SPS-023-3587/06 - Unikanie podwójnego opodatkowania Polaków pracujących za granicą

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 3587 w sprawie przepisów podatkowych nakładających podwójny podatek na dochody obywateli polskich pracujących za granicą.

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo z dnia 4 czerwca 2006 r. Nr SPS-023-3587/06 przekazujące interpelację Pana Posła Pawła Poncyliusza w sprawie podwójnego opodatkowania dochodów osób pracujących w za granicą, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy). Oznacza to, że osoby, które mieszkają w Polsce, a np. pracują czasowo za granicą od całości dochodów tj. tych uzyskanych w Polsce, jak i tych uzyskanych za granicą podlegają obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Powyższa zasada nie powoduje jednak podwójnego opodatkowania dochodów uzyskanych za granicą. Podwójnemu opodatkowaniu dochodów zapobiegają bowiem postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska oraz przepisy ustaw podatkowych.

Zgodnie z postanowieniami umów o unikaniu podwójnego opodatkowania wynagrodzenia, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce osiąga z pracy najemnej w drugim państwie, mogą być opodatkowane w Polsce. Jednakże jeśli praca wykonywana jest na terytorium drugiego państwa, to osiągane za nią wynagrodzenie może być również opodatkowane w tym państwie. Oznacza to, iż umowy dają prawo do opodatkowania tego rodzaju dochodu obu państwom. W takiej sytuacji, aby uniknąć podwójnego opodatkowania przy rozliczaniu podatku w Polsce należy zastosować wskazaną w umowie metodę unikania podwójnego opodatkowania.

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierają jedną z dwóch metod unikania podwójnego opodatkowania:

- metodę wyłączenia z progresją, która polega na tym, że w Polsce wyłącza się z podstawy opodatkowania dochód uzyskany za granicą, jednak dla obliczenia podatku dla pozostałych dochodów osiągniętych w Polsce stosuje się stawkę podatku wyliczoną dla całego dochodu (tzn. tego uzyskanego w Polsce i tego z zagranicy), albo

- metodę odliczenia proporcjonalnego, polegającą na tym, że dochód uzyskany za granicą jest opodatkowany w Polsce, jednak podatek zapłacony za granicą jest odliczany od podatku należnego w kraju; odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.

Wymienione wyżej metody mają odzwierciedlenie w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zapobiegają one w pełni podwójnemu opodatkowaniu dochodów uzyskiwanych z pracy za granicą przez osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w Polsce. Nie istnieje więc niebezpieczeństwo podwójnego opodatkowania tych dochodów, czyli obciążenia dochodu podatnika podatkiem w podwójnej wysokości.

Należy podkreślić, iż metody stosowane w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę są standardowymi metodami wynikającymi z Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku i stosowane są przez wszystkie państwa członkowskie OECD.

Metoda unikania podwójnego opodatkowana przewidziana w zawartej w dniu 16 grudnia 1976 r. Umowie między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i zysków majątkowych (Dz. U. z 1978 r. Nr 7, poz. 20), czyli metoda odliczenia proporcjonalnego, również jest zgodna z rozwiązaniami Modelowej Konwencji OECD. Niemniej jednak metoda ta może być w pewnych sytuacjach niekorzystna dla podatnika, w szczególności gdy istnieją znaczące różnice w ciężarze opodatkowania pomiędzy krajem wykonywania pracy a Polską. I tak jeśli np. w Wielkiej Brytanii stosowane są dużo wyższe progi podatkowe, a stawki podatkowe dla określonej wysokości dochodu są niższe niż w Polsce podatnik zawsze rozliczając się w Polsce z podatku będzie musiał dopłacić różnicę pomiędzy wysokością podatku do zapłacenia w Polsce a podatkiem zapłaconym zagranicą.

W związku z powyższym już w 2004 r. Rząd podjął renegocjacje umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania ze Zjednoczonym Królestwem. Zakończyły się one pod koniec maja 2006 r., a w dniu 20 lipca 2006 r. podpisana została w Londynie nowa Konwencja w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatku od dochodu i od zysków majątkowych.

Konwencja wejdzie w życie po jej ratyfikacji przez oba umawiające się państwa i przekazaniu not dyplomatycznych o spełnieniu wymogów konstytucyjnych wymaganych dla jej wejścia w życie. W przypadku Polski nowa Konwencja będzie miała zastosowanie do dochodów uzyskanych od pierwszego dnia roku podatkowego następującego po roku, w którym Konwencja weszła w życie. Oznacza to, iż aby Konwencja mogła obowiązywać od dnia 1 stycznia 2007 r. musi zostać ratyfikowana przez Polskę i Zjednoczone Królestwo do końca 2006 r.

Najważniejszą zmianą przewidzianą w przepisach nowej Konwencji jest zamiana metody unikania podwójnego opodatkowania z metody odliczenia proporcjonalnego na metodę wyłączenia z progresją. Przyjęcie metody wyłączenia z progresją całkowicie zlikwiduje problem Polaków pracujących w Zjednoczonym Królestwie. Pozostałe zmiany przewidziane w nowej Konwencji zmierzają głównie do dostosowania jej do aktualnie obowiązującej wersji Modelowej Konwencji OECD.

Pragnę również poinformować, iż sytuacja podatkowa Polaków pracujących za granicą ulegnie znacznej poprawie już w 2006 r. jeśli Sejm RP przyjmie rozwiązanie zaproponowane w rządowym projekcie nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zmierzające do zwiększenia dla osób pracujących za granicą kwoty zwolnienia przychodu uzyskanego ze stosunku pracy wykonywanej poza terytorium RP. W chwili obecnej zwolnienie to wynosi maksymalnie 30 diet przysługujących z tytułu podróży służbowej rocznie, natomiast rozwiązanie przewidziane w przedłożeniu rządowym zakłada, iż osoba pracująca za granicą będzie mogła odliczyć 30% diety za każdy dzień pobytu za granicą w okresie, w którym osoba ta była związana stosunkiem pracy.