Udzielanie zamówień publicznych przez zamawiającego stosującego szczególną procedurę przewidzianą przez wewnętrzne regulacje organizacji międzynarodowej.

W myśl przepisu art. 4 ust. 1 lit. a) ustawy - Prawo zamówień publicznych, zwanej dalej "Pzp", przedmiotowej ustawy nie stosuje się do zamówień udzielanych na podstawie szczególnej procedury organizacji międzynarodowej odmiennej niż określona w ustawie. Wyłączenie stosowania ustawy Pzp, przewidziane w art. 4 pkt 1 lit. a) jest wynikiem implementacji do prawa polskiego uregulowania przewidzianego w dyrektywie 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz. Urz. UE L 134 z 30 kwietnia 2004, str. 114; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 7, str. 132, z późn. zm.). Zgodnie z art. 15 lit. c) ww. dyrektywy, nie ma ona zastosowania do zamówień publicznych podlegających innym regułom proceduralnym i udzielanych na podstawie szczególnej procedury organizacji międzynarodowych.

Jeżeli zamawiający udziela zamówienia publicznego, stosując szczególną procedurę przewidzianą przez wewnętrzne regulacje organizacji międzynarodowej, to może odstąpić od stosowania przepisów ustawy Pzp. Należy jednak zauważyć, iż zamawiający może skorzystać z przedmiotowego zwolnienia tylko w okolicznościach, gdy zastosowanie procedur organizacji międzynarodowych na charakter obligatoryjny. Innymi słowy zamawiający będzie mógł skorzystać z powyższego zwolnienia w każdym przypadku, gdy z jakichkolwiek względów będzie zobowiązany stosować przy udzielaniu zamówienia szczególną procedurę organizacji międzynarodowej. W praktyce stosowanie odmiennych regulacji przewidzianych przez organizacje międzynarodowe jest często warunkiem uzyskania środków finansowych od takiego podmiotu.

Analizując kwestię zastosowania przedmiotowego wyłączenia należy odróżnić dwie sytuacje: po pierwsze, gdy zamówienie udzielane jest przez zamawiającego na rzecz organizacji międzynarodowej oraz po drugie, gdy zamawiający udziela zamówienia publicznego z wykorzystaniem środków przyznanych przez tego rodzaju organizację. W związku z tym należy podkreślić, iż brzmienie omawianego przepisu odnosi się zarówno do umów kredytowych podpisywanych pomiędzy organizacją międzynarodową a zamawiającym, jak również do zamówień udzielanych na podstawie szczególnych procedur organizacji międzynarodowych przez beneficjenta środków przez tę organizację przyznanych. Powyższe wyłączenie znajdzie również zastosowanie w stosunku do eksperckich usług doradczych świadczonych przez organizację międzynarodową.

Ratio legis zaprezentowanego uregulowania jest umożliwienie zaciągania zobowiązań kredytowych ze środków organizacji międzynarodowych, gdyż w tych przypadkach głównie zamawiającemu zależy na uzyskaniu środków i w związku z tym jest zobowiązany do zastosowania się do warunków wskazanych w statucie, regulaminach oraz innych przepisach regulujących działalność organizacji międzynarodowej, które dotyczą ich przyznawania i wydatkowania. Jest to sytuacja odmienna od mającej miejsce przy udzielaniu kredytów i pożyczek przez prywatne instytucje finansowe działające na zasadach rachunku ekonomicznego i nastawione na osiąganie zysku z wykonywanej działalności. W tym przypadku to prywatne instytucje finansowe konkurują ze sobą w celu uzyskania zamówienia na kredyt lub pożyczkę udzielanego przez zamawiającego, który w tym celu prowadzi postępowanie uregulowane przepisami ustawy Pzp.

W świetle art. 4 pkt 1 lit. a) Pzp dopuszczalność skorzystania z przedmiotowego zwolnienia uzależniona jest od określenia podmiotowego statusu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Banku Rozwoju Rady Europy oraz Banku Światowego.

Prawo międzynarodowe nie zawiera definicji organizacji międzynarodowej. Zasadnicze znaczenie w takim przypadku będą miały poglądy doktryny prawa międzynarodowego oraz utrwalona praktyka państw (podmiotów prawa międzynarodowego). Ponadto w każdym przypadku dla określenia statusu jednostki konieczne jest dokonanie indywidualnej oceny, czy dany podmiot można w ten sposób zakwalifikować.

Kwestia zaliczania określonych podmiotów do grona organizacji międzynarodowych opiera się na kilku ogólnych przesłankach. Po pierwsze, organizacja międzynarodowa powinna być powołana na podstawie umowy międzynarodowej pomiędzy państwami (lub głównie między państwami). Po drugie, do grona jej członków powinny należeć wyłącznie lub w większości państwa. Po trzecie, organizacja międzynarodowa z reguły powinna posiadać osobowość prawną oraz zdolność do czynności cywilnoprawnych.

