SPS-023-7648/09 - Zasady przyznawania świadczeń emerytalno-rentowych.
Pismo z dnia 5 marca 2009 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej SPS-023-7648/09 Zasady przyznawania świadczeń emerytalno-rentowych.
W związku z wystąpieniem Pana Marszałka z dnia 5 lutego 2009 r., znak: SPS-023-7648/09, dotyczącym interpelacji posła Józefa Piotra Klima w sprawie luki prawnej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uprzejmie przedstawiam, co następuje.
Ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.) przyjęto ściśle określone zasady przyznawania świadczeń emerytalno-rentowych w drodze wyjątku.
W świetle przepisów ustawy uprawnienie to Sejm RP powierzył prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Przyznanie świadczenia na podstawie art. 83 ustawy jest możliwe, jeżeli wnioskodawca spełnia łącznie następujące warunki:
jest lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym,
nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności,
nie może podjąć pracy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek,
nie ma niezbędnych środków utrzymania.
Prezes zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenie w wysokości nie przekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.
Bezspornie przepisy prawa wyznaczają prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych szczególną rolę w postępowaniu o świadczenia przyznawane w trybie wyjątkowym.
Uznaniowy charakter podejmowanych przez prezesa ZUS decyzji w trybie wyjątkowym nie oznacza jednak pozostawienia całkowitej i niekontrolowanej swobody w tym względzie, ponieważ ustawodawca w sposób wyraźny i jednoznaczny zakreślił przesłanki, od których spełnienia uzależnione jest przyznanie świadczenia w tym trybie, a jednocześnie granice uznania administracyjnego.
Wyjątkową pozycję świadczeń przyznawanych w trybie art. 83 ust. 1 ustawy podkreśla ich finansowanie z budżetu państwa, o czym stanowi art. 84 tej ustawy.
Ponadto swoboda prezesa ZUS przy wydawaniu decyzji nie oznacza dowolności w stosowaniu art. 83 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowi bowiem, że prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przedstawia Sejmowi RP - w terminie do dnia 31 stycznia każdego r. kalendarzowego - informację o przyznanych w tym trybie w r. poprzedzającym emeryturach i rentach, co stwarza warunki dla poddania tego typu decyzji kontroli sejmowej.
Uznaniowy charakter decyzji prezesa ZUS nie wyklucza również jej sądowej kontroli. Prezes ZUS, podejmując decyzję administracyjną w sprawie świadczenia wyjątkowego, związany jest regułami postępowania administracyjnego w zakresie prowadzenia postępowania i orzekania w przedmiocie przyznawania i odmowy świadczeń wyjątkowych.
Odnośnie sprawy ustawowej renty rodzinnej to zgodnie z treścią art. 65 ustawy emerytalnej dziecko, które po osiągnięciu 16 lat życia nadal kształci się w szkole, spełnia warunki do pobierania renty rodzinnej do ukończenia tej nauki, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia wieku 25 lat życia. Z reguły tej wynika, że bez względu na rodzaj szkoły, do której uczęszcza uprawniony, ukończenie przezeń 25 lat życia powoduje ustanie prawa do renty rodzinnej, chociażby do osiągnięcia tego wieku nie zakończył on procesu zdobywania wykształcenia.
Jedyny wyjątek wyrażony w regulacji art. 68 ust. 2 powołanej ustawy emerytalnej ustawodawca przewidział w odniesieniu do studiów w szkole wyższej. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim r. studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego r. studiów.
Artykuł 68 ust. 2 ustawy emerytalnej nie poddaje się wykładni rozszerzającej i oznacza prawo do przedłużonej ochrony ubezpieczeniowej do zakończenia tego konkretnego ostatniego roku studiów, na którym uprawniony ukończył 25 lat życia, a nie do ukończenia studiów wyższych bez względu na wiek.
Pragnę jednocześnie zauważyć, że w myśl art. 26 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz. U. z 1989 r. Nr 29, poz. 156, z późn. zm.) do postępowania w sprawach ustalenia świadczeń z ubezpieczenia, zasad ich realizacji oraz obowiązków osób pobierających takie świadczenia stosuje się zasady określone w przepisach, na podstawie których ustala się odpowiednie świadczenia, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.
Z treści tego przepisu wynika zatem, że studenci seminariów duchownych w tym zakresie podlegają przepisom odnoszącym się do ogółu ubezpieczonych.
Przedstawiając powyższe, uprzejmie informuję, że nie przewiduje się podjęcia inicjatywy ustawodawczej w kierunku postulowanym przez posła.