SPS-023-632/11 - Stawka podatku VAT na ubranka i dodatki odzieżowe dla niemowląt oraz obuwie dziecięce od dnia 1 stycznia 2012 r.
Pismo z dnia 26 stycznia 2012 r. Ministerstwo Finansów SPS-023-632/11 Stawka podatku VAT na ubranka i dodatki odzieżowe dla niemowląt oraz obuwie dziecięce od dnia 1 stycznia 2012 r.
Z datą 1 stycznia 2012 r., w odniesieniu do ubranek i dodatków odzieżowych dla niemowląt oraz obuwia dziecięcego zaczęła obowiązywać 23-procentowa podstawowa stawka VAT, która zastąpiła preferencyjną stawkę 8%. Jednocześnie szczególnego podkreślenia wymaga, iż ww. zmiana stawki VAT nie dotyczy ubranek dziecięcych en bloc, lecz wyłącznie ubranek i dodatków odzieżowych dla niemowląt oraz obuwia dziecięcego, które do końca 2011 r. objęte były stawką podatku VAT w wysokości 8%. Pozostałe kategorie artykułów dla dzieci były opodatkowane 23-procentową stawką VAT również przed wejściem w życie przedmiotowej nowelizacji.
Powyższa zmiana podyktowana została obowiązkiem wykonania przez Polskę wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 28 października 2010 r. w sprawie C-49/09.
Objęcie prawa krajowego w zakresie opodatkowania podatkiem od wartości dodanej obowiązkiem harmonizacji z prawem unijnym powoduje, iż państwa członkowskie nie posiadają swobody kreowania własnych rozwiązań w tym przedmiocie, lecz muszą ściśle uwzględniać zakres regulacji unijnych. W konsekwencji polskie przepisy dotyczące podatku od towarów i usług muszą być zgodne z unijnymi przepisami prawa dotyczącymi podatków obrotowych, w szczególności z dyrektywą Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.).
Zgodnie z ww. dyrektywą dostawa towarów i świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT są, co do zasady, opodatkowane według stawki
podstawowej, natomiast państwa członkowskie mogą stosować obniżoną stawkę podatku VAT w odniesieniu do towarów i usług wymienionych w załączniku III do ww. dyrektywy - przy czym ubranka i obuwie dziecięce nie są objęte przedmiotowym załącznikiem. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) przewidywała jednak stosowanie stawki obniżonej do dostawy, importu oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia odzieży i dodatków odzieżowych dla niemowląt oraz obuwia dziecięcego, w związku z czym Komisja Europejska skierowała do TSUE sprawę przeciwko Polsce o naruszenie w powyższym zakresie przepisów prawa wspólnotowego. W trakcie toczącego się postępowania Polska prezentowała stanowisko, zgodnie z którym stosowanie obniżonej stawki VAT do przedmiotowych towarów ma prorodzinny charakter oraz wpisuje się w cele strategii lizbońskiej. W wyroku TSUE z dnia 28 października 2010 r. w sprawie C-49/09 Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej Trybunał uznał jednak, że Polska, stosując obniżoną stawkę VAT na odzież i dodatki odzieżowe dla niemowląt oraz obuwie dziecięce, naruszyła przepis art. 98 dyrektywy 2006/112/WE w związku z jej załącznikiem III.
Ponadto z ww. wyroku TSUE w sprawie C-49/09 wynika, iż zgodnie z art. 115 dyrektywy 2006/112/WE tylko państwa członkowskie, które w dniu 1 stycznia 1991 r. stosowały obniżoną stawkę podatku VAT do odzieży dziecięcej i obuwia dziecięcego, mogą utrzymać taką stawkę w odniesieniu do dostaw tych towarów. W dniu 1 stycznia 1991 r. Polska nie stosowała podatku VAT w rozumieniu ww. dyrektywy 2006/112/WE ani systemu opodatkowania wykazującego zasadnicze cechy podatku VAT, a zatem nie zostały spełnione warunki stosowania art. 115 dyrektywy 2006/112/WE, co w sposób jednoznaczny potwierdza ww. wyrok Trybunału.
Mając powyższe na uwadze, argument dotyczący stosowania 0% stawki VAT w Wielkiej Brytanii i Irlandii nie może zostać uznany za adekwatny do sytuacji
Polski, gdyż państwa te korzystają bezterminowo z pewnych odstępstw od zasad ogólnych dotyczących stawek obniżonych VAT, które uzyskane zostały na zasadzie wyjątku w okresie poprzedzającym wprowadzenie zasad jednolitego rynku.
