SPS-023-6699/12 - Stanowisko MPiPS w sprawie urlopów macierzyńskich dla kobiet, które poroniły

Szanowna Pani Marszałek! W nawiązaniu do interpelacji pana posła Jana Warzechy, przekazanej przy piśmie z dnia 19 lipca 2012 r., znak: SPS-023-6699)12, w sprawie urlopu macierzyńskiego dla kobiet, które poroniły, pragnę uprzejmie wyjaśnić, co następuje.

Zgodnie z brzmieniem art. 1801 § 1 Kodeksu pracy - w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

Urlop macierzyński jest przysługującym z mocy ustawy zwolnieniem od pracy z tytułu urodzenia dziecka. Natomiast literalna wykładnia cyt. wyżej przepisu wskazuje, iż w sytuacji, w której kobieta po porodzie nie opiekuje się dzieckiem z uwagi na fakt, iż urodziło się ono martwe (lub nastąpił jego późniejszy zgon), ma ona zapewniony odpowiedni okres na regenerację sił. Przepisy prawa pracy nie posługują się natomiast pojęciem "poronienia" ani nie definiują ustawowego określenia "urodzenie martwe", przede wszystkim dlatego, iż nie jest to materia podlegająca regulacji Kodeksu pracy (art. 1 Kodeksu pracy).

Niemniej należy podkreślić, iż z punktu widzenia pracodawcy podstawowym dokumentem poświadczającym fakt urodzenia dziecka i w konsekwencji zobowiązującym go do udzielenia urlopu macierzyńskiego jest akt urodzenia. Wynika to przede wszystkim z art. 4 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264), który wyraźnie stanowi, iż akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, natomiast ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Podobnie, przy ustalaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego, który przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, dokumentem uprawniającym do jego otrzymania jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem (§ 9 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

W świetle powyższego należy więc podkreślić, iż art. 38 Prawa o aktach stanu cywilnego stanowi, że urodzenie dziecka należy zgłosić w ciągu 14 dni od dnia urodzenia. Natomiast w przypadku, w którym dziecko urodziło się martwe, zgłoszenie takiego zdarzenia powinno nastąpić w ciągu 3 dni. W takim wypadku sporządza się akt urodzenia z adnotacją w rubryce "Uwagi", że dziecko urodziło się martwe; aktu zgonu nie sporządza się. Taki akt urodzenia dziecka, posiadający zgodnie z cyt. wyżej art. 38 adnotację, iż dziecko "urodziło się martwe", stanowi zatem podstawę do przyznania pracownicy urlopu macierzyńskiego na podstawie art. 1801 § 1 Kodeksu pracy (tekst jedn.: w wymiarze 8 tygodni) oraz zasiłku macierzyńskiego.

Odnosząc się natomiast do wzmiankowanej przez pana posła praktyki lekarzy dotyczącej niewłaściwego wystawiania dokumentów w sytuacji poronienia pragnę wyjaśnić, iż problematyka ta leży poza zakresem mojej kompetencji. Mogę jedynie poinformować, iż obowiązek zgłoszenia przez lekarza lub położną urodzenia dziecka (żywego lub martwego), celem sporządzenia aktu urodzenia, istnieje w każdym przypadku zgonu, niezależnie od czasu trwania ciąży. W konsekwencji więc do pisemnego zgłoszenia dziecka martwo urodzonego powinna mieć zastosowanie definicja "urodzenia martwego" zawarta w załączniku do rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 2 lutego 2005 r. w sprawie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka ("instrukcja wypełniania zgłoszenia"). Potwierdza to zresztą stanowisko zaprezentowane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, zgodnie z którym w przypadku, gdy pisemne zgłoszenie martwego urodzenia zawiera wszystkie dane na temat dziecka, a w szczególności jego płeć, kierownik USC jest obowiązany do sporządzenia aktu urodzenia, z adnotacją o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży. Brak ww. elementów będzie natomiast skutkować wydaniem decyzji o odmowie sporządzenia aktu stanu.

Podsumowując, należy zatem stwierdzić, iż w sytuacji, w której z medycznego punktu widzenia istnieje możliwość wypełnienia pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka, powstaje jednocześnie obowiązek dokonania takiego zgłoszenia do urzędu stanu cywilnego i obowiązek wydania aktu urodzenia. W rezultacie pracownicy, która otrzyma taki dokument, będzie się zawsze należał urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni oraz zasiłek macierzyński. Jakakolwiek więc zmiana przepisów prawnych zmierzająca do ułatwienia kobietom, które poroniły, uzyskania dokumentu uprawniającego do skorzystania z prawa do urlopu macierzyńskiego nie może mieć miejsca w obrębie przepisów z zakresu prawa pracy.