US.V-436/1/04 - Opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych czynności w zakresie cesji wierzytelności.

Odpowiadając na wniesione w dniu 25 listopada 2004 r. zapytanie w sprawie opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych czynności w zakresie cesji wierzytelności, która następuje w wykonaniu uprzednio istniejącego zobowiązania, nie zaś na podstawie umowy sprzedaży czy zamiany, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Suwałkach stosownie do dyspozycji zawartej w art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) uprzejmie wyjaśnia:

Z przedstawionego przez Spółkę stanu faktycznego wynika, że zwarła ona umowę cesji wierzytelności ze swoim kontrahentem, w wykonaniu której przyjęła (nabyła) należne kontrahentowi wierzytelności, które przysługują mu w stosunku do "firmy trzeciej". W ocenie występującej z zapytaniem Spółki, nabycie przez nią w powyższy sposób wierzytelności (cesja wierzytelności) nastąpiło w wykonaniu uprzednio istniejącego innego zobowiązania, nie zaś na podstawie umowy sprzedaży czy zamiany, które to umowy podlegają PCC i w związku z powyższym nie wystąpi obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Katalog czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych został zawarty w art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959 z późn. zm.). Katalog ten ma charakter zamknięty? czyli jedynie wymienione w nim czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Przelew (cesja) wierzytelności stanowi swoistą konstrukcję prawną przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, która prowadzi do zmiany osoby wierzyciela. Istota przelewu wynika bowiem z art. 509 Kodeksu cywilnego, który stanowi: "wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że przeciwstawiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania". Skoro ustawodawca nie nadał cesji wierzytelności formy samoistnej umowy, to musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której przeniesienie wierzytelności nastąpi. Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, ze czynnością, stanowiącą podstawę cesji, mogą być umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Analiza konstrukcji prawnej umowy cesji wierzytelności prowadzi do wniosku, że w opisanym stanie faktycznym pomiędzy stronami nie doszło do sprzedaży wierzytelności, a do zmiany przedmiotu świadczenia. Przeniesienie wierzytelności było w tym przypadku formą zapłaty za towar (usługę). Do zamiany przedmiotu świadczenia (spełnienia innego świadczenia zamiast dłużnego) dochodzi wtedy, gdy po powstaniu zobowiązania wierzyciel wyraża zgodę na zmianę przedmiotu świadczenia na inny niż to pierwotnie przewidywano. W takim przypadku mamy do czynienia z tzw. świadczeniem w miejsce wypełnienia (w terminologii łacińskiej określano jako datio in solutum) uregulowanym w art. 453 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego. Polega ono na tym, że dłużnik, zamiast świadczenia, które powinien spełnić wg treści zobowiązania, oferuje wierzycielowi inne świadczenie, a wierzyciel je przyjmuje. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania "poza umową stron" jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Mając na względzie fakt, iż w przedmiotowej sprawie cesja wierzytelności nastąpiła w wykonaniu uprzednio istniejącego innego zobowiązania, nie zaś na podstawie umowy sprzedaży czy zamiany, tutejszy organ podatkowy podziela stanowisko przedstawione w zapytaniu, tj. że opisanej sytuacji nie można podporządkować przedmiotowi opodatkowania określonemu w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959 z późn. zm.).