ST1-440-476/99 - Państwowy dług publiczny a dług jednostek samorządu terytorialnego oraz bankowa obsługa budżetu jednostek samorządu terytorialnego.

W związku z występującymi wątpliwościami w zakresie interpretacji niektórych przepisów ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych uprzejmie wyjaśniam:

1.Zgodnie z art. 10 ustawy o finansach publicznych państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:

1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne,

2) zaciągniętych kredytów i pożyczek,

3) przyjętych depozytów,

4) wymagalnych zobowiązań:

a) jednostek budżetowych,

b) wynikających z ustaw i orzeczeń sądu, udzielonych poręczeń i gwarancji oraz innych tytułów.

Wypełniając delegację zawartą w art. 10 ust. 2 tej ustawy, Minister Finansów określił w rozporządzeniu z dnia 9 kwietnia 1999 r. (Dz. U. Nr 38, poz. 364) szczegółowe zasady klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego. W rozporządzeniu tym doprecyzowano zapis dotyczący zobowiązań wymagalnych. Stosownie do § 3 pkt 5 tego rozporządzenia do państwowego długu publicznego zaliczone będą wymagalne zobowiązania jednostek budżetowych oraz zobowiązania pozostałych jednostek sektora finansów publicznych. W przypadku jednostek samorządu terytorialnego dotyczyć to będzie funduszy, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych działających przy jednostkach budżetowych.

Ustawa o finansach publicznych w art. 114 określiła, iż łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60% dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym. Podstawą do stwierdzenia, czy zapis zawarty w ustawie nie został naruszony, powinna być relacja kwoty zadłużenia wykazana przez daną jednostkę samorządu terytorialnego w kwartalnym sprawozdaniu z wykonania budżetu za cztery kwartały (dane uzupełniające - poz. E), sporządzonym na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 kwietnia 1999 r. w sprawie zasad i terminów sporządzania sprawozdawczości budżetowej jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 38, poz. 365), do kwoty wykazanych w tym sprawozdaniu dochodów ogółem (poz. A - wykonanie). W kwartalnym sprawozdaniu w pozycji E9 powinny być ujmowane wszystkie pozostałe zobowiązania wymagalne, z wyłączeniem zobowiązań jednostek budżetowych, które są wykazywane w pozycji E6.

2.Zgodnie z art. 134 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1014 oraz z 1999 r. Nr 38, poz. 360 i Nr 49, poz. 485) bankową obsługę budżetu jednostki samorządu terytorialnego wykonuje bank wybrany przez organ stanowiący danej jednostki w trybie określonym w przepisach ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 119, poz. 773).

W związku z powyższym jednostki samorządu terytorialnego, w których bankową obsługę budżetu wykonuje jeden bank, mogą kontynuować obsługę bankową na podstawie dotychczasowej umowy w tej sprawie zawartej między zarządem jednostki samorządu terytorialnego a bankiem, zgodnie z uchwałą organu stanowiącego w tym zakresie. Jeżeli bankowa obsługa budżetu nie jest wykonywana przez jeden bank, to gmina ma obowiązek określenia jednego banku, który będzie prowadził obsługę budżetu tej jednostki. Przy wyborze banku konieczne jest zachowanie procedur wynikających z ustawy o zamówieniach publicznych.

Zgodnie z art. 73 ustawy o zamówieniach publicznych umowy w sprawach zamówień publicznych:

* nie mogą być zawierane na czas nieoznaczony,

* powinny być zawierane na okres nieprzekraczający 3 lat,

* po uzyskaniu zgody Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych mogą być zawierane na czas oznaczony przekraczający 3 lata.

Środki publiczne, wydawane na realizację zamówień, powinny być efektywnie i szybko wykorzystywane przez uprawnione do dysponowania nimi podmioty, przy respektowaniu zasad określonych w ustawie o zamówieniach publicznych. Wśród tych zasad istotną rolę odgrywa zasada uczciwej konkurencji, której stosowanie pozwala zamawiającemu na uzyskanie najkorzystniejszej oferty. Jednakże, żeby zamawiający osiągnął wymierne korzyści, musi mieć możliwość dokonywania wyboru "nowych oferentów", działających w ramach ciągle zmieniających się realiów gospodarczych.

Zasady zawarte w ustawie o zamówieniach publicznych dotyczą ogółu zdarzeń znajdujących się w zakresie jej regulacji, lecz nie służą ograniczeniu zamawiającego.

Zakaz zawierania umów na czas nieoznaczony nie eliminuje możliwości zawierania umów długoterminowych, w szczególności w sytuacjach, gdy charakter zamówienia i jego cel wymagają dla jego realizacji okresu dłuższego niż 3 lata. Zgodnie z wyżej wymienionym przepisem ustawy o zamówieniach publicznych zamawiający musi uzyskać zgodę Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych na określony we wniosku czas, dłuższy niż 3 lata.

W świetle przepisów Kodeksu cywilnego nie ma przeszkód do wprowadzania przez strony zmian do umów, w tym również zmian dotyczących terminów ich obowiązywania. Jednakże ustawa o zamówieniach publicznych jest aktem szczególnym w stosunku do Kodeksu cywilnego i zakazuje zmian postanowień zawartej umowy oraz wprowadzania nowych postanowień, niekorzystnych dla zamawiającego, jeżeli przy ich uwzględnieniu należałoby zmienić treść oferty, na podstawie której dokonano wyboru oferenta, chyba że konieczność wprowadzenia takich zmian wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy.

Dopuszczalność przedłużenia terminu umowy w sprawie o zamówienie publiczne zależy przede wszystkim od przedmiotu umowy. Przedłużenie terminu umowy, której przedmiotem jest świadczenie jednorazowe, jest dopuszczalne, o ile taka zmiana umowy spełnia warunki określone w art. 76 ust. 1 ustawy o zamówieniach publicznych. W świetle tych przepisów dopuszczalne jest dokonywanie zmian umowy w sprawie o zamówienie publiczne lub wprowadzanie do niej nowych postanowień, jeżeli zachodzi jedna ze wskazanych niżej przesłanek:

1) przy uwzględnianiu zmian nie należy zmieniać treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru oferenta, lub

2) zmiany nie są niekorzystne dla zamawiającego, choć należy zmienić treść oferty, na podstawie której dokonano wyboru oferenta, bądź

3) w każdym przypadku, o ile konieczność wprowadzenia zmian wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zwarcia umowy.

Przedłużenie terminu umowy, której przedmiotem jest świadczenie ciągłe lub okresowe, należy traktować jako udzielenie nowego zamówienia publicznego, bowiem zwiększenie dostaw lub usług w ramach takiej umowy (będące skutkiem przedłużenia terminu umowy) jest udzieleniem nowego zamówienia.

Dlatego przedłużenie terminu umowy, której przedmiotem jest świadczenie ciągłe, może w określonych sytuacjach zostać zakwalifikowane jako udzielenie zamówienia z wolnej ręki - dopuszczalne, o ile spełniona została którakolwiek z przesłanek określonych w art. 71 ust. 1 ustawy o zamówieniach publicznych. W przeciwnym razie taką zmianę należy uznać za niedopuszczalną.

Pragnę podkreślić, że wolne środki budżetowe można lokować na rachunkach w wybranych przez jednostki samorządu terytorialnego bankach, stosownie do art. 134 ust. 3 ustawy o finansach publicznych.

Artykuł 134 dotyczy wyboru banku do obsługi podstawowego rachunku bankowego. Oznacza to, że jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego mogą otwierać rachunki bankowe w innych bankach, chyba że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego postanowi inaczej.