Stanowisko w sprawie prawa do emerytur pomostowych sanitariuszy i salowych szpitali psychiatrycznych

W związku z przekazaną przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 27 stycznia 2015 r., znak: K7INT30608, interpelacją posła (...) w sprawie emerytur pomostowych dla sanitariuszy i salowych szpitali psychiatrycznych, uprzejmie pragnę przedstawić, co następuje.

Jednym z elementów reformy emerytalnej było uchylenie przepisów umożliwiających możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę m.in. z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Tylko dla osób pracujących w ekstremalnych warunkach, na mocy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656, z późn. zm.), utworzono odrębny, przejściowy system emerytur pomostowych.

Zawarte w systemie emerytur pomostowych zarówno definicje pracy w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze, jak i treść wykazów prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze, są efektem szczegółowej dyskusji, jaka toczyła się nad projektem ustawy o emeryturach pomostowych w zespołach problemowych Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych oraz w trakcie prac parlamentarnych z udziałem wybitnych ekspertów z zakresu medycyny i ochrony pracy.

W ramach tych prac wykorzystano wiele opinii i analiz znanych ośrodków naukowo - badawczych. Wykorzystano, miedzy innymi, wyniki przeprowadzonych przez Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy badań nad problemem psychologicznego wsparcia dla pracowników dotkniętych negatywnymi skutkami stresu w pracy. Ostatecznie powstały, stanowiące załączniki do ustawy o emeryturach pomostowych, wykazy prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze, które zarówno z punktu widzenia potrzeb zainteresowanych jak i możliwości systemu finansowego państwa są optymalne.

Należy podkreślić, że przepisy ustawy o emeryturach pomostowych - w przeciwieństwie do uregulowań ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, z późn. zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.) - określają jedynie rodzaje prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a nie stanowiska pracy.

W związku z powyższym o tym, czy dana praca wykonywana przez określonego pracownika powinna być uznana za pracę w szczególnych warunkach, czy też o szczególnym charakterze, w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, nie powinna decydować nazwa stanowiska pracy, na którym praca ta jest wykonywana, lecz jej charakterystyka, zgodna z kryteriami zawartymi w art. 3 ust. 1-3 ustawy o emeryturach pomostowych i załącznikach nr 1 i 2 do tej ustawy oraz w innych przepisach prawa z tymi kryteriami związanymi. Dyrektywa ta w całej pełni odnosi się również do kwalifikowania prac o szczególnym charakterze, wymienionych w pkt 23 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, wykonywanych przez osoby, które można zaliczyć do członków personelu medycznego w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia, podpadających pod pojęcie "oddziału psychiatrycznego i leczenia uzależnień" w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375 z późn. zm.).

Uprzejmie wyjaśniam, że pod pojęciem "personelu medycznego", należy rozumieć "osoby wykonujące zawód medyczny", zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 217, z późn. zm.). Skutkuje to tym, że za członka personelu medycznego, o którym jest mowa w pkt 23 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, należy uznać jedynie te osoby, które na podstawie odrębnych przepisów uprawnione są do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz te, które legitymują się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny (przy czym kwalifikacje te muszą być odpowiednie do udzielanych świadczeń zdrowotnych).

Uwzględniając powyższą definicję, nie ma zatem podstaw, aby za prace o szczególnym charakterze, wymienione w pkt 23 zał. nr 2 do ustawy uznać prace wykonywane przez salowe, czy też sanitariuszy.