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju został powołany do życia w dniu 29 maja 1990 r. na podstawie Porozumienia ustanawiającego Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju zawartego między sygnatariuszami, stronami niniejszego Porozumienia, którymi w zdecydowanej większości są państwa. Przywołane powyżej Porozumienie stanowi jednocześnie statut Banku, w oparciu o który EBOR prowadzi swoją działalność. Członkostwo w EBOR zgodnie z postanowieniami Porozumienia zostało przewidziane dla krajów europejskich i krajów pozaeuropejskich, które są członkami Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Bank posiada pełną osobowość prawną oraz w szczególności pełną zdolność prawną do zawierania umów, nabywania i rozporządzania własnością nieruchomą i ruchomą oraz wszczynania postępowania sądowego. Uznać zatem należy, iż Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju jest międzyrządową organizacją międzynarodową.

Odnośnie określenia statusu Europejski Bank Inwestycyjny jako organizacji międzynarodowej należy wskazać, iż został on ustanowiony na podstawie postanowień Traktatu Rzymskiego powołującego Europejską Wspólnotę Gospodarczą z 25 marca 1957 r. Stosownie do treści art. 266 Traktatu, EBI posiada pełną osobowość prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Jednocześnie stosownie do brzmienia art. 3 Protokołu Nr 11 do powyższego Traktatu, stanowiącego zarazem statut EBI, jego członkami są tylko i wyłącznie państwa członkowskie Unii Europejskiej. Z uwagi na spełnienie wszystkich z wyżej wskazanych przesłanek, należy uznać, iż Europejski Bank Inwestycyjny jest organizacją międzynarodową.

Powyższe odnosi się również do kwalifikacji prawnej Banku Rozwoju Rady Europy. Został on utworzony na podstawie tzw. Porozumienia częściowego przyjętego przez Komitet Ministrów Rady Europy z dnia 16 kwietnia 1956 r., pierwotnie jako Fundusz Osiedleniowy. Członkami Funduszu (Banku Rozwoju Rady Europy). Stosownie do art. 3 niniejszego porozumienia, mogą być wyłącznie państwa. Jednocześnie należy wskazać, iż krąg podmiotów mogących uzyskać członkowstwo w Banku nie został ograniczony tylko do państw będących członkami Rady Europy, taki status mogą uzyskać inne państwa po spełnieniu przewidzianych porozumieniem warunków. Należy zatem stwierdzić, iż również Bank Rozwoju Rady Europy może zostać uznany za szczególny typ organizacji międzynarodowej.

Analogiczna sytuacja zachodzi w przypadku kwalifikacji prawnej Banku Światowego. Dla uznania Banku Światowego za organizację międzynarodową zasadnicze znaczenia mają trzy główne czynniki: po pierwsze, każda z instytucji należących do grupy Banku Światowego, a w szczególności Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, zastały utworzone na podstawie szczególnej umowy międzynarodowej. Po drugie członkowstwo w Banku Światowym przysługuje wyłącznie państwom. Bank Światowy (a zasadniczo instytucje wchodzące w jego skład) posiada pełną osobowość prawną oraz w szczególności pełną zdolność prawną do zawierania umów, nabywania i rozporządzania własnością nieruchomą i ruchomą oraz wszczynania postępowania sądowego. W związku z powyższym również Bank Światowy należy zaliczyć do grona organizacji międzynarodowych.

Jednocześnie Urząd Zamówień Publicznych wyjaśnia, iż pismem z dnia 3 kwietnia 2008 r. (znak: UZP/DP/E - AKO/7755/08) zwrócił się do Ministerstwa Spraw Zagranicznych z prośbą o przedstawienie stanowiska w kwestii kwalifikacji podmiotowej Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Banku Rozwoju Rady Europy w świetle prawa międzynarodowego. Z otrzymanych wyjaśnień (pismo z dnia 8 kwietnia 2008 r. znak: DPT 40/2008/MM) również wynika, iż wyżej wskazane instytucje są międzyrządowymi organizacjami międzynarodowymi.

W świetle powyższych wyjaśnień Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny, Bank Rozwoju Rady Europy oraz Bank Światowy należy uznać, za organizację międzynarodowe, o których jest mowa w art. 4 pkt 1 lit. a) ustawy Pzp. W związku z tym, zamówienia udzielane na podstawie szczególnej procedur tych Banków podlegają przedmiotowemu wyłączeniu spod obowiązku stosowania Pzp na podstawie ww. przepisu. Zamawiający nie jest zobowiązany do stosowania przepisów ustawy - Prawo zamówień publicznych zarówno w odniesieniu do udzielenia zamówień na kredyt albo pożyczkę ze środków tych Banków, a także jak i w stosunku do zamówień na roboty budowlane, dostawy lub usługi finansowanych z kredytów lub pożyczek udzielonych przez te Banki. Ustawa - Prawo zamówień publicznych nie znajdzie również zastosowania w przypadku udzielania tym organizacjom, a w tym Bankowi Światowemu zamówień na świadczenie eksperckich usług doradczych dla beneficjentów środków. W wymienionych powyżej przypadkach wyłączenie obowiązku stosowania przepisów Pzp ma miejsce wtedy, gdy zamawiający stosuje szczególne procedury tych organizacji dotyczące przyznawania kredytów i pożyczek oraz wyłaniania wykonawców inwestycji i projektów finansowanych z kredytu lub pożyczki udzielonej przez te instytucje.