SPS-023-5127/08 - Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sytuacji pielęgniarek zatrudnionych w domach pomocy społecznej.

Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na otrzymaną za pośrednictwem Pana Marszałka przy piśmie z dnia 26 września br., znak SPS-023-5127/08, interpelację pana posła Cezarego Tomczyka w sprawie pielęgniarek zatrudnionych w domach pomocy społecznej uprzejmie informuję:

Dom pomocy społecznej jest jednostką organizacyjną samorządu powiatowego finansowaną z zadań własnych. Wobec powyższego personel zatrudniony w domu pomocy społecznej jest personelem samorządowym, wynagradzanym ze środków samorządowych, zgodnie z regulacjami zawartymi w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Dom pomocy społecznej nie świadczy usług zdrowotnych, ponieważ nie posiada statusu zakładu opieki zdrowotnej, tak więc personel medyczny etatowo zatrudniony w domu nie podlega przepisom dotyczącym wynagradzania pracowników ochrony zdrowia.

Systemy wynagradzania mające zastosowanie do określonej grupy pracowników są z reguły pochodnymi przepisów regulujących ich status prawny. Warunki wynagradzania i świadczenia związane z pracą określają obowiązujące u danego pracodawcy przepisy szczególne i inne przepisy prawa pracy. Z uwagi na powyższe możliwe i zasadne jest zróżnicowanie warunków wynagradzania określonych grup zawodowych zatrudnionych u pracodawców o odmiennym statusie prawnym.

Status prawny, w tym warunki wynagradzania, pracowników zakładów opieki zdrowotnej określają przepisy szczególne. Do pracowników zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej (funkcjonujących w sferze budżetowej, jak i poza tą sferą) ma zastosowanie ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z 30 sierpnia 1991 r. oraz wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze. Wymieniona ustawa w sposób odrębny i uwzględniający specyfikę zakładów opieki zdrowotnej, w tym przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych świadczeń zdrowotnych, ustala uprawnienia pracowników wykonujących zawody medyczne w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia.

Stosowanie analogicznych jak w niektórych ZOZ uprawnień płacowych wyłącznie do pielęgniarek zatrudnionych w domach pomocy społecznej nie znajduje uzasadnienia i byłoby krzywdzące dla innych grup zawodowych zatrudnionych w domach pomocy społecznej, tym bardziej iż powszechnie wiadomo, że płace w tych jednostkach są na dramatycznie niskim poziomie.

Przywołane wyżej rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych ma charakter ramowy. Z uwagi na bardzo szeroki zakres działania jednostek organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego, a także zróżnicowane możliwości finansowe poszczególnych pracodawców, Rada Ministrów, określając zasady wynagradzania pracowników zatrudnionych w wymienionych jednostkach, przyjęła, iż pracodawcy będą samodzielnie ustalać miesięczne stawki wynagrodzenia zasadniczego, na podstawie tabeli punktowych rozpiętości kategorii zaszeregowania (określonej w załączniku Nr 1 do rozporządzenia), a także najniższego wynagrodzenia zasadniczego ustalonego przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego i wartości jednego punktu w złotych ustalonego przez pracodawcę w porozumieniu z wymienionym organem (§ 3 rozporządzenia). Finansowanie wydatków na wynagrodzenia pracowników samorządowych następuje w ramach środków przewidzianych na ten cel w budżetach własnych jednostek samorządu terytorialnego, dlatego też przepisy ww. rozporządzenia Rady Ministrów umożliwiają dostosowanie wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego i wartości jednego punktu w złotych do możliwości finansowych poszczególnych pracodawców.

Należy mieć także na uwadze, że pracodawca samorządowy ma możliwość wprowadzenia korzystniejszych warunków wynagradzania pracowników (w tym ewentualnych preferencji dla określonej grupy pracowników) niż wynikające z omawianego rozporządzenia Rady Ministrów, w drodze układu zbiorowego pracy lub zakładowego regulaminu wynagradzania.

Nie zgadzam się z podejściem pana posła, iż należy wyróżniać jakąkolwiek grupę zawodową w domu pomocy społecznej. Uznaję, że praca całego personelu domów pomocy społecznej jest tak ciężka i odpowiedzialna, i pełna poświęceń, iż wymaga godziwego wynagrodzenia, co nie jest właściwie pojmowane przez samorządy, które od wielu lat nie uwzględniają w swoich budżetach środków na regulacje wynagrodzeń, powodując w praktyce, iż ich realny poziom z roku na rok spada.

Niskie wynagrodzenia pracowników domów pomocy społecznej wynikają z polityki płacowej realizowanej przez poszczególne samorządy terytorialne. Jednak ogólna tendencja czy wręcz niechęć sprowadza się do stanu, w którym, od momentu, gdy domy pomocy społecznej przestały być jednostkami organizacyjnymi prowadzonymi w ramach zadań zleconych przez administrację rządową, a stały się jednostkami prowadzonymi w ramach zadań własnych samorządu powiatowego, wynagrodzenia zupełnie się zatrzymały, powodując tym samym, że z upływem czasu są coraz niższe w porównaniu do osób zatrudnianych w innych sektorach.

Na tle innych grup zawodowych pielęgniarki domów pomocy społecznej posiadają alternatywę wyboru, jaką daje zarządzenie prezesa NFZ z września ub. roku umożliwiające zawieranie przez pielęgniarki domów kontraktów na zadaniowe świadczenie opieki pielęgniarskiej, co stwarza lepsze możliwości wynagradzania niż ich etatowe zatrudnienie w DPS. W chwili obecnej w kraju podejmowane są inicjatywy zmierzające do zmiany sposobu zatrudnienia personelu świadczącego usługi zdrowotne w stosunku do mieszkańców domów pomocy społecznej, co, mam nadzieję, przyczyni się do poprawy jakości ich świadczenia, a także do korzystniejszych gratyfikacji z tego tytułu.

Zebrane w 2007 r. dane dotyczące wynagrodzeń niektórych grup pracowników domów pomocy społecznej pozwoliły również na dokonanie analizy na temat średnich miesięcznych wysokości wynagrodzeń w domach samorządowych, która wskazuje na duże zróżnicowanie występujące na terenie kraju, co utwierdza mnie w przekonaniu, że dramatycznie niskie płace są wynikiem zaniedbań ze strony samorządów terytorialnych, które nie dostrzegają potrzeb kadry pomocy społecznej.

Niestety Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nie posiada środków finansowych, którymi mogłoby wesprzeć samorządy w realizacji podwyżek wynagrodzeń dla pracowników domów pomocy społecznej.

Zapewniam jednak Pana Marszałka i pana posła Tomczyka, że Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej dokłada i będzie dokładać dalszych starań w celu rozwiązania problemów dotyczących funkcjonowania i finansowania domów pomocy społecznej. Również problem wynagrodzeń pracowników domów pomocy społecznej jest dostrzegany i analizowany, jednakże obecnie nie ma możliwości wprowadzenia takich zmian, które w sposób natychmiastowy doprowadziłyby do jego rozwiązania.

Dodatkowo informuję, że działania resortu będą koncentrowały się głównie w kierunku przeniesienia ciężaru finansowania świadczeń zdrowotnych w domach pomocy społecznej na Narodowy Fundusz Zdrowia, dzięki czemu organizatorzy pomocy społecznej będą dysponować środkami, które mogą zostać wykorzystane na podwyżki dla personelu domów.

Łączę wyrazy szacunku

Sekretarz stanu

Jarosław Duda