SPS-023-9453/09 - Zmiana wysokości kwoty uprawniającej daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego oraz świadczenia pielęgnacyjnego

Odpowiadając na pismo Pana Marszałka z dnia 12 maja br., znak: SPS-023-9453/09, dotyczące interpelacji poseł Danuty Pietraszewskiej w sprawie potrzeby nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. zmiany wysokości kwoty uprawniającej daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego oraz świadczenia pielęgnacyjnego, a także wprowadzenia zasady regularnego waloryzowania tej kwoty, uprzejmie wyjaśniam.

Bezsporna jest różna wysokość kryteriów dochodowych uprawniających do nabycia prawa do świadczeń rodzinnych, przysługujących na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.), świadczeń z funduszu alimentacyjnego, przysługujących na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, z późn. zm.), oraz świadczeń z pomocy społecznej, o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728, z późn. zm.). Niemniej jednak, choćby ze względu na odmienny charakter świadczeń przyznawanych w ramach poszczególnych systemów, zróżnicowanie kryterium dochodowego jako jednego z warunków ich otrzymania ma uzasadnienie merytoryczne. Świadczenia rodzinne mają na celu częściowe pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem dziecka lub opieką nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w sytuacji, gdy zobowiązany do alimentacji rodzic nie wywiązuje się z ustalonego obowiązku alimentacyjnego, wobec czego w jego zastępstwie płacone jest świadczenie. Natomiast uprawnienie do świadczeń z pomocy społecznej powstaje w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego albo zdarzenia losowego i ma na celu pomoc w przezwyciężeniu trudnych sytuacji życiowych oraz zaspokojeniu niezbędnych potrzeb bytowych osób lub rodzin nimi dotkniętych. Należy również zwrócić uwagę na to, że mimo iż świadczenia rodzinne jak i świadczenia z funduszu alimentacyjnego są finansowane ze środków budżetu państwa, to pierwsze z nich są świadczeniami bezzwrotnymi, zaś do zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z funduszu alimentacyjnego zobowiązany jest dłużnik alimentacyjny. W przypadku świadczeń z pomocy społecznej pomoc materialna nie podlega zwrotowi, lecz w znacznym stopniu jest finansowana ze środków własnych jednostek samorządu terytorialnego, które w tych przypadkach samodzielnie mogą decydować o podniesieniu kryterium dochodowego.

Ustawa o świadczeniach rodzinnych przewiduje tylko jedną formę zmiany wysokości kwot świadczeń rodzinnych oraz kwot kryteriów dochodowych do nich uprawniających, tj. określoną w art. 18 tejże ustawy okresową weryfikację. Najbliższa weryfikacja będzie miała miejsce 1 listopada 2009 r. W dniu 12 maja 2009 r. Rada Ministrów przyjęła propozycje weryfikacji kwot świadczeń rodzinnych oraz kwot kryteriów dochodowych do nich uprawniających i przekazała je do uzgodnień w ramach Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Propozycje rządu, w związku z trudną sytuacją budżetu państwa, ograniczają się do zmian wskazanych w ustawie o świadczeniach rodzinnych jako konieczne i przewidują podwyższenie kwot zasiłku rodzinnego do poziomu odpowiadającego 40% wartości koszyka żywnościowego dla danej grupy wieku, ustalonego w badaniach progu wsparcia dochodowego rodzin (WDR), co wynika z art. 19 ust. 3 ustawy. Jednocześnie Rada Ministrów proponuje pozostawienie na dotychczasowym poziomie wysokości pozostałych świadczeń rodzinnych oraz kwot kryteriów dochodowych. Prace w ramach Komisji Trójstronnej nad uzgodnieniem wysokości ww. kwot będą trwały do dnia 15 czerwca 2009 r. Ustalone ostatecznie kwoty świadczeń rodzinnych oraz kwoty kryterium dochodowego zostaną ogłoszone w terminie do dnia 15 sierpnia 2009 r., zaś zaczną obowiązywać od nowego okresu zasiłkowego, tj. od 1 listopada 2009 r.

Ponadto w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - w odpowiedzi m.in. na liczne petycje środowisk opiekunów dzieci niepełnosprawnych, wymagających szczególnej pielęgnacji - przygotowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, który w dniu 22 maja 2009 r. został skierowany pod obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów. Proponuje się w nim m.in. zniesienie kryterium dochodowego warunkującego prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, przysługującego osobie sprawującej bezpośrednią opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.

Wprowadzenie, obok ustawowej weryfikacji co 3 lata, corocznej waloryzacji kryteriów dochodowych oraz wysokości świadczeń rodzinnych wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, w opinii resortu pracy i polityki społecznej, jest niezasadne. Wskaźnik ten bowiem nie obejmuje - w przeciwieństwie do badań progu wsparcia dochodowego rodzin (WDR), stanowiących podstawę weryfikacji ww. kwot - wyłącznie wzrostu wydatków związanych z wychowywaniem dzieci.

Reasumując, uprzejmie informuję, że rząd nie planuje nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie trybu zmiany wysokości świadczeń rodzinnych i kryteriów dochodowych.