USB III/436/10/2005/KK - Zasady rozliczeń z sądami oraz wystawiania faktur przez pełnomocników świadczących pomoc prawną z urzędu.

Pytanie podatnika:

Czy jako radca prawny świadczący pomoc prawną z urzędu, prowadzący jednocześnie Kancelarię, powinnam odprowadzić od przyznanej kwoty podatek VAT?

Przy uznaniu, że pomoc prawna świadczona z urzędu podlega podatkowi VAT, jak należy dokonywać rozliczenia z Sądem, od jakiej kwoty należy odprowadzać podatek VAT, jeżeli Sąd odprowadza zaliczkę na podatek dochodowy?

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Łódź-Bałuty działając na podstawie:

- art. 14a § 1 i § 4 oraz art. 217 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60),

- art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 15 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 pkt 3, art. 29 ust. 1 i 2, art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.),

- § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz.971)

uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2005 r. dotyczące podatku od towarów i usług.

W dniu 24 stycznia 2005 r. został złożony wniosek w sprawie udzielenia pisemnej informacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Stan faktyczny i jego uzasadnienie przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2005 r:

Od lipca 2004 r. prowadzi Pani jako radca prawny Kancelarię, świadcząc usługi prawne na rzecz osób fizycznych i prawnych. Jednym ze sposobów wykonywania tych usług jest pomoc prawna świadczona z urzędu. Polecenie prowadzenia sprawy jako pełnomocnik wyznaczony z urzędu otrzymuje Pani od Okręgowej Izby Radców Prawnych. Wynagrodzenie z tytułu prowadzenia spraw z urzędu wypłacane jest przez sąd.

We wniosku przywołuje Pani art. 15 ust. 3 pkt 3 obowiązującej ustawy o podatku od towarów i usług oraz art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych stwierdzając, że - w związku z takim brzmieniem przepisów należy wskazać, iż działalność radcy prawnego wyznaczonego przez Okręgową Izbę Radców Prawnych na polecenie Sądu do świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie podlega podatkowi VAT, bowiem spełnione są przesłanki do uznania takiej działalności jako wykonywanej osobiście, co wyklucza ją z zakresu samodzielnej działalności gospodarczej podlegającej podatkowi VAT.

Za taką interpretacją przemawia fakt, iż pomiędzy Sądem, który polecił Okręgowej Izbie Radców Prawnych wyznaczenie radcy prawnego do świadczenia pomocy prawnej w konkretnej sprawie konkretnego podmiotu, a tym radcą prawnym zachodzi stosunek prawny co do:

a) warunków wykonywania tych czynności - bowiem to Sąd wyznacza terminy i miejsce odbywania rozpraw, wyznacza obowiązek składania pism procesowych w zakresie dowodów,

b) wynagrodzenia - Sąd wydaje postanowienie, w którym przyznaje wynagrodzenie radcy prawnemu, w tym zakresie sąd może przyznać kwotę mieszczącą się w stawce minimalnej lub podwyższyć ją maksymalnie do 150% stawki minimalnej,

i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności - Sąd dokonuje kontroli wykonywania czynności przez radcę prawnego, a w przypadku uchybienia zasadom wykonywania zawodu radcy prawnego informuje o tym Okręgową Izbę Radców Prawnych, dając podstawę do wszczęcia wobec takiego radcy prawnego postępowania dyscyplinarnego.

Podstawą stosunku prawnego pomiędzy radcą prawnym będącym pełnomocnikiem strony z urzędu, a Sądem są powszechnie obowiązujące przepisy prawne dotyczące sposobu wyznaczania radcy prawnego, sposobu jego wynagradzania oraz jego odpowiedzialności. Są to zarówno kodeks postępowania cywilnego, ustawa o radcach prawnych, jak i zasady etyki radcy prawnego.

Stanowisko tutejszego Organu:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również m.in. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza - stosownie do ww. art. 15 ust. 2 ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności - m.in. zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy - z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2 - 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Zgodnie z art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

W świetle ww. przepisu art. 13 pkt 6 ww. ustawy do przychodów z działalności wykonywanej osobiście należą także przychody radców prawnych.

