SPS-023-3919/06 - Projekt ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierający zmiany w opodatkowaniu inwestowania na rynku nieruchomości oraz związanych z nim skutków społecznych

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 3919 w sprawie projektu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierającego zmiany w opodatkowaniu inwestowania na rynku nieruchomości oraz związanych z nim skutków społecznych.

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na wystąpienie z dnia 3 sierpnia 2006 r., nr SPS-023-3919/06, przy którym załączono interpelację Pani Poseł Jadwigi Wiśniewskiej "w sprawie projektu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierającego zmiany w opodatkowaniu inwestowania na rynku nieruchomości oraz związanych z nim skutków społecznych", uprzejmie wyjaśniam.

Dnia 22 lipca 2006 r. odbyło się w Sejmie RP pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 732).

Projekt ten zakłada między innymi zmianę zasad opodatkowania przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.). Aktualnie zasady te reguluje art. 28 ww. ustawy. Projekt zakłada uchylenie tego przepisu i wprowadzenie nowych regulacji w dodanym art. 30e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W obowiązującym stanie prawnym podatek z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych wynosi 10% przychodu z tytułu odpłatnego zbycia. Projektowana regulacja zakłada natomiast, że opodatkowany ma być dochód uzyskany z odpłatnego zbycia. A zatem podatnik będzie miał możliwość uwzględniania kosztów uzyskania przychodu. Projekt zakłada, iż za koszty uzyskania przychodu z tego źródła uznaje się udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady poczynione w czasie posiadania tych rzeczy i praw majątkowych.

Zaproponowane w tym zakresie rozwiązania wychodzą naprzeciw postulatom społecznym mówiącym o niesprawiedliwym opodatkowaniu przychodu w przypadku, gdy podatnik z pewnych względów zmuszony jest zbyć, nawet poniżej kosztów nabycia, nowo zakupioną nieruchomość lub prawo majątkowe. Projektowane przepisy nie znajdą zastosowania, gdy dochód z odpłatnego zbycia nie wystąpi. Podatnik nie będzie miał obowiązku odprowadzenia podatku z tytułu tego zbycia. Z tego względu dla wielu podatników proponowane zmiany będą korzystniejsze od aktualnie obowiązujących w tym zakresie regulacji prawnych.

Jednocześnie uprzejmie informuję, iż projekt przewiduje zachowanie tzw. praw nabytych dla podatników, którzy przed 1 stycznia 2007 r. nabyli lub wybudowali i oddali do użytkowania nieruchomość (prawo) określone w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z propozycją zapisów ustawowych do przychodu (dochodu) z odpłatnego zbycia tych nieruchomości (praw) mają zastosowanie zasady określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

Z kolei zmiana polegająca na likwidacji odliczenia od dochodu odsetek od kredytu (pożyczki) zaciągniętego na własne, inwestycyjne cele mieszkaniowe podatnika, tzw. ulga odsetkowa, podyktowana jest koniecznością dostosowania wewnętrznego prawa podatkowego do przepisów prawa unijnego. Uwarunkowania "ulgi odsetkowej" spowodowały bowiem wystąpienie Komisji Europejskiej, w którym zarzucono Polsce naruszenie Traktatu Wspólnoty Europejskiej oraz Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (naruszenia nr 2005/2428).

Kierując się zasadą ochrony interesów w toku, projekt ustawy zawiera gwarancję praw nabytych do odliczania od dochodu odsetek od kredytu (pożyczki) na obecnie obowiązujących zasadach, określonych w art. 26b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dla tych podatników, którzy do końca 2006 r. zawrą umowę o kredyt (pożyczkę). Prawa nabyte do ulgi obejmą wydatki na spłatę odsetek od tego kredytu (pożyczki) do upływu terminu spłaty wynikającego z tej umowy, jednak nie dłużej niż do 31 grudnia 2027 r.

