US-PD-I/415-49/04 - Niespłacona pożyczka jako koszt uzyskania przychodu.

Pytanie podatnika Czy kwota udzielonej pożyczki (w ramach działalności gospodarczej w zakresie lombardu) jest kosztem uzyskania przychodów w przypadku gdy nie ma możliwości jej spłaty.

Umowa lombardowa jest umowa nienazwaną, nie uregulowana w przepisach i zawierającą elementy różnych stosunków prawnych. Na treść tej umowy składają się przede wszystkim dwa podstawowe elementy: przeniesienie na biorącego pożyczkę własności określonej ilości pieniędzy oraz ustanowienie zabezpieczenia roszczenia udzielającego tej pożyczki właściciela lombardu o zwrot sumy dłużnej wraz z odsetkami. Zabezpieczeniem, które w praktyce lombardów występuje najczęściej jest umowa powiernicza, tzn. przewłaszczenie na zabezpieczenie. Polega na przeniesieniu własności rzeczy na właściciela lombardu, który - w razie spłacenia pożyczki - jest zobowiązany do powrotnego przeniesienia rzeczy na pożyczkobiorcę. W razie braku spłaty właściciel lombardu może rzecz sprzedać i zaspokoić się z ceny, albo zachować rzecz dla siebie, w pewnym sensie zamiast zapłaty.

Podatnicy wykonujący działalność w zakresie prowadzenia lombardów są opodatkowani na zasadach ogólnych.

Obok prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, na postawie § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475), są obowiązani prowadzić również ewidencję pożyczek i zastawionych rzeczy.

Ewidencja ta powinna zawierać co najmniej następujące dane: numer kolejny wpisu, imię i nazwisko pożyczkobiorcy, adres, datę udzielenia pożyczki, kwotę udzielonej pożyczki, wysokość umówionych odsetek w złotych, opis zastawionej rzeczy i jej wartość rynkową, termin zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, datę i kwotę zwróconej pożyczki wraz z odsetkami, datę zwrotu zastawionej rzeczy, datę sprzedaży rzeczy i kwotę należną z tytułu tej sprzedaży, kwotę prowizji stanowiącej wartość spłaconych odsetek lub różnicę między kwotą uzyskaną ze sprzedaży zastawionej rzeczy a kwotą udzielonej pożyczki.

W podatkowej księdze przychodów i rozchodów nie ewidencjonuje się przyjęcia danej rzeczy jako zabezpieczenia (co ma odzwierciedlenie w ww. ewidencji). Nie ewidencjonuje się w niej również kwoty udzielonej pożyczki, bowiem zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - nie uważa się za koszty uzyskania przychodów udzielonych pożyczek, w tym straconych pożyczek. Jeśli pożyczkobiorca spłaci pożyczkę w ewidencji pożyczek wpisuje się datę i kwotę zwróconej pożyczki wraz z odsetkami, datę zwrotu zastawionej rzeczy oraz kwotę prowizji. Na koniec miesiąca, do podatkowej księgi przychodów i rozchodów wpisuje się kwotę prowizji stanowiącą wartość spłaconych w danym miesiącu odsetek (pkt 7 objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów), która będzie stanowiła przychód.

W wyżej przytoczonym przepisie ustawodawca wyraźnie określił, iż nie jest kosztem uzyskania przychodu kwota straconych pożyczek, a więc w przedmiotowej sprawie, gdy nie ma możliwości spłaty udzielonej pożyczki, ponieważ notarialnie pożyczkobiorca poświadczył nieprawdę o możliwości jej spłaty, kwota udzielonej a nie spłaconej pożyczki nie jest kosztem uzyskania przychodu.