SPS-024-26192/14 - Zasady odliczania podatku VAT od pojazdów używanych w firmie.

Na wstępie należy wskazać, że obowiązujące do dnia 31 marca 2014 r. regulacje uzależniały prawo do odliczenia podatku VAT z tytułu nabycia pojazdów samochodowych oraz innych wydatków związanych z tymi pojazdami od konstrukcji danego pojazdu. Uzależnienie prawa do odliczenia od konstrukcji pojazdu nie przyniosło oczekiwanego efektu. Zakładano bowiem, że prawo do odliczenia całej kwoty podatku VAT będzie miało zastosowanie do pojazdów przeznaczonych co do zasady do przewozu towarów, czyli pojazdów wykorzystywanych stricte do celów biznesowych. Analiza funkcjonowania takiego rozwiązania wykazała, że samochody tego rodzaju niezgodnie z intencją prawodawcy mogą być wykorzystywane również do celów prywatnych. Taka sytuacja prowadziła do zróżnicowania podatkowego między samochodami osobowymi a pojazdami, które nie są samochodami osobowymi, ale funkcjonalnie są niemal identyczne jak samochody osobowe (w szczególności dotyczyło to samochodów z tzw. kratką). Sytuacja taka w sposób sztuczny wpływała na kształt rynku tego rodzaju pojazdów w Polsce. Ponadto uniemożliwiała racjonalną kontrolę wykorzystania tych pojazdów do celów działalności gospodarczej, w związku z czym mogło dochodzić do unikania opodatkowania prywatnego użytku takich pojazdów.

W związku z powyższym podjęto decyzję o wprowadzeniu regulacji pozwalającej na "oderwanie się" w znacznym stopniu od stosowanych dotychczas wymogów technicznych pojazdu na rzecz funkcjonalności pojazdu. Oznacza to, że od dnia 1 kwietnia 2014 r. przy określaniu wysokości odliczania podatku VAT co do zasady jest ważna nie konstrukcja pojazdu (samochód osobowy czy tzw. samochód "z kratką"), lecz sposób wykorzystania danego pojazdu. Zgodnie z wprowadzonymi zasadami w przypadku gdy konkretny pojazd wykorzystywany jest wyłącznie do celów działalności gospodarczej, wówczas podatnikowi przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku VAT od wszystkich wydatków związanych z takim pojazdem (zakup pojazdu, zakup paliwa do jego napędu czy też pozostałe wydatki eksploatacyjne). Jeżeli natomiast pojazd jest przeznaczony do użytku "mieszanego", tj. zarówno do celów związanych z działalnością gospodarczą, jak i do celów prywatnych, podatnikowi przysługuje ograniczone prawo do odliczenia podatku VAT w wysokości 50%. Ograniczenie to dotyczy wszystkich wydatków dotyczących takiego pojazdu.

Wprowadzenie możliwości pełnego odliczenia podatku od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi (bez względu na ich konstrukcję) w przypadku gdy pojazd służy wyłącznie działalności gospodarczej, wymagało wprowadzenia odpowiedniego systemu zabezpieczającego. Mowa tutaj o obowiązku złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego informacji o pojeździe wykorzystywanym przez podatnika wyłącznie do działalności gospodarczej (czyli korzystającego z pełnego prawa do odliczenia) oraz prowadzenia ewidencji przebiegu takiego pojazdu. Prowadzona ewidencja przebiegu ma na celu potwierdzenie, że pojazd, od którego dokonano pełnego odliczenia podatku VAT, rzeczywiście wykorzystywany jest wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.

Podkreślić bowiem należy, że zgodnie z podstawową zasadą dotyczącą podatku VAT, tj. zasadą neutralności, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego zawartego w nabywanych towarach i usługach, które związane są z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, zdefiniowanej w przepisach dotyczących tego podatku. W związku z tym nie ma możliwości rezygnacji z wprowadzonego systemu zabezpieczającego, gdyż zapewnia on prawidłową realizację przyznanej Polsce decyzji derogacyjnej, tzn. zapewnienie pełnego prawa do odliczenia dla pojazdów, które są używane wyłącznie do działalności gospodarczej.

Przechodząc do odpowiedzi na pytania pana posła, uprzejmie informuję, że analogicznie jak w przypadku wszystkich wprowadzanych zmian przepisów również i tym razem resort finansów monitoruje funkcjonowanie wprowadzonego z dniem 1 kwietnia 2014 r. systemu odliczania podatku VAT od wydatków związanych z wykorzystywanymi pojazdami samochodowymi. Mając jednak na uwadze bardzo krótki okres obowiązywania tych regulacji, trudno jest jednoznacznie ocenić ich wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Należy również mieć na uwadze, że ze względu na konstrukcję podatku od towarów i usług nie jest możliwe prowadzenie monitoringu skutków finansowych wprowadzonych zmian w zakresie prawa do odliczeń podatku VAT zawartego w wydatkach związanych z niektórymi pojazdami samochodowymi. Konstrukcja ta, a w efekcie układ deklaracji dla podatku od towarów i usług, nie pozwala na uzyskanie informacji dotyczących kwot podatku naliczonego od zakupu poszczególnych towarów i usług przez podatnika. Rozliczenia deklaracyjne w tym podatku zawierają bowiem zagregowane kwoty podatku naliczonego bez możliwości ich przypisania do zakupu poszczególnych towarów lub usług.

