SPS-024-5206/13 - Przepisy prawne regulujące przebieg linii energetycznych lub usytuowanie urządzeń elektroenergetycznych na działkach stanowiących własność prywatną

_{Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 5206 w sprawie braku przepisów prawnych regulujących przebieg linii energetycznych lub usytuowanie urządzeń elektroenergetycznych na działkach stanowiących własność prywatną}

W przedmiotowym zapytaniu zostały postawione następujące pytania:

Na jakim etapie znajdują się obecnie prace nad projektem ustawy o korytarzach przesyłowych?

Jakie zmiany planowane są w celu reformy dotychczasowych przepisów w świetle projektu ustawy o korytarzach przesyłowych?

Jakie rozwiązania zawarte w projekcie będą działały na korzyść właściciela nieruchomości?

Jak ministerstwo zamierza doprecyzować przepisy w zakresie wysokości odszkodowania oraz opodatkowania rekompensat z tytułu obciążenia nieruchomości służebnością przesyłu?

Na wstępie chciałbym podkreślić, iż funkcjonowanie społeczeństwa oraz gospodarki jest uzależnione od stałego zaspokajania szeregu różnych potrzeb uznanych w państwach o wysokim poziomie rozwoju cywilizacyjnego za cel publiczny. W naszym kraju za taki cel zostały uznane, w ramach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.), budowa i utrzymywanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Ciągłość dostarczania i wystarczalność dostaw każdego z tych mediów mają decydujący wpływ na sprawne funkcjonowanie kraju, w tym jego bezpieczeństwo i rozwój gospodarczy. Brak natomiast któregokolwiek z nich powoduje zakłócenia i opóźnienia w jego rozwoju.

Podstawową formą dostarczania i zaopatrzenia w media jest ich przesyłanie oraz dystrybucja za pomocą urządzeń przesyłowych. Rozbudowa urządzeń przesyłowych jest więc warunkiem koniecznym zrównoważonego rozwoju kraju. Niezbędne jest zatem stałe działanie mające na celu stwarzanie takich warunków, które umożliwią przedsiębiorcom przesyłowym przeprowadzanie remontów i rozbudowy istniejącej infrastruktury, jak również realizację nowej. Obecnie proces inwestycyjny tych urządzeń jest niezwykle długotrwały, co wynika przede wszystkim z konieczności przeprowadzenia wielu postępowań administracyjnych i uzyskania różnorakich pozwoleń, uzgodnień i opinii jeszcze przed przystąpieniem do faktycznej realizacji inwestycji. Przy prowadzeniu tego typu inwestycji ujawniają się wszystkie słabości funkcjonowania administracji, szczególnie samorządowej, jak również niedociągnięcia obowiązujących regulacji prawnych. Przed uzyskaniem stosownej decyzji umożliwiającej realizację inwestycji przedsiębiorca przesyłowy musi zmierzyć się z szeregiem problemów dotyczących m.in. konieczności przejścia przez tereny o zróżnicowanym statusie własnościowym (grunty prywatne, samorządowe itp.) i ochronnym (grunty rolne, leśne, Natura 2000, parki narodowe, grunty zurbanizowane, zagrożone powodziami, zabytkowe itp.), jak również tereny objęte częściowo miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, a częściowo pozbawione planów, co rodzi konieczność uzyskania w tym zakresie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Inwestycje liniowe wchodzą również w kolizję w zasadzie z wszelkimi innymi inwestycjami liniowymi i przeszkodami naturalnymi.

Dodatkowo w chwili obecnej coraz większy problem stanowi kwestia nieuregulowania prawa do gruntów pod istniejącymi już urządzeniami przesyłowymi. Problem ten cały czas narasta, a jego nieuregulowanie może w przyszłości negatywnie odbić się na funkcjonowaniu przedsiębiorstw przesyłowych i dystrybucyjnych, a zatem i na funkcjonowaniu całego państwa.

Biorąc pod uwagę powyższe, niezbędne stało się przygotowanie projektu ustawy o korytarzach przesyłowych, która w sposób kompleksowy ureguluje zagadnienia prowadzenia inwestycji liniowych. Celem projektowanej ustawy jest stworzenie odpowiednich i stabilnych warunków do realizacji celu publicznego w postaci budowy, eksploatacji oraz modernizowania infrastruktury technicznej niezbędnej do zapewnienia nieprzerwanego dostarczania energii elektrycznej, gazów, ciepła, ropy naftowej i produktów naftowych, jak również uregulowanie tzw. zaszłości, czyli tytułu prawnego do nieruchomości, na których znajduje się już ww. infrastruktura techniczna. Projekt tej ustawy w chwili obecnej jest na etapie prac stałego komitetu Rady Ministrów.

Jednocześnie pragnę podkreślić, iż materia, którą przedmiotowy projekt reguluje, jest bardzo szeroka i budzi liczne kontrowersje (należą do nich przepisy projektu regulujące sposób pozyskania prawa do gruntu pod istniejącymi nieruchomościami oraz sposób wyliczania wysokości odszkodowania za tak zajęte nieruchomości). Dlatego przygotowanie i dyskusja przepisów niebudzących takich kontrowersji są procesami wymagającymi wielu analiz i długotrwałych uzgodnień.

Odpowiadając jednak szczegółowo na postawione przez pana posła pytania, chciałbym poinformować, iż zgodnie z projektowanymi przepisami przedmiotowej ustawy przedsiębiorca przesyłowy będzie mógł się ubiegać o wydanie decyzji o określeniu korytarza przesyłowego, na mocy której uzyska prawo służebności przesyłu na nieruchomości, na której znajdują się albo w przyszłości znajdą się należące do niego urządzenia przesyłowe. Zgodnie z projektowanymi przepisami w przypadku uzyskania takiej decyzji przez przedsiębiorcę będzie on również zobligowany do wypłaty odszkodowania na rzecz właściciela nieruchomości w sposób wskazany w projekcie tej ustawy. Projekt przewiduje specjalny algorytm pozwalający na oszacowanie wysokości odszkodowania. Na przedsiębiorców przesyłowych zostanie również nałożony obowiązek uregulowania wszystkich zaszłości w ciągu określonego w ustawie okresu. Oznacza to, że będą oni musieli uzyskać decyzje o określeniu korytarza przesyłowego na wszystkich należących do nich urządzeniach przesyłowych. W konsekwencji, każdy będzie miał prawo do otrzymania odszkodowania zarówno za już zajęte nieruchomości pod urządzenia przesyłowe, jak i za nieruchomości, na których dopiero planowana jest budowa takiej infrastruktury. Przy tym należy zaznaczyć, iż przedmiotowy projekt w obecnej wersji nie uzależnia wypłaty odszkodowania od daty wybudowania urządzenia.

Na projektowanych rozwiązaniach skorzystają zatem zarówno właściciele nieruchomości, na których już dziś posadowiona jest infrastruktura, jak i właściciele, których nieruchomości zostaną obciążone w przyszłości.

Odnosząc się natomiast do kwestii opodatkowania odszkodowań uzyskanych na podstawie projektu ustawy o korytarzach przesyłowych, chciałbym zaznaczyć, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) odszkodowania te będą zwolnione z obowiązku podatkowego.