SPS-023-5653/08 - Zasady nabywania uprawnień do wcześniejszej emerytury przez kobiety.
Pismo z dnia 20 listopada 2008 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej SPS-023-5653/08 Zasady nabywania uprawnień do wcześniejszej emerytury przez kobiety.
W odpowiedzi na pismo z dnia 15 października br., znak: SPS-023-5653/08, dotyczące interpelacji pana posła Piotra Babinetza w sprawie nabycia uprawnień do wcześniejszych emerytur przez kobiety urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
Reformując w 1999 r. system ubezpieczeń społecznych, a w szczególności jego część emerytalną, kierowano się zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych. Respektowanie tej zasady wymagało ujednolicenia warunków podlegania ubezpieczeniom i nabywania uprawnień emerytalnych.
Dotychczasowe zasady nabywania prawa do emerytury zostały zachowane w sposób pełny dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. W odniesieniu do tej grupy ubezpieczonych przepisy wymagają spełnienia łącznie następujących warunków:
osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet,
posiadania okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet.
Prawo do przejścia na emeryturę w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet mają np. ubezpieczone będące pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych, jak i o szczególnym charakterze.
Zgodnie z przepisami art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.) ubezpieczonej, która urodziła się po dniu 31 grudnia 1948 r., może być przyznana emerytura wcześniejsza z tytułu pracy w szczególnych warunkach, jeżeli:
osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet,
na dzień 1 stycznia 1999 r. posiada wymagany okres zatrudnienia, a więc łączny okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 20 lat, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych,
nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.
W tym przypadku osiągnięcie wieku uprawniającego do wcześniejszej emerytury może nastąpić po dniu 31 grudnia 2008 r.
Zgodnie natomiast z przepisem art. 46 w związku z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm) kobiety urodzone po 31 stycznia 1948 r., które nie osiągnęły ustawowego wieku emerytalnego, mogą przejść na wcześniejszą emeryturę po osiągnięciu 55 lat, jeżeli posiadają co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli posiadają co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy. Z możliwości przyznania emerytury na zasadach określonych w tym przepisie mogą skorzystać osoby, które ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę były pracownikami oraz w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawały w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Zgodnie z art. 29 ust. 3 warunek pozostawania ostatnio w stosunku pracy oraz warunek posiadania 6 miesięcy ubezpieczenia pracowniczego w okresie 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu nie jest wymagany od wnioskodawcy, który przez cały okres wymagany do przyznania emerytury podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Podane wymagania muszą być spełnione w dniu poprzedzającym dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę. Kobieta urodzona po 31 grudnia 1948 r. musi spełnić wszystkie wymagane warunki do dnia 31 grudnia 2008 r. Z prawa do tego świadczenia może skorzystać ubezpieczona, która nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem zakładu, na dochody budżetu państwa.
Niemniej jednak, zgodnie z założeniami reformy systemu ubezpieczeń społecznych, przepisy umożliwiające przejście na wcześniejszą emeryturę będą obowiązywać jedynie w okresie przejściowym, dlatego prawo do przejścia na emeryturę wcześniejszą mają osoby, które spełnią powyższe warunki do końca 2008 r. Przedłużenie okresu ich obowiązywania nie jest uzasadnione, ponieważ spowodowałoby złamanie reguły nietworzenia nowych preferencyjnych uprawnień emerytalnych, nieznajdujących pokrycia w składce na ubezpieczenie emerytalne.
Pragnę zauważyć, że w nowym systemie emerytalnym, zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.), która obowiązuje od dnia 1 stycznia 1999 r., - prawo do świadczeń dla wszystkich grup społeczno-zawodowych objętych zakresem ubezpieczenia emerytalnego będzie uwarunkowane osiągnięciem wieku co najmniej 60 lat w przypadku kobiet.
Należy podkreślić, że gdyby uwzględnić wszystkie postulaty zgłaszane przez środowiska zainteresowane złagodzeniem warunków wymaganych do nabycia emerytury, stałaby się ona świadczeniem powszechnym dla ludzi w średnim, a nawet młodym wieku, a pamiętać należy, że świadczenie emerytalne jest świadczeniem mającym na celu zabezpieczenie ubezpieczonych przed ryzykiem starości. Zgłaszane w tym zakresie propozycje nie uwzględniają również ścisłej zależności systemu ubezpieczeń społecznych od ogólnej sytuacji gospodarczej państwa, jak i wielkości Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W chwili obecnej wprowadzenie nowych rozwiązań regulujących nabywanie prawa do emerytury nie jest możliwe, również dlatego, że jednym z podstawowych elementów przeprowadzonej w 1999 r. reformy ubezpieczeń społecznych jest przywrócenie systemowi charakteru ubezpieczeniowego, co oznacza przede wszystkim przyznawanie świadczeń w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn i uzależnienie wysokości świadczenia od wartości składek wpłaconych do systemu przez ubezpieczonego.
Minister
Jolanta Fedak