SPS-023-5950/08 - Zasady nabywania prawa do świadczeń rodzinnych.

Odpowiadając na pismo Pana Marszałka z dnia 28 października br., dotyczące interpelacji posła Krzysztofa Brejzy w sprawie świadczeń rodzinnych, uprzejmie wyjaśniam.

Kwestie dotyczące sytuacji rodziców wychowujących niepełnosprawne dzieci, poruszane w interpelacji, są znane Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej. W dniu 21 października br. w siedzibie resortu odbyło się spotkanie przedstawicieli kierownictwa ministerstwa, sekretarza stanu pana Jarosława Dudy i podsekretarza stanu pani Agnieszki Chłoń-Domińczak, z delegacją Stowarzyszenia Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych, na którym omówiono istniejące problemy i bariery, w tym te dotyczące trudnej sytuacji materialnej, jakie napotykają rodzice wychowujący niepełnosprawne dzieci.

Rodzice przedstawili swoje postulaty, których wprowadzenie w życie znacząco poprawiłoby ich funkcjonowanie, w tym także postulaty dotyczące zmiany przepisów o świadczeniach rodzinnych w zakresie kwot kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych oraz kwot świadczeń związanych z niepełnosprawnością. W chwili obecnej te ze zgłoszonych postulatów, które leżą w kompetencji ministra pracy i polityki społecznej, są przedmiotem analiz resortu w celu przygotowania projektu założeń do rozwiązań prawnych, w tym dotyczących warunków przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego i opłacania przez budżet państwa składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne za beneficjentów tego świadczenia.

Niezależnie od tego trwają prace związane z przyszłoroczną weryfikacją kwot kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych oraz kwot poszczególnych świadczeń, w tym skierowanych do rodziców wychowujących niepełnosprawne dzieci. Zgodnie bowiem z art. 18 ustawy o świadczeniach rodzinnych kwoty kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych oraz kwoty poszczególnych świadczeń podlegają okresowej weryfikacji co 3 lata. Nowe kwoty kryteriów i kwoty świadczeń rodzinnych ustalane są z uwzględnieniem wyników badań progu wsparcia dochodowego rodzin, przeprowadzanych przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. W badaniach tych uwzględnia się między innymi zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Datą poprzedniej weryfikacji był 1 września 2006 r. W związku z tą weryfikacją od 1 września 2006 r. uległy podwyższeniu wysokości niektórych świadczeń rodzinnych, w tym m.in. dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego oraz zasiłku pielęgnacyjnego. Najbliższa weryfikacja kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych oraz kwoty poszczególnych świadczeń rodzinnych przewidziana jest w II półroczu 2009 r. Zważywszy na skalę inflacji, jaka miała miejsce od 2004 r., tj. od wejścia ustawy w życie, podwyższenie kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych oraz kwot poszczególnych świadczeń, w tym świadczeń związanych z niepełnosprawnością dzieci, wydaje się nieuniknione.

Zdając sobie sprawę z tego, że obowiązujące obecnie wysokości kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych oraz kwot poszczególnych świadczeń nie są wysokie, szczególnie w kontekście pojawiających się informacji dotyczących wzrostu wynagrodzeń i kosztów utrzymania, wyjaśniam, że przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych dopuszczają tylko jedną formę zmiany ich wysokości (wzrostu), tj. weryfikację, o której wspomniano powyżej. Zatem resort pracy i polityki społecznej nie ma możliwości wydania ad hoc rozporządzenia, które podniosłoby wysokości kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych.

Wyrażając jednocześnie zrozumienie dla sytuacji rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, w szczególności rodzin wychowujących dzieci niepełnosprawne, należy jednak wskazać, że wysokość kwot poszczególnych świadczeń rodzinnych oraz wysokość kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń jest konsekwencją ograniczonych możliwości budżetowych państwa - w budżecie nie ma wystarczających środków, aby każdej rodzinie wychowującej niepełnosprawne dziecko zapewnić wsparcie pozwalające na pełne pokrycie wydatków na leczenie i utrzymanie dziecka.

Należy także zwrócić uwagę, że poza świadczeniem pielęgnacyjnym i opłacaniem składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe i ubezpieczenie zdrowotne za jego beneficjentów oraz zasiłkiem pielęgnacyjnym w systemie świadczeń rodzinnych istnieje jeszcze jedno świadczenie pieniężne kierowane do rodzin wychowujących dzieci niepełnosprawne, tj. dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego (przysługuje na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, w kwocie 60 zł na dziecko do ukończenia 5. r. życia lub 80 zł na dziecko pomiędzy 5. a 24. rokiem życia).

Ponadto rodziny wychowujące dzieci niepełnosprawne, tak jak rodziny wychowujące zdrowe dzieci, mogą się ubiegać o zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu: opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (w przypadku dzieci niepełnosprawnych okres jego pobierania jest wydłużony do 72 miesięcy kalendarzowych), samotnego wychowywania dziecka (w przypadku dzieci niepełnosprawnych jego kwota jest podwyższona do 250 zł miesięcznie na dziecko), wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, rozpoczęcia r. szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania (niepełnosprawność dziecka powoduje powstanie uprawnienia do niego nie tylko w przypadku nauki dziecka w szkole średniej, ale również, jeśli uczy się ono w szkole podstawowej lub gimnazjum).

Nabycie prawa do ww. świadczeń rodzinnych, z wyjątkiem prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, uzależnione jest m.in. od spełnienia ustawowego kryterium dochodowego, jakie w przypadku rodzin wychowujących niepełnosprawne dzieci wynosi 583 zł netto na osobę w rodzinie. Ponadto, w przypadku osób, które już korzystają ze świadczeń rodzinnych, przepisy umożliwiają kontynuację uprawnień do nich mimo przekroczenia kryterium dochodowego o relatywnie niewysokie kwoty. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych przysługują one także w sytuacji, gdy przeciętny miesięczny dochód netto rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie przekracza ustawowe kryterium o kwotę nie wyższą niż kwota najniższego zasiłku rodzinnego, tj. 48 zł.

Minister

Jolanta Fedak