicując stawki ze względu na nacisk na siodło mogą uwzględnić te przedziały.

Zastosowanie poszczególnych parametrów następuje tylko w przypadkach, gdy jest to możliwe, np. liczba miejsc do siedzenia może dotyczyć tylko autobusów, podczas gdy parametr "nacisk na siodło ciągnika" może dotyczyć tylko ciągnika siodłowego. Konieczne jest zastosowanie co najmniej jednego, wymienionego w tym przepisie parametru.

Ad. art. 10 ust. 3

Zmiany dotyczące podatku od środków transportowych, zawarte w Dz. U. z 2000 r. Nr 122, poz. 1315, wchodzą w życie od 2002 r. Także omawiany przepis zacznie obowiązywać również dopiero w roku podatkowym 2002, co oznacza, że po raz pierwszy będzie można go zastosować dopiero na rok podatkowy 2003 w odniesieniu do stawek z roku 2002.

Ad. art. 12b

- wysokość stawek minimalnych

Minimalne stawki podatku od środków transportowych zawarte w załącznikach nr 1-3 muszą być waloryzowane jedynie wówczas, gdy procentowy wskaźnik kursu euro na dzień 1 października danego roku podatkowego w stosunku do kursu euro w roku bazowym 2000 przekroczy 5%.

Ze względu na fakt, że w 2001 r. próg ten nie został przekroczony, rozporządzenie Ministra Finansów, o którym mowa w art. 12b ust. 5, nie zostanie wydane.

W związku z powyższym w roku podatkowym 2002 będą obowiązywać stawki minimalne określone w Dzienniku Ustaw z 2000 r. Nr 122, poz. 1315.

Ponadto, wysokość stawek podatku od środków transportowych wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 2, pkt 4 i pkt 6 musi mieścić się pomiędzy górną granicą stawki kwotowej a stawką minimalną, podaną w załącznikach do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, przy uwzględnieniu liczby osi, dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu oraz rodzaju zawieszenia.

Jeżeli jednak dopuszczalna masa całkowita zespołu pojazdów jest mniejsza niż najniższa DMC wynikająca z tabeli załącznika, należy przyjąć, iż stawka minimalna dla danego rodzaju środka transportowego nie została określona i jedynym ograniczeniem przy uchwalaniu stawki podatku jest górna granica stawki.

W przypadku jeżeli DMC zespołu pojazdów jest wyższa niż najwyższa DMC, wynikająca z tabeli załącznika do ww. ustawy, to wówczas należy przyjąć, iż będą miały zastosowanie najwyższe z podanych w załączniku stawek minimalnych dla pojazdów o odpowiedniej liczbie osi.

- rodzaj zawieszenia

Informacja w sprawie zawieszenia pneumatycznego umieszczana jest, w przypadku samochodów nowych, w świadectwie homologacji. Ministerstwo Infrastruktury projektuje dokonanie zmian legislacyjnych, polegających na wprowadzeniu obowiązku zamieszczania informacji o rodzaju zawieszenia, przez producentów i importerów nowych pojazdów, w wyciągach ze świadectw homologacji.

W przypadku pojazdów używanych - zarejestrowanych, informacji o rodzaju zawieszenia może udzielić producent, importer pojazdu, wydając, na wniosek właściciela pojazdu, stosowne zaświadczenie lub duplikat wyciągu ze świadectwa homologacji. Także Stacja Kontroli Pojazdów (SKP) w trakcie badania technicznego może określić, czy pojazd ma zawieszenie pneumatyczne, i wydać stosowne zaświadczenia. Wyżej wymienione dokumenty mogą stanowić podstawę do zamieszczenia stosownej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym pojazdu, na podstawie art. 75 ust. 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym.

Odnośnie do uwzględniania, przy ustalaniu stawki podatku od środków transportowych, rodzaju zawieszenia, trzeba zauważyć, iż w przypadku zawieszenia o mieszanym charakterze (pneumatyczne i inne) okolicznością decydującą o wysokości opodatkowania pojazdu jest rodzaj zawieszenia tzw. osi nośnej (oś najbardziej obciążona powodująca największy nacisk na drogę). Jeżeli ta oś ma zawieszenie pneumatyczne, to pojazd należy uznać za pojazd z zawieszeniem pneumatycznym. Liczba osi pojazdu wynika z wpisu w dowodzie rejestracyjnym pojazdu.

Zawieszenia równoważne z pneumatycznym - rodzaj takiego zawieszenia deklaruje na potrzeby badań homologacyjnych producent lub importer na podstawie odrębnych badań laboratoryjnych. Informacja ta zawarta jest w świadectwie homologacji. Tej cechy pojazdu, (tzn. że pojazd posiada zawieszenie równoważne z pneumatycznym) nie można stwierdzić w drodze badania technicznego w SKP.