Nie mogę jednakże zgodzić się z panem posłem, że "nowe przepisy rozumiane są jako degradujące przedsiębiorczość" i zmuszają "właścicieli wielu firm do działań likwidacyjnych". Jak już wskazałem powyżej, omawiane zasady odliczania podatku VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi obowiązują od dnia 1 kwietnia 2014 r., czyli objęły swym zakresem dopiero jeden okres rozliczeniowy dla podatku od towarów i usług (oczywiście przyjmując, że podatnik rozlicza się za okresy miesięczne, a nie kwartalnie). W związku z tym brak jest jakichkolwiek podstaw do wyciągania takich negatywnych wniosków.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że w wielu przypadkach wprowadzone regulacje są korzystniejsze dla podatników. Jako przykład wskazać można przypadek samochodów osobowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, gdzie po raz pierwszy, odkąd wprowadzono w Polsce podatek VAT, można odliczać podatek naliczony z tytułu nabycia paliwa wykorzystywanego do ich napędu. Natomiast w przypadku pojazdów wykorzystywanych do użytku "mieszanego", tj. zarówno do celów związanych z działalnością gospodarczą, jak i do celów prywatnych, odstąpiono od stosowanego dotychczas limitu kwotowego (6000 zł).

Odpowiadając na drugie pytanie pana posła dotyczące przypadków zgłaszania przez przedsiębiorców uwag i skarg dotyczących skutków obowiązywania wprowadzonych z dniem 1 kwietnia 2014 r. przepisów, uprzejmie informuję, że w celu przybliżenia podatnikom wprowadzanych zmian resort finansów przygotował obszerną broszurę dotyczącą nowych reguł, w której na podstawie konkretnych przykładów przedstawione zostały nowe zasady rozliczania podatku VAT.

Ponadto w razie wystąpienia wątpliwości dotyczących stosowania wprowadzonych przepisów podatnicy mogą uzyskać ich interpretację z Krajowej Informacji Podatkowej zarówno w formie telefonicznej, jak i w formie pisemnej. Opisane powyżej działania w znacznym stopniu wyeliminowały wątpliwości podatników dotyczące funkcjonowania wprowadzonych przepisów.

W zakresie trzeciej kwestii poruszonej przez pana posła, czyli podjęcia działań skutkujących ułatwieniami dla drobnych przedsiębiorców w zakresie możliwości odliczenia 100% kwoty podatku VAT od samochodów używanych w firmie, chciałbym ponownie podkreślić, że pełne odliczenie podatku VAT może być stosowane w sytuacji, gdy pojazd wykorzystywany jest wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Wynika to, jak już wspomniałem powyżej, z zasady neutralności podatku VAT. W związku z tym wszystkie działania ułatwiające dotyczące możliwości pełnego odliczenia kwoty podatku naliczonego mogą jedynie dotyczyć pojazdów, których konstrukcja wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą może być uznane za nieistotne.

Biorąc pod uwagę powyższe kryterium, minister finansów w dniu 27 marca 2014 r. wydał rozporządzenie w sprawie pojazdów samochodowych uznawanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika (Dz. U. poz. 407), w którym rozszerzono ustawowo określony katalog pojazdów uznawanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Oznacza to, że w odniesieniu do pojazdów wskazanych w tym katalogu przysługuje pełne odliczenie podatku naliczonego, bez konieczności prowadzenia m.in. ewidencji przebiegu pojazdu.

Obecnie prowadzone są również prace nad wydaniem rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie przypadków, w których nie stosuje się warunku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. Z uwagi na fakt, że ewidencję przebiegu pojazdu prowadzi się co do zasady dla pojazdów samochodowych, których konstrukcja wskazuje zasadniczo na możliwość ich wykorzystywania zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i do użytku prywatnego, odstąpieniem od obowiązku prowadzenia ww. ewidencji objęte powinny zostać jedynie takie pojazdy samochodowe, których wykorzystanie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest praktycznie niemożliwe lub może zostać uznane za nieistotne. Proponuje się, aby wyłączeniem z obowiązku prowadzenia ewidencji objęte zostały pojazdy samochodowe będące pojazdami specjalnymi o przeznaczeniu: pomoc drogowa (pojazdy przeznaczone do przewozu uszkodzonych pojazdów), pogrzebowy oraz bankowóz (wyłącznie typu A i B).

Wyłączenie z obowiązku prowadzenia ewidencji pojazdów wskazanych w projektowanym rozporządzeniu oznacza, że podatnicy wykorzystujący takie pojazdy nie będą mieli również obowiązku składania do naczelnika urzędu skarbowego informacji o tych pojazdach (VAT-26).

Powyższe akty prawne skierowane są do wszystkich podatników podatku VAT spełniających określone w tych przepisach warunki do ich zastosowania. Zatem również drobni przedsiębiorcy mogą korzystać z ułatwień wynikających z tych regulacji. Dodatkowo należy zaznaczyć, że dla użytkujących pojazdy w celach mieszanych wprowadzone rozwiązania dotyczące możliwości odliczenia 50% podatku stanowią również znaczne ułatwienia, gdyż przedsiębiorcy ci nie muszą rozliczać podatku VAT od użytku prywatnego ani prowadzić szczegółowej ewidencji dotyczącej tych pojazdów.