SPS-023-4050/06 - Przepisy wykonawcze w przedmiocie zasad rachunkowości oraz planów kont

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 4050 w sprawie braku przepisów wykonawczych w przedmiocie zasad rachunkowości oraz planów kont.

Szanowny Panie Marszałku! W związku z nadesłaną przy piśmie SPS-023-4050/06 z dnia 3 sierpnia 2006 r. interpelacją posła Waldemara Szadnego z dnia 18 lipca 2006 r., w sprawie braku przepisów wykonawczych w przedmiocie zasad rachunkowości oraz planów kont, uprzejmie informuję, iż stosownie do delegacji zawartej w art. 17 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.) zostało wydane rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości i planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych, które jest opublikowane w Dzienniku Ustaw nr 142 pod pozycją 1020.

Rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18.12.2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1752 z późn. zm.), które utraciło moc z dniem 30 czerwca 2006 r. Mimo, iż nowe rozporządzenie nie weszło w życie w dniu 1 lipca br. nie oznacza to, iż po tym dniu jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze nie mają obowiązku prowadzenia rachunkowości lub nie mają podstawy prawnej do prowadzenia rachunkowości, względnie mogą prowadzić rachunkowość w sposób zupełnie dowolny albo nie wiedzą jak prowadzić rachunkowość.

Obowiązek prowadzenia rachunkowości przez jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze wynika z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.). Ustawa o rachunkowości stanowi, iż jednostki te prowadzą rachunkowość zgodnie z postanowieniami ustawy o rachunkowości, ale jednocześnie stanowi, iż przepisy o sprawozdawczości finansowej wprowadzone tą ustawą nie dotyczą jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych.

Zgodnie z art. 10 ustawy o rachunkowości wszystkie jednostki są obowiązane posiadać wewnętrzne przepisy, wydane przez kierownika jednostki, określające politykę rachunkowości, w tym również zakładowy plan kont. Zatem, zgodnie z postanowieniami ustawy o rachunkowości, dla konkretnej jednostki zasady prowadzenia rachunkowości określa polityka rachunkowości ustalona przez jej kierownika.

W celu zachowania zasady ciągłości w rachunkowości ustawa o rachunkowości pozwala, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, zmienić politykę rachunkowości, ale tylko ze skutkiem od 1 stycznia roku bieżącego lub następnego. Kierownik jednostki ma obowiązek zmienić politykę rachunkowości, jeżeli jednostka będzie wykonywała nowe zadania, które do tej pory nie były objęte polityką rachunkowości. Zmiany te wprowadza się w ciągu roku, w okresie w którym wystąpiły. Taki sposób prowadzenia rachunkowości jest obligatoryjny dla wszystkich jednostek objętych przepisami ustawy o rachunkowości.

Mając na względzie realizację zasady przejrzystości, jawności publicznej kontroli finansów publicznych jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze muszą w polityce rachunkowości uwzględnić unormowania szczególne wynikające z przepisów ustawy o finansach publicznych. Stąd też art. 17 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych zawiera delegację dla Ministra Finansów do ustalenia dla tych jednostek szczególnych zasad rachunkowości i planów kont uwzględniających m.in. zasady i tryb wykonywania budżetu, sposób gromadzenia, wykorzystania i klasyfikacji środków publicznych, potrzeby sprawozdawczości budżetowej, szczególny system finansowy jednostek budżetowych (w tym również działających poza granicami kraju), zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz szczególny sposób gospodarowania funduszami pozabudżetowymi, a więc dochodami własnymi jednostek budżetowych, funduszami celowymi i funduszami motywacyjnymi, a także szczególne zasady sporządzania sprawozdań finansowych.

Uwzględniając ustawową zasadę niezmienności polityki rachunkowości w ciągu roku budżetowego, jednostki prowadzą od 1 lipca 2006 r. - tak jak od 1 stycznia 2006 r. - rachunkowość w oparciu o te same przepisy, a więc wewnętrzną politykę rachunkowości i w oparciu o ten sam zakładowy plan kont, których zgodność z przepisami ustawy o finansach publicznych została zapewniona poprzez zgodność przepisów wewnętrznych z rozporządzeniem Ministra Finansów.

Jeżeli chodzi o bilanse jednostek samorządu terytorialnego, to zgodnie z przepisami rozporządzenia z dnia 18 grudnia 2001 r. zarządy jednostek samorządu terytorialnego miały obowiązek przekazać do regionalnych izb obrachunkowych bilanse z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz bilanse łączne jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych za rok 2005 w terminie do dnia 30 kwietnia 2006 r., a więc dwa miesiące przed terminem utraty mocy prawnej przedmiotowego rozporządzenia.

Nie podzielam natomiast poglądu, iż można było mechanicznie zastąpić poprzednie rozporządzenie nowym, tylko poprzez zmianę delegacji ustawowej.

Obowiązująca ustawa o finansach publicznych wprowadziła wiele nowych jakościowo przepisów dotyczących kontroli prawidłowości wykorzystania środków publicznych i to nie tylko w zakresie zgodności z planem, ale również celowości i efektywności.

Postanowienia ustawy o finansach publicznych zostały uwzględnione w nowym rozporządzeniu poprzez wprowadzenie dodatkowych sprawozdań finansowych dotyczących rachunku zysków i strat jednostki oraz zestawienia zmian w funduszu jednostki. Sprawozdania te wzorowane na Międzynarodowych Standardach Rachunkowości Publicznej, będą sporządzane po raz pierwszy za rok 2006 w pierwszym kwartale roku 2007.

Reasumując, należy stwierdzić, iż wejście w życie nowego rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości i planów kont dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych, po dniu 1 lipca br. nie powoduje przerwy w dotychczasowych obowiązkach i zasadach rachunkowości oraz sprawozdawczości finansowej tych podmiotów.