Stosowanie ustawy przez kościelne osoby prawne

Zgodnie z definicją legalną wyrażoną w art. 2 pkt 12 ustawy Pzp, przez zamawiającego należy rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej obowiązaną do stosowania tejże ustawy. Enumeratywny katalog podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy Pzp zawiera art. 3 ust. 1 ustawy Pzp, zatem obowiązek stosowania przepisów ustawy Pzp aktualizuje się wyłącznie w przypadku, gdy zamawiającym jest jeden z podmiotów wymienionych w przedmiotowym przepisie.

Parafie - kościelne osoby prawne, zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1169, z późn. zm.), co do zasady nie są zamawiającymi, a zatem nie stosują ustawy Pzp przy udzielaniu zamówień. W oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy obowiązek stosowania ustawy Pzp przy udzielaniu zamówień na dostawy, usługi lub roboty budowlane przez kościelne osoby prawne (parafie) może zachodzić wyłącznie w przypadku wskazanym w art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp. Zgodnie z dyspozycją art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp, podmioty inne niż jednostki sektora finansów publicznych oraz państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej nie należące do tego sektora są zobowiązane do jej stosowania, jeżeli łącznie zachodzą następujące okoliczności:

- ponad 50% wartości udzielanego przez nie zamówienia jest finansowana ze środków publicznych lub przez podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1-3a ustawy,

- wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na

podstawie art. 11 ust. 8 ustawy,

- przedmiotem zamówienia są roboty budowlane obejmujące wykonanie czynności w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi.

Objęcie obowiązkiem stosowania ustawy na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp uzależnione zostało od łącznego zaistnienia wszystkich wymienionych wyżej warunków. Brak spełnienia którejkolwiek z wymienionych przesłanek powoduje wyłączenie obowiązku stosowania ustawy Pzp na podstawie przedmiotowego przepisu.

Należy również wskazać, iż na podstawie ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 223, poz. 1778), obowiązującej od dnia 29 stycznia 2010 r., uchylony został przepis art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp, który przewidywał możliwość nałożenia obowiązku stosowania ustawy Pzp ad hoc na podmioty, które co do zasady nie były zobowiązane do stosowania tejże ustawy przy udzielaniu zamówień finansowanych z udziałem środków, których przyznanie było uzależnione od zastosowania procedury udzielania zamówień publicznych określonej w ustawie Pzp. Jednocześnie, w art. 3 ustawy Pzp dodany został ust. 3, który nadał podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 1 tejże ustawy uprawnienie do uzależnienia przyznania środków finansowych na dofinansowanie projektu od zastosowania przy ich wydatkowaniu zasad równego traktowania, uczciwej konkurencji i przejrzystości.

Pomimo braku obowiązku stosowania ustawy przez podmioty jakim są parafie, przy wydatkowaniu środków współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej, podmioty te powinny przestrzegać podstawowych postanowień zawartych w traktacie WE. W tym miejscu w szczególności należy zwrócić uwagę na treść Komunikatu Wyjaśniającego Komisji dotyczącego prawa unijnego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień, które nie są lub są jedynie częściowo objęte dyrektywami w sprawie zamówień publicznych (2006/C 179/02), w którym wskazuje się na potrzebę stosowania przy udzielaniu takich zamówień podstawowych zasad traktatowych: zasady równego traktowania i otwarcia na konkurencję. Ponadto, należy pamiętać, aby zagwarantować uczciwe i bezstronne procedury udzielania zamówień poprzez zagwarantowanie odpowiedniego upublicznienia informacji, treści ogłoszenia, zasady udzielania zamówień (w tym niedyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia, określenia terminów w sposób umożliwiający zapoznanie się z warunkami udzielenia zamówienia i złożenia oferty) a także zapewnienie kontroli bezstronności procedur przetargowych, tj. wskazanie do kogo można się odwołać w razie zaistnienia takiej konieczności.

Reasumując, należy stwierdzić, iż w obecnym stanie prawnym, kościelne osoby prawne mogą być zobowiązane do stosowania przepisów ustawy Pzp przy udzielaniu zamówień jedynie w sytuacji objętej dyspozycją przepisu art. 3 ust. 1 pkt 5 tejże ustawy. Przy czym, co wymaga podkreślenia, koniecznym jest łączne spełnienie wszystkich wymienionych w tym przepisie przesłanek stosowania ustawy Pzp.