Należy jednocześnie zauważyć, iż stopniowe ograniczanie ulg i odliczeń, w tym mieszkaniowych, ma bezpośredni wpływ na uproszczenie systemu podatkowego. Różnorodność ulg komplikuje system podatkowy i utrudnia prawidłowe stosowanie prawa podatkowego zarówno przez podatników, jak i organy podatkowe. Zauważyć należy, iż wspieranie obywateli przez Państwo w ich dążeniu do tworzenia bądź poprawy warunków mieszkaniowych nie musi odbywać się jedynie poprzez system podatkowy. Ponadto chęć zapewnienia sobie godziwych warunków mieszkaniowych jest niezależna od możliwości korzystania z ulg mieszkaniowych, w tym z "ulgi odsetkowej". Należy przy tym pamiętać, iż zaciągnięcie kredytu na zakup mieszkania jest przede wszystkim uzależnione od "zdolności kredytowej" osoby ubiegającej się o przyznanie kredytu. W związku z powyższym "mniej zamożni obywatele" nie stają się klientami banków, gdyż trudno im osiągnąć "zdolność kredytową".

Prezentując powyższe, jednocześnie uprzejmie informuję, że projekt ustawy nie przewiduje zmian mających na celu bezpośrednie zrekompensowanie zniesienia "większości istniejących dotychczas ulg mieszkaniowych". Nie oznacza to jednak, że szeroko rozumiana problematyka mieszkaniowa nie jest przedmiotem zainteresowania prac Rady Ministrów. Podejmowanie działań w tym zakresie należy do właściwości kompetencyjnych Ministra Budownictwa.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw zakłada uchylenie ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930, z późn. zm.). Konsekwencją tej zmiany jest likwidacja uregulowanego w tej ustawie opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Podkreślenia wymaga fakt, że projekt ustawy przewiduje likwidację opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych jako formy opodatkowania, a nie likwidację możliwości wyboru tej formy dla przychodów osiąganych z najmu i umów o podobnym charakterze.

Mając jednak na uwadze okoliczność, że uchylenie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne pociąga za sobą brak możliwości wyboru dla przychodów z najmu i umów o podobnym charakterze opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, projekt zawiera propozycję dotyczącą ryczałtowego ustalania kosztów uzyskania przychodów z przedmiotowych tytułów w wysokości 30% uzyskanego przychodu. Rozwiązanie to będzie alternatywą dla funkcjonującego obecnie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych sposobu ustalania dochodu z najmu i umów o podobnym charakterze z uwzględnieniem kosztów faktycznie poniesionych.

Nie mogę jednak zgodzić się z twierdzeniem, że likwidacja możliwości wyboru opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, przychodów z najmu i umów o podobnym charakterze jest zmianą niekorzystną dla osób utrzymujących się z wynajmu lokali mieszkalnych, ponieważ przyczyni się do podwyżki podatków. Należy mieć na uwadze, że w przypadku wyboru opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych opodatkowaniu podlega przychód. Do kwoty stanowiącej równowartość 4000 euro (tj. 15 666,40 zł) ryczałt wynosi 8,5% osiągniętych przychodów z najmu i umów o podobnym charakterze. Natomiast od nadwyżki ponad tę kwotę ryczałt wynosi 20% przychodów. Z tych powodów proponowane regulacje polegające na opodatkowaniu zamiast przychodu dochodu z najmu i umów o podobnym charakterze mogą dla wielu podatników okazać się korzystniejszym rozwiązaniem od zryczałtowanej formy opodatkowania.

Nieuzasadnione są również obawy, że proponowane zmiany zasad opodatkowania dochodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i określonych praw majątkowych oraz likwidacja możliwości wyboru opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, przychodów z najmu i umów o podobnym charakterze przełożą się na wzrost cen nieruchomości "np. poprzez przerzucenie przez sprzedających kosztu podatku na kupujących bądź wynajmujących lokum" Proponowane zmiany nie nakładają bowiem "nowych" obciążeń podatkowych z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości czy osiągania dochodów z najmu, lecz zmieniają zasady opodatkowania tych dochodów. Ponadto, jak już wcześniej wspomniałem, niekiedy nowe zasady mogą być dla wielu podatników korzystniejsze z punktu widzenia obciążeń podatkowych od obecnie obowiązujących w tym zakresie regulacji prawnych.