Stanowisko MEN w sprawie zasad nabycia prawa do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego przez nauczycieli zatrudnionych w jednostkach sfery budżetowej.
Pismo z dnia 17 marca 2009 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej Stanowisko MEN w sprawie zasad nabycia prawa do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego przez nauczycieli zatrudnionych w jednostkach sfery budżetowej.
W związku z licznymi pytaniami dotyczącymi interpretacji art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080 z późn. zm.), Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało prezentowane poniżej stanowisko w sprawie sposobu stosowania przedmiotowego przepisu w stosunku do nauczycieli.
Zasady nabycia prawa oraz wysokość dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla nauczycieli reguluje art. 48 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), który w tym zakresie odwołuje się do przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości następuje pod warunkiem przepracowania u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie spełnił tego warunku, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, o ile okres ten wyniósł co najmniej 6 miesięcy.
Warunku przepracowania co najmniej 6 miesięcy w roku kalendarzowym nie stosuje się w przypadkach określonych w art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym, m.in. w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej). Z brzmienia tego przepisu (art. 2 ust. 3 pkt 1) wynika, że w odróżnieniu od sytuacji określonych, np. w art. 2 ust. 3 pkt 5 ww. ustawy, ustawodawca nie przyznał nauczycielom prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w każdym przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego, kiedy nie jest możliwe przepracowanie co najmniej sześciu miesięcy, ale tylko w takim przypadku, kiedy nawiązanie stosunku pracy jest zgodne z organizacją pracy szkoły.
Określenie "nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem zgodnie z organizacją pracy szkoły" oznacza, że prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego dotyczy nauczycieli, z którymi stosunek pracy został nawiązany z początkiem roku szkolnego, tj. z dniem 1 września (z uwzględnieniem dopuszczonej przepisami możliwości rozpoczęcia zajęć w innym terminie).
Użyte w ustawie o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej określenie "organizacja pracy szkoły (szkoły wyższej)" oznacza sytuację, w której działalność merytoryczna (kształcenie) wymienionych jednostek jest zorganizowana w systemie lat szkolnych (lat akademickich) rozpoczynających się i kończących w innych terminach niż rozpoczęcie i zakończenie roku kalendarzowego.
Gdyby ustawodawca zamierzał przyznać prawo do wynagrodzenia rocznego każdemu nauczycielowi niezależnie od tego, z jaką datą został zatrudniony, to nie wpisywałby w art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym warunku nawiązania stosunku pracy zgodnie z organizacją pracy szkoły, a po prostu ustaliłby, że przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem. Wprowadzenie zastrzeżenia nawiązania stosunku pracy z nauczycielem w trakcie roku kalendarzowego zgodnie z organizacją pracy szkoły, zdaniem Ministerstwa świadczy o tym, że zamiarem ustawodawcy nie było przyznanie nauczycielom bezwarunkowego prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego (bez względu na to jaki okres przepracowali w ciągu roku kalendarzowego).
W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2003 r. sygn. akt III PZP 7/03 (OSNP 2004/2/26, Biul. SN 2003/7, OSP 2005/1, Lex nr 79095) w sposób jednoznaczny wskazano, że warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy roku kalendarzowego. Sąd Najwyższy podkreślił, że zawarte w art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej wyliczenie przypadków kiedy przepracowanie 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane - ma charakter wyczerpujący. W ocenie Sądu, "przepracowanie" w rozumieniu art. 2 ust. 1 wymienionej ustawy znaczy faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy.
W związku z powyższym, pracownik, który w danym roku kalendarzowym nie przepracował co najmniej 6 miesięcy u danego pracodawcy w związku z inną niż wymieniona w art. 2 ust. 3, usprawiedliwioną nieobecnością w pracy, nie nabywa prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
Przedstawiając powyższe stanowisko Ministerstwo Edukacji Narodowej pragnie zauważyć, iż podmiot podlegający przepisom prawa pracy będący pracodawcą musi mieć na uwadze, że odpowiedzialność za stosowanie przepisów spoczywa bezpośrednio na nim. W przypadku stwierdzenia przez właściwe służby, upoważnione do przeprowadzania kontroli, niewłaściwego stosowania przepisów prawa pracy, pracodawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności na drodze sądowej przez okres trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Po tym terminie roszczenia ze stosunku pracy ulegną przedawnieniu (art. 291 § 1 k.p.).
Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, że opinie Ministerstwa Edukacji Narodowej nie stanowią wiążącej wykładni prawa.