SPS-023-8411/09 - Warunki członkowstwa w otwartym funduszu emerytalnym.

W odpowiedzi na interpelację pani poseł na Sejm RP Magdaleny Gąsior-Marek, przekazaną przy piśmie z dnia 10 marca 2009 r., znak: SPS-023-8411/09, w sprawie zrywania umów przez otwarte fundusze emerytalne z członkami, na których konta nie wpływają składki, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

Zgodnie z art. 81 ust. 1-4 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667, z późn. zm.) uzyskanie członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym następuje z chwilą zawarcia umowy z funduszem, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące warunki:

Jednocześnie otwarty fundusz emerytalny nie może odmówić zawarcia umowy, o ile osoba występująca z wnioskiem o przyjęcie do funduszu spełnia warunki określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, tj.: podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych oraz urodziła się po dniu 31 grudnia 1968 r. (urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. mogli na swój wniosek przystąpić - przez zawarcie umowy - do wybranego otwartego funduszu emerytalnego).

Jednocześnie należy przekazać, że umowa, co do której nie został spełniony którykolwiek z ww. warunków (podleganie ubezpieczeniu emerytalnemu lub wpis do rejestru), nie wywołuje skutków prawnych. Dlatego też Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek, w terminie 30 dni roboczych, poinformować otwarty fundusz emerytalny, czy osoba, która zawarła umowę z funduszem, spełnia ww. warunki. Jednakże jeżeli osoba, która zawarła z otwartym funduszem umowę uznaną za bezskuteczną, pomimo istnienia w dniu zawarcia umowy faktycznych i prawnych podstaw do spełnienia ww. warunków następnie uzyska członkostwo w otwartym funduszu, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest obowiązany przekazać do tego funduszu należne składki za okres podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu.

W pierwszych latach funkcjonowania otwartych funduszy emerytalnych wystąpiło negatywne zjawisko istnienia w systemie nieaktywnych, tzw. martwych rachunków w OFE, które jako niezasilane środkami powodowały zawyżenie kosztów funkcjonowania funduszu emerytalnego z tytułu ich obsługi oraz bezpodstawnie zaniżały wartość zgromadzonych aktywów. Zgodnie z danymi Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych udział nieaktywnych rachunków w rachunkach ogółem wahał się między 27,5% w czerwcu 2000 r. a 20,5% w grudniu 2001 r. (Biuletyn Miesięczny Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych Nr 8 (40), listopad 2002 r., str. 7).

Dlatego też jedną z najważniejszych przesłanek nowelizacji ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych z roku 2003 było umożliwienie weryfikacji i ewentualnej likwidacji nieaktywnych rachunków prowadzonych przez otwarte fundusze emerytalne. To właśnie art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2003 r. Nr 170, poz. 1651) określił warunki i zasady, na podstawie których dokonano procesu weryfikacji rachunków w otwartych funduszach emerytalnych.

Należy przy tym zaznaczyć, że zamknięcie rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego polegało nie na jego wykreśleniu, a jedynie na oznaczeniu rachunku jako rachunek zamknięty. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po szczegółowych weryfikacjach i na podstawie przyjętych kryteriów, przekazywał do OFE dane osób, które mogą mieć zamknięty rachunek na skutek niepodlegania ubezpieczeniom społecznym. Ostateczną decyzję, czy dany rachunek należy zamknąć na podstawie ww. przepisu ustawy, podejmował otwarty fundusz emerytalny, przesyłając odpowiednią decyzję do ZUS. Po zamknięciu rachunku otwarty fundusz miał obowiązek niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie członka funduszu.

Jednocześnie należy przekazać, że ZUS nie uwzględnia takich osób jako kandydatów do losowania, z uwagi na fakt, że część z nich po objęciu ubezpieczeniami społecznymi ponownie zawarła umowy o członkostwo z wybranym otwartym funduszem emerytalnym. Ponadto istniejące w Centralnym Rejestrze Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych zapisy nie są aktualizowane od momentu zamknięcia rachunku, a losowanie z nowymi, aktualnymi danymi identyfikacyjnymi mogłoby spowodować założenie drugiego rachunku. Ponadto w związku z faktem, że znaczna cześć rachunków została zamknięta z winy płatników składek, którzy zgłoszenia osób ubezpieczonych do ubezpieczeń społecznych przekazali do ZUS już po zamknięciu rachunków, ZUS opracował i wdrożył procedurę przywracania zamkniętych rachunków.