SPS-023-7366/12 - Stanowisko MPiPS w sprawie niskiego minimalnego wynagrodzenia w Polsce

Szanowna Pani Marszałek! W związku z pismem Pani Marszałek z dnia 2 sierpnia br., znak: SPS-023-7366/12, dotyczącym interpelacji pani poseł Anny Elżbiety Sobeckiej w sprawie niskiego minimalnego wynagrodzenia w Polsce, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

Problematykę kształtowania wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę regulują przepisy ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.). Szczegółowe informacje o procedurach związanych z corocznym ustalaniem wysokości minimalnego wynagrodzenia zostały przekazane w odpowiedzi na wcześniejsze interpelacje pani poseł Anny Elżbiety Sobeckiej, w pismach z dnia 22 października 2010 r., znak: DPR-V-0700-99-BW/MP/10 (SPS-023-18110/10), oraz z dnia 22 kwietnia 2011 r., znak: DPR-Y-0700-28-BW/MP/11 (SPS-023-21709/11). W uzupełnieniu tych wyjaśnień, pragnę poinformować, że obecnie trwają prace legislacyjne dotyczące projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2013 r. Projektowany akt prawny przewiduje, że od dnia 1 stycznia 2013 r. minimalne wynagrodzenie za pracę będzie wynosiło 1600 zł, co stanowi wzrost o 6,7% w stosunku do wynagrodzenia tegorocznego (1500 zł).

Przepisy wymienionej ustawy wyznaczają jedynie sposób ustalenia minimalnego, gwarantowanego poziomu wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, niezależnie od posiadanych kwalifikacji, składników wynagrodzenia, systemu i rozkładu czasu pracy, jak i szczególnych właściwości i warunków pracy.

Nie ma jednak przeszkód prawnych, aby pracownicy, w tym także osoby młode z wyższym wykształceniem, otrzymywali wynagrodzenie znacznie przekraczające poziom minimalnego wynagrodzenia. Kwestie dotyczące sposobu ustalania wynagrodzenia pracownika, a także warunki podwyższania tego wynagrodzenia wynikają z systemu wynagradzania obowiązującego u danego pracodawcy oraz posiadanych środków finansowych.

Należy podkreślić, że w świetle art. 78 Kodeksu pracy wynagrodzenie pracownika powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Wysokość oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, a także innych (dodatkowych) składników wynagrodzenia, jeżeli zostały one przewidziane z tytułu wykonywania określonej pracy określają stosowne przepisy płacowe.

Wśród reform rynku pracy, podejmowanych przez rząd, mających na celu poprawę sytuacji osób młodych na rynku pracy należy wskazać na m.in. programy mające na celu skuteczniejszą aktywizację bezrobotnych, czego efektem może być zmniejszenie się liczby osób podejmujących decyzję o wyjeździe. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej rozpoczęło realizację programu "Młodzi na rynku pracy", który jest pakietem działań podejmowanych wspólnie z instytucjami rynku pracy, w celu szeroko zakrojonego wsparcia osób młodych w wejściu na rynek pracy. W jego ramach uruchomiono projekt pilotażowy "Twoja kariera - twój wybór", którego zadaniem jest sprawdzenie w praktyce innowacyjnych narzędzi służących zwiększaniu aktywności, samodzielności i mobilności osób młodych.

Celem strategicznym projektu jest wypracowanie mechanizmów wsparcia ludzi młodych, w tym absolwentów na rynku pracy. Cel ten ma być osiągnięty przez realizację następujących celów operacyjnych:

- przetestowanie nowego modelu obsługi młodych bezrobotnych,

- przetestowanie nowych instrumentów aktywizacji zawodowej,

- pomoc w zdobyciu kwalifikacji zawodowych i podjęciu zatrudnienia przez osoby młode poprzez zastosowanie pakietu działań najbardziej adekwatnych dla osób do 30. roku życia, wchodzących na rynek pracy lub mających trudności w dotarciu do zatrudnienia,

- rozwijanie współpracy partnerów (instytucje publiczne i niepubliczne, organizacje branżowe, pracodawcy, przedsiębiorcy) na rzecz promowania poradnictwa zawodowego i planowania kariery zawodowej,

- aktywizacja akademickich biur karier i rozwijanie ich współpracy z instytucjami rynku pracy w podejmowaniu działań wspierających rozpoczęcie aktywności zawodowej przez studentów i absolwentów wyższych uczelni,

- zwiększenie dostępu do informacji o możliwościach podejmowania pracy w instytucjach sektora publicznego,

- zwiększenie dostępu do informacji o możliwościach podejmowania praktyk zawodowych.

Na realizację projektu pilotażowego "Twoja kariera - twój wybór", który ma trwać od czerwca br. do końca 2014 r., przeznaczono 39 999 920 zł. Problematyka udziału osób młodych w rynku pracy, ich aktywizacji oraz dopasowania zdobywanych przez nich kwalifikacji do potrzeb rynkowych została również zawarta w projekcie długoterminowego dokumentu strategicznego, jakim jest "Strategia rozwoju kapitału ludzkiego", w szczególności w obszarze piątym (kompetencje i kwalifikacje obywateli), gdzie podkreśla się konieczność "lepszego dopasowania kształcenia i szkolenia na wszystkich poziomach do potrzeb gospodarczych i społecznych". Obecnie trwają prace nad ostatecznym kształtem tego dokumentu, mającego realizować założenia dokumentu strategicznego Unii Europejskiej "Europa 2020".

Problematyka udziału ludzi młodych w rynku pracy została poruszona również w projekcie "Krajowego planu działań na rzecz zatrudnienia na lata 2012-2014". W ramach priorytetu I: Adaptacyjny rynek pracy ujęto wachlarz zróżnicowanych działań na rzecz aktywizacji grup zmarginalizowanych na rynku pracy, m.in. osób młodych. Dla zwiększania ich szans na rynku pracy, KPDZ/2012-14 zawiera działania, mające ułatwić przejście z etapu edukacji do etapu aktywności zawodowej, takie jak:

- modernizacja szkolnictwa zawodowego,

- stworzenie i promowanie dobrych praktyk w zakresie współpracy uczelni z przedsiębiorstwami i pozostałym otoczeniem zewnętrznym,

- wspieranie działalności akademickich inkubatorów innowacyjności, akademickich biur karier, akademickich inkubatorów przedsiębiorczości,

- wspieranie młodzieży pochodzącej ze środowisk dysfunkcyjnych,

- monitorowanie przez uczelnie losów zawodowych swoich absolwentów.

Wśród innych działań, pośrednio związanych z polityką rynku pracy, zmierzających do poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej kraju, można wymienić m.in. politykę prorodzinną (np. program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat trzech "Maluch") czy też wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości w tym poprzez ułatwienia dla osób podejmujących działalność gospodarczą oraz upraszczanie systemu podatkowego. Szanując wolność wyboru, jaką implikuje swoboda przemieszczania się osób w ramach UE, kontynuowane są działania informacyjne, mające na celu zwiększenie świadomości migrantów co do kosztów i korzyści związanych z podejmowaniem pracy za granicą. Począwszy od 2008 r. podejmowane są także działania informacyjne skierowane do osób, które rozważają podjęcie decyzji o powrocie z emigracji, wśród których wymienić można m.in. portal powroty.zielonalinia.gov.pl.

W tym kontekście warto zauważyć, że w warunkach swobodnego przepływu pracowników, będącego jedną z podstaw rynku wewnętrznego UE, skala migracji uzależniona jest od indywidualnych decyzji, podejmowanych przez osoby zainteresowane migracją pod wpływem różnych czynników, takich jak sytuacja na rynku pracy, perspektywy rozwoju kariery zawodowej, sytuacja gospodarcza czy poziom życia w danym kraju. Rząd nie podejmuje żadnych działań mających zachęcać obywateli Polski do poszukiwania pracy za granicą.

Ponadto przy ocenie migracji można mówić zarówno o pozytywnych, jak i negatywnych skutkach emigracji dla gospodarki państwa pochodzenia, w zależności od tego, z jakiego punktu widzenia rozpatrujemy dane zagadnienia. Wśród zalet emigracji, zwłaszcza czasowej, należy wskazać: zdobywanie doświadczenia zawodowego przez migrantów, transfery pieniężne do kraju, podnoszenie kwalifikacji (m.in. językowych) czy możliwość wykorzystania zdobytego kapitału kulturowego, wiedzy i doświadczenia po powrocie do kraju.