SPS-023-3451/12 - Wykonywanie ustawy o usługach płatniczych.

Na wstępie należy wskazać, iż z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175, z późn. zm.), stanowiącej transpozycję dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmieniającej dyrektywy 97/7/WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE i uchylającej dyrektywę 97/5/WE (dyrektywa PSD), świadczenie usługi przekazu pieniężnego wykonywanej uprzednio przez okienko kasowe może być aktualnie wykonywane przez biuro usług płatniczych, jeżeli skala transakcji ograniczona jest do równowartości 500 000 euro miesięcznie.

Zmiana zasad prowadzenia działalności gospodarczej m.in. polegającej na świadczeniu usług przekazu pieniężnego jest uzasadniona potrzebą harmonizacji świadczenia takich usług w całej Unii Europejskiej oraz zapewnieniem należytej ochrony konsumentom korzystającym z tych usług. Na gruncie ustawy o usługach płatniczych do wykonywania działalności w formie biura usług płatniczych wymagane jest przede wszystkim dokonanie wpisu do rejestru działalności regulowanej prowadzonej przez Komisję Nadzoru Finansowego oraz objęcie środków przekazywanych przez użytkowników tych usług należytą ochroną. To drugie w aktualnym stanie prawnym może nastąpić poprzez zawarcie umowy gwarancji bankowej albo ubezpieczeniowej albo poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia.

Zgodnie z dyspozycją art. 125 ust. 8 i ust. 9 ustawy o usługach płatniczych minister właściwy ds. instytucji finansowych określa w formie rozporządzenia odpowiednio minimalną sumę gwarancji bankowej albo ubezpieczeniowej i termin powstania obowiązku zawarcia umowy gwarancji oraz określa zakres ubezpieczenia, minimalną sumę gwarancyjną i termin powstania obowiązku ubezpieczenia.

Mając powyższe na uwadze, zostały wydane stosowne rozporządzenia, tj. rozporządzenie ministra finansów dnia 22 listopada 2011 r. w sprawie minimalnej sumy gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej wymaganej w związku ze świadczeniem usług płatniczych przez biuro usług płatniczych oraz terminu powstania obowiązku zawarcia umowy gwarancji (Dz. U. Nr 261, poz. 1558), które weszło w życie w dniu 2 grudnia 2011 r., oraz rozporządzenie ministra finansów z dnia 2 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia biur usług płatniczych na wypadek niemożności wykonania przez biuro usług płatniczych zobowiązań wynikających z umów o świadczenie usług płatniczych (Dz. U. Nr 271, poz. 1604), które weszło w życie w dniu 16 grudnia 2011 r.

W tym miejscu należy nadmienić, iż mając na uwadze regulacje ustawowe w zakresie zapewnienia należytej ochrony użytkownikom powierzającym środki biurom usług płatniczych, główną rolą ministra finansów jako właściwego do wydania przedmiotowych aktów wykonawczych było przede wszystkim oszacowanie wartości środków pieniężnych eksponowanych na ryzyko ich utraty wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania usługi płatniczej przez biuro usług płatniczych. Ograniczona skala działalności prowadzonej przez biura usług płatniczych oraz średni okres retencji przyjmowanych środków finansowych dały podstawę do ustalenia minimalnej sumy gwarancji bankowej albo ubezpieczeniowej i zarazem w przypadku umowy ubezpieczenia sumy gwarancyjnej na poziomie 18 000 euro w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy.

Należy jednakże pamiętać, iż utworzenie i wyznaczenie kosztu odpowiedniego produktu gwarancyjnego czy też ubezpieczeniowego należy do instytucji sektora bankowego i ubezpieczeniowego. Z racji tego, iż przed wejściem w życie ustawy o usługach płatniczych nie było istotnego zapotrzebowania na produkty tego rodzaju, stworzenie, a przede wszystkim wyznaczenie ich kosztu, dokonywane jest z wyłączeniem czynnika bazującego na doświadczeniu z poprzednich lat, co może mieć wpływ na koszt produktu.

Mając powyższe na uwadze oraz sygnały (m.in. od podmiotów zobowiązanych do posiadania zabezpieczeń finansowych z tytułu prowadzenia ww. działalności), jakie zaczęły docierać do resortu finansów dotyczące również braku produktów, Ministerstwo Finansów podjęło w trybie pilnym prace nad zmianą ww. rozporządzeń.

W wyniku tych prac w dniu 21 kwietnia br. weszły w życie nowe regulacje zawarte w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 18 kwietnia 2012 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia biur usług płatniczych wymaganego w związku z wykonywaniem transakcji płatniczych wynikających z umowy o świadczenie usług płatniczych (Dz. U., poz. 434) oraz w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 18 kwietnia br. w sprawie minimalnej sumy gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej wymaganej w związku z wykonywaniem przez biuro usług płatniczych transakcji płatniczych wynikających z umowy o świadczenie usług płatniczych oraz terminu powstania obowiązku zawarcia umowy gwarancji (Dz. U., poz. 437).

Powyższe rozporządzenia zawierają szereg rozwiązań, które powinny w sposób korzystny wpłynąć na koszt działalności podmiotów zobowiązanych do zawarcia umowy gwarancji bankowej albo ubezpieczeniowej, albo umowy ubezpieczenia oraz na zwiększenie dostępności poszczególnych produktów u ubezpieczycieli lub w bankach.

Przedmiotowe zmiany w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia dotyczą:

- doprecyzowania zakresu ubezpieczenia poprzez wskazanie, iż ubezpieczenie obejmuje odpowiedzialność gwarancyjną zakładów ubezpieczeń za szkodę powstałą w związku z niemożnością wykonania przez biuro usług płatniczych transakcji płatniczej wynikającej z umowy o świadczenie usług płatniczych, z tytułu zwrotu wpłat wniesionych przez użytkowników;

- zastosowania w przedmiotowym ubezpieczeniu tzw. triggera claims made, który spowoduje objęcie zakresem ubezpieczenia szkód, co do których roszczenia zostaną zgłoszone zakładowi ubezpieczeń w okresie ubezpieczenia. Dodatkowo, mając na uwadze interes ewentualnych poszkodowanych klientów, ubezpieczenie będzie obejmowało nie tylko szkody zgłoszone w okresie ubezpieczenia, ale także i te, które zostaną zgłoszone po upływie tego okresu (w terminie nieprzekraczającym 180 dni);

- zmian w zakresie minimalnej sumy gwarancyjnej polegających na znaczącym obniżeniu dopuszczalnej minimalnej sumy gwarancyjnej (z 18 000 euro do 1200 euro) oraz obniżeniu wysokości procentowego wskaźnika odnoszącego się do całkowitej kwoty transakcji płatniczych (z 1,2% do 0,6%).

Analogiczne zmiany w zakresie wysokości minimalnych sum dotyczą minimalnych sum gwarancji bankowej albo ubezpieczeniowej.

Wprowadzone zmiany mają za zadanie w pełniejszy sposób dostosować obowiązujące regulacje do potrzeb rynkowych, uwzględniając w głównej mierze działalności wielu małych biur usług płatniczych.

Niezależnie od powyższego należy podkreślić, iż wysokość minimalnej sumy gwarancyjnej w ubezpieczeniu nie jest tożsama z wysokością składki ubezpieczeniowej, do zapłaty której zobowiązany jest ubezpieczający. Suma gwarancyjna jest to wyrażona kwotowo górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela (kwotowy limit ochrony ubezpieczeniowej).

Ponadto pragnę poinformować, iż na stronach internetowych resortu, została zamieszczona informacja dla okienek kasowych/punktów przyjmowania opłat oraz biur usług płatniczych dotycząca m.in. zabezpieczeń finansowych.

Niezależnie od zmian ww. rozporządzeń należy wskazać, iż na podstawie obowiązujących regulacji ustawowych okienka, które w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, tj. 24 października 2011 r., prowadziły działalność gospodarczą w zakresie usług płatniczych, mogą kontynuować tę działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do dnia 24 kwietnia 2012 r. bez wymogu uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 60 ust. 1 ustawy - w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w charakterze instytucji płatniczej, gdy skala jej prowadzenia przekracza równowartość 500 000 euro miesięcznie, albo wpisu do rejestru - w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w charakterze biura usług płatniczych. Jeżeli chciałyby kontynuować działalność w ww. zakresie po tym terminie powinny najpóźniej do dnia 24 kwietnia 2012 r. złożyć wniosek o wydanie zezwolenia, o którym mowa w art. 60 ust. 1 ustawy, albo wniosek o wpis do rejestru i na tej podstawie mogą kontynuować działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez tego zezwolenia albo wpisu do czasu rozpatrzenia wniosku.

W przypadku nieprzerwanego prowadzenia działalności umowa ubezpieczenia albo gwarancji wymagana ustawą powinna zostać zawarta najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rejestracji przez KNF tego podmiotu jako biura usług płatniczych, a dokument potwierdzający jej zawarcie powinien być złożony w KNF w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy gwarancji bankowej albo ubezpieczeniowej, albo umowy ubezpieczenia.

W pozostałych przypadkach po podjęciu działalności w charakterze biura usług płatniczych, które nie musi być tożsame z momentem rejestracji, podmiot ten musi w ciągