SPS-023-6925/08 - Zasady naliczania urlopu wypoczynkowego dla pracowników prowadzących działalność gospodarczą.

Odpowiadając na interpelację z dnia 4 grudnia 2008 r. pani poseł Bożeny Kotkowskiej w sprawie zmiany sposobu naliczania urlopu wypoczynkowego dla pracowników prowadzących niegdyś działalność gospodarczą, przekazaną przy piśmie z dnia 11 grudnia 2008 r., znak: SPS-023-6925/08, uprzejmie informuję, co następuje:

Urlop wypoczynkowy jest instytucją ściśle związaną ze stosunkiem pracy. Zatem prawo do urlopu przysługuje jedynie pracownikowi, czyli osobie świadczącej pracę w ramach stosunku pracy, bez względu na podstawę prawną jego powstania. Może nią być zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

W niektórych aktach prawnych można spotkać rozwiązania przewidujące tzw. okresy zaliczalne, które pełnią rolę akcesoryjną w procesie nabywania uprawnień pracowniczych, w tym urlopowych. Uprawnienia pracownicze powstają bowiem w czasie trwania stosunku pracy, a nie w czasie trwania okresów zaliczalnych. Inaczej mówiąc, samo posiadanie okresów zaliczalnych nie wystarcza do nabycia jakiegoś uprawnienia pracowniczego, koniecznym warunkiem jest zaistnienie stosunku pracy, a zazwyczaj także nabycie określonego stażu pracy.

Ponadto należy podkreślić, że okresy zaliczalne wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych w ogólności, a nie tylko do prawa do urlopu wypoczynkowego. Co więcej, niektóre ustawy ograniczają zakres uprawnień pracowniczych, wyłączając z niego możliwość wliczenia okresu zaliczalnego do okresu pracy, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego. Uwydatniają one w ten sposób immanentną cechę urlopu wypoczynkowego, jaką jest jego związek ze stosunkiem pracy. Takie ograniczenie przewidziane jest na przykład w art. 79 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.), w przypadku okresów zaliczalnych, jakimi są okresy pobierania zasiłku i stypendium przez bezrobotnego.

Posiadanie okresów nauki określonych w art. 155 Kodeksu pracy ma, w mniejszym lub większym stopniu, wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego właściwie każdego pracownika. Umieszczenie tych okresów zaliczalnych w Kodeksie pracy uzasadnione jest ich uniwersalnym charakterem oraz ich ścisłym związkiem z obszarem prawa pracy, jakim jest problematyka kwalifikacji zawodowych pracowników.

Jednocześnie pragnę zauważyć, że sytuacja, w której rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej nie jest wynikiem swobodnej decyzji, lecz działaniem w warunkach przymusu ekonomicznego, jest znana jako tzw. fałszywe samozatrudnienie. Pozbawianie uprawnień pracowniczych osób świadczących pracę w warunkach fałszywego samozatrudnienia nie jest dopuszczalne przez prawo. W celu zapobiegania naruszaniu prawa przez pracodawców w tym zakresie wprowadzono do Kodeksu pracy przepisy zawierające przesłanki wskazujące na nawiązanie stosunku pracy, stanowiąc jednocześnie, że każde zatrudnienie spełniające te kryteria, niezależnie od nazwy umowy, na podstawie której jest świadczone, jest zatrudnieniem pracowniczym. Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w warunkach określonych wyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 i 1¹ Kodeksu pracy).

Biorąc powyższe pod uwagę, nie znajduję uzasadnienia do zmiany Kodeksu pracy w celu rozszerzenia kategorii okresów zaliczalnych do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego - o okresy prowadzenia działalności gospodarczej.

Minister

Jolanta Fedak