Z brzmienia art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że opodatkowane czynności nie są samodzielnie wykonywaną działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, jeżeli zostaną spełnione następujące przesłanki:

- przychody uzyskane przez podatnika z tytułu wykonania tych czynności są zaliczone do przychodów wymienionych w art. 13 pkt 2 - 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,

- osoby wykonujące te czynności są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Z art. 117 i art. 113 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) wynika, że strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części ma prawo zgłosić wniosek o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego, jeżeli złoży oświadczenie, że nie jest ich w stanie ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Sąd uwzględni wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny. Sąd więc, na żądanie strony, która nie ma adwokata lub radcy prawnego z wyboru, wyznacza z urzędu adwokata lub radcę prawnego do osobistego udzielenia pomocy prawnej. W tym zakresie - zdaniem tut. Organu - brak jest jednak tak daleko idącej ingerencji sądu, by można mówić o przyjęciu przez sąd odpowiedzialności za działania pełnomocnika w zakresie merytorycznego sposobu prowadzenia sprawy z urzędu. Należy stwierdzić zatem, że przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy nie ma zastosowania albowiem nie została spełniona przesłanka dotycząca odpowiedzialności za działania pełnomocnika (radcy prawnego).

Stąd pomimo, że przychody uzyskiwane przez adwokatów lub radców prawnych z tytułu wykonywania określonych czynności na zlecenie sądu są wymienione w art. 13 pkt 6 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to przedmiotowe usługi należy w świetle powyższego uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ww. ustawy i opodatkować zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy stawką podatku w wysokości 22%.

W myśl art. 106 ust. 1 ww. ustawy podatnicy o których mowa w art. 15 , są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży, powinna zawierać - zgodnie z § 12 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. m.in. imiona nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone sprzedawcy i nabywcy oraz ich adresy, jak również wartość wykonywanych usług z wykazaniem sumy wartości sprzedaży netto z podziałem na poszczególne stawki podatku i zwolnionych od podatku oraz niepodlegających opodatkowaniu, kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku, wartość sprzedaży wraz z kwotą podatku ( wartość sprzedaży brutto), z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku lub zwolnionych od podatku, lub niepodlegających opodatkowaniu oraz kwotę należności ogółem wraz z należnym podatkiem, wyrażoną cyframi i słownie.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 i 2 ww. ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2 - 22, art. 30 - 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. W przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem jest również kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich kwotę podatku. Zatem wyliczenie wartości netto świadczonej usługi i kwoty podatku należnego od kwoty 450 zł. stanowiącej wartość brutto usługi - dokonane przez Panią w złożonym wniosku - jest prawidłowe.

W świetle powyższego w celu udokumentowania wykonanie przedmiotowych usług, fakturę należy wystawić na nabywcę świadczonych przez Panią usług, tj. na podmiot z którym została podpisana umowa zlecenia i na podstawie której świadczone są te usługi.

Jednocześnie tutejszy Organ stwierdza, że fakt iż Sąd nie jest podatnikiem podatku VAT, a co za tym idzie nie przyjmuje faktur wystawianych przez radców prawnych lub adwokatów z tytułu świadczonej pomocy prawnej z urzędu - jak twierdzi Podatnik - pozostaje bez wpływu na obowiązek wystawiania faktur przez podatnika tego podatku w związku ze świadczeniem usług. Ponadto tutejszy Organ informuje, że niniejsza interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia opisanego zdarzenia.

Zgodnie z art. 14b § 1 i § 2 ww. ustawy Ordynacja podatkowa przedstawiona interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika. Jeżeli jednak podatnik zastosowali się do tej interpretacji, organ nie może wydać decyzji określającej lub ustalającej zobowiązanie podatkowe bez zmiany albo uchylenia postanowienia, o którym mowa w art. 14a § 4, jeżeli taka decyzja byłaby niezgodna z interpretacją zawartą w tym postanowieniu. Interpretacja, o której mowa w art. 14a § 1, jest wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy i może być zmieniona albo uchylona wyłącznie w drodze decyzji, w trybie określonym w § 5.