Jednocześnie prawo europejskie nie przewiduje środków, które w ramach obecnego, unijnego systemu podatku od wartości dodanej umożliwiałyby polskiemu rządowi obniżenie stawki podatku VAT w odniesieniu do przedmiotowych artykułów dziecięcych. Zastosowanie do tej kategorii towarów obniżonych stawek podatku VAT jest możliwe jedynie w przypadku zmiany prawa na szczeblu unijnym, a w konsekwencji we wszystkich państwach członkowskich. Wyłączna inicjatywa legislacyjna w zakresie prawa unijnego (w tym także zmiany przepisów ww. dyrektywy Rady 2006/112/WE) należy do Komisji Europejskiej.
Podkreślić należy, że Polska już w 2008 r. (w związku z prowadzonymi przez Komisję Europejską pracami nad propozycją legislacyjną w zakresie stawek obniżonych VAT) wskazywała na zasadność wprowadzenia możliwości stosowania przez państwa członkowskie obniżonych stawek VAT na odzież i obuwie dla dzieci. Propozycję tę uzasadniano potrzebą wspierania rodzin w państwach członkowskich UE oraz koniecznością osłabienia niekorzystnych tendencji demograficznych i społecznych na obszarze Unii Europejskiej. Konsekwentnie, podczas prac legislacyjnych nad przedstawionym przez Komisję Europejską projektem dyrektywy w sprawie obniżonych stawek VAT, przedstawiciele Polski na różnych szczeblach wielokrotnie zgłaszali postulat rozszerzenia załącznika III do dyrektywy 2006/112/WE o przedmiotowe artykuły dziecięce. Niestety, w trakcie dyskusji nad ww. kwestiami część państw członkowskich wyrażała daleko idące zastrzeżenia w zakresie możliwości objęcia tych kategorii towarów stawką obniżoną podatku, argumentując to m.in. ryzykiem zakłócania zasad funkcjonowania wspólnego rynku. Dodatkowo osiem państw członkowskich złożyło deklarację, iż wszelkie przyszłe decyzje dotyczące stawek
obniżonych VAT powinny ograniczać zakres ich stosowania. Z uwagi na konieczność uzyskania w Unii Europejskiej jednomyślności przy podejmowaniu rozstrzygnięć w kwestiach podatkowych, przy wspomnianym powyżej negatywnym stanowisku części państw członkowskich wobec tej inicjatywy, nie doszło wówczas do rozszerzenia załącznika III do dyrektywy Rady 2006/112/WE o kategorię towarów zawierającą ubranka i obuwie dla dzieci.
Ponadto w 2010 r. Komisja Europejska poinformowała rząd RP, że Rada Unii Europejskiej nie będzie w najbliższej przyszłości ponownie rozpatrywać kwestii obniżonych stawek VAT, a ewentualny nowy projekt legislacyjny w tej sprawie powinien zmierzać w kierunku racjonalizacji i uproszczenia obecnie obowiązujących przepisów, a nie po raz kolejny rozszerzać ich zakres. Wobec takiego stanowiska Komisji Europejskiej oraz części państw członkowskich w chwili obecnej jakiekolwiek kolejne Polskie propozycje zmian legislacyjnych w tym obszarze wydają się być skazane na niepowodzenie.
Odnosząc się do pytania dotyczącego możliwości zwrócenia się przez ministra finansów do Komisji Europejskiej z wnioskiem o zastosowanie wobec Polski środka specjalnego zezwalającego na utrzymanie obniżonej stawki podatku od towarów i usług na ubranka oraz obuwie dziecięce, uprzejmie informuję, że aby wystąpić do Komisji Europejskiej z wnioskiem o derogację muszą być spełnione przesłanki określone w art. 395 dyrektywy 2006/112/WE.
Zgodnie z brzmieniem art. 395 ust. 1 ww. dyrektywy, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, Rada może upoważnić każde państwo członkowskie do wprowadzenia szczególnych środków stanowiących odstępstwo od przepisów ww. dyrektywy w celu upraszczania poboru VAT lub zapobiegania niektórym formom uchylania się od opodatkowania lub unikania opodatkowania. Środki zmierzające do uproszczenia procedury poboru VAT nie mogą wpływać, chyba że w nieznacznym stopniu, na ogólną kwotę wpływów z podatków państwa członkowskiego pobieranych na etapie ostatecznej konsumpcji.
Przesłanki, o których mowa w ww. przepisie dyrektywy, nie występują w przypadku wnioskowania o zastosowanie obniżonej stawki podatku VAT na określone towary lub usługi. Brak jest zatem podstawy prawnej wystąpienia do Komisji Europejskiej z wnioskiem o zastosowanie wobec Polski tzw. środka specjalnego, który jako odstępstwo od przepisów dyrektywy jest dopuszczalny w sytuacjach ściśle określonych w ww. przepisie.
Odnosząc się natomiast do zagadnienia realizacji funkcji prorodzinnej państwa poprzez wprowadzanie preferencji podatkowych, należy wskazać, iż w polskim systemie prawnopodatkowym funkcjonuje obecnie szereg rozwiązań, które skutecznie wspierają rodziny wychowujące dzieci.
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), zwana dalej "u.p.d.o.f.", przewiduje szczególny sposób opodatkowania dochodów małżonków i osób samotnie wychowujących dzieci, wynikający z postanowień art. 6 ust. 2 i ust. 4 u.p.d.o.f. W przypadku wspólnego opodatkowania małżonków preferencja polega na tym, że podatek określa się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy ich łącznych dochodów.
Z preferencyjnego opodatkowania małżonków można również skorzystać w sytuacji, gdy jeden z małżonków nie osiąga żadnych dochodów opodatkowanych według skali podatkowej lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku. Przedmiotowa regulacja wspiera rodziny, w których jeden z małżonków nie pracuje zawodowo, na przykład z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem.
W przypadku osoby samotnie wychowującej dzieci preferencja polega na tym, że podatek określa się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dziecko (z tej instytucji może skorzystać rodzic lub opiekun prawny będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację
w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci).
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje także szereg zwolnień przedmiotowych w odniesieniu do świadczeń otrzymywanych na dzieci lub innych członków rodziny. Przykładowo wolne od podatku dochodowego są:
świadczenia rodzinne otrzymane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, świadczenia pieniężne otrzymane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów oraz zasiłki porodowe otrzymane na podstawie odrębnych przepisów (art. 21 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f.);
jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka, wypłacane z funduszów związków zawodowych (art. 21 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.);
przyznana, na podstawie odrębnych przepisów, pomoc pieniężna dla rodzin zastępczych oraz jednorazowa pomoc pieniężna na zagospodarowanie, udzielona usamodzielniającym się wychowankom rodzin zastępczych i wychowankom publicznych lub niepublicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych (art. 21 ust. 1 pkt 24 u.p.d.o.f.);
kwoty stanowiące zwrot kosztów z tytułu opieki nad dzieckiem lub osobą zależną, otrzymane na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych do tych ustaw, finansowane z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, Funduszu Pracy lub z budżetu Unii Europejskiej (art. 21 ust. 1 pkt 26b u.p.d.o.f.);
stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie otrzymywane na podstawie przepisów Prawo o szkolnictwie wyższym oraz inne stypendia naukowe i za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw
szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania; (art. 21 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.f.);
świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym (art. 21 ust. 1 pkt 40 u.p.d.o.f.);
stypendia dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, oraz stypendia dla uczniów i studentów przyznane przez organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą Internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 3800 zł (art. 21 ust. 1 pkt 40b u.p.d.o.f.);
dopłaty do: wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu - dzieci i młodzieży do lat 18:
z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra - niezależnie od ich wysokości,
z innych źródeł - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł (art. 21 ust. 1 pkt 78 u.p.d.o.f.).
Kolejnym elementem podatkowym wspierającym rodziny wychowujące dzieci jest tzw. ulga prorodzinna, uregulowana w art. 27f u.p.d.o.f. Ulga ta obejmuje nie tylko rodziców, ale również opiekunów prawnych oraz osoby pełniące funkcje rodziny zastępczej.
Odliczenie to uwzględnia się w podatku dochodowym obliczonym od dochodów opodatkowanych według skali podatkowej. Ulga jest adresowana do podatników, którzy w roku podatkowym wychowują dzieci:
- małoletnie,
- bez względu na ich wiek, jeśli otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- do ukończenia 25. roku życia uczące się lub studiujące, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych (z wyjątkiem renty rodzinnej) lub z kapitałów pieniężnych opodatkowanych przy zastosowaniu 19-procentowej stawki podatkowej w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł.
Odliczeniu podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję rodziny zastępczej albo sprawował opiekę nad dzieckiem. Kwota odliczenia wynosi 92,67 zł miesięcznie na każde dziecko. Rocznie jest to kwota 1112,04 zł.
Mając na uwadze powyższe, uprzejmie informuję, że w resorcie finansów nie prowadzi się obecnie prac, których celem jest ustanowienie innych niż wymienione w expose prezesa Rady Ministrów kolejnych, preferencyjnych regulacji prawa podatkowego adresowanych do osób wychowujących dzieci.