ST1-4800-229/2003/377 - Obowiązek podawania do publicznej wiadomości kwot dokonanych umorzeń zaległości podatkowych.

W związku z licznymi wątpliwościami i zapytaniami jednostek samorządu terytorialnego, dotyczącymi interpretacji art. 16a ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 ze zm.), przedstawiam poniżej stanowisko Ministra Finansów w tej sprawie.

Art. 16a ustawy o finansach publicznych nałożył na wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów i marszałków województw podobny obowiązek, jak art. 16 na Ministra Finansów, tj. obowiązek podawania do publicznej wiadomości kwot dokonanych umorzeń zaległości podatkowych. W przypadku Ministra Finansów wykaz dotyczy osób prawnych i fizycznych, którym umorzono znaczne kwoty zaległości podatkowych, a w przypadku samorządów - podatników będących przedsiębiorcami oraz podatników podatku rolnego i leśnego.

W ust. 1 tego artykułu określono, iż wykazy umorzonych zaległości podatkowych dotyczą podatników, będących przedsiębiorcami. Ustawa o finansach publicznych nie definiuje pojęcia "przedsiębiorca", definicję tę zawiera natomiast ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 2 ust. 2 tej ustawy, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą, tj. zarobkową działalność wytwórczą, handlową, budowlaną, usługową oraz polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i eksploatacji zasobów naturalnych, która jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że od dnia 25 września br. wejdzie w życie art. 43¹ kodeksu cywilnego, wprowadzony ustawą z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 49, poz. 408), zgodnie z którym przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą i zawodową.

W art. 16a nie uregulowano natomiast szczegółowych zasad, dotyczących obowiązku podawania do publicznej wiadomości kwot umorzonych zaległości podatkowych, nie określono m.in. terminu, w jakim mają być podawane do publicznej wiadomości dane, ani też okresu, przez jaki powinien być taki wykaz udostępniony do publicznej wiadomości.

Wobec braku jednoznacznego określenia w ustawie tych zasad należy w takiej sytuacji przyjąć rozwiązanie, iż to właściwe organy jednostki samorządu terytorialnego powinny te zasady określić - skoro sam ustawodawca tego nie uczynił. Zgodnie bowiem z art. 11 ustawy o finansach publicznych finanse publiczne są jawne. Organy jednostek samorządu terytorialnego również obowiązane są działać zgodnie z zasadą jawności, a obywatele mają prawo do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje i posiedzenia komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów z posiedzeń organów i komisji. Art. 16a ustawy o finansach publicznych przyznał mieszkańcom kolejne uprawnienie w ramach zasady jawności, tj. możliwość uzyskania informacji o umorzonych zaległościach podatkowych.

Skoro więc ustawodawca zadecydował o wprowadzeniu ogólnej zasady jawności, jako obligatoryjnej w działalności jednostek samorządu terytorialnego, to są one obowiązane ją respektować, natomiast ustalenie sposobu realizacji tej zasady należy już do samych jednostek samorządu terytorialnego.

Zgodnie z ustawami "ustrojowymi" odpowiedzialnym za realizację budżetu jest organ wykonawczy. W ramach wykonywania budżetu wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta oraz marszałek województwa powinien podejmować różnego rodzaju działania, zmierzające do prawidłowej i terminowej realizacji zadań, objętych tym budżetem. Stosownie do przepisów kodeksu postępowania administracyjnego te działania powinny być podejmowane "bez zbędnej zwłoki", sprawy załatwiane wnikliwie i szybko, przy zastosowaniu możliwie najprostszych środków. Zasada ta dotyczyć będzie m.in. także nałożonego na jednostki samorządu terytorialnego w art. 16a ustawy o finansach publicznych obowiązku sporządzania i podawania do publicznej wiadomości wykazów przedsiębiorców, którym zostały umorzone zaległości podatkowe.

Jeżeli chodzi natomiast o okres, którego wykaz ma dotyczyć, należy zauważyć, że okres ten nie może dotyczyć umorzeń zaległości podatkowych, dokonanych przed wejściem w życie art. 16a, kłóciłoby się to bowiem z zasadą, iż prawo nie działa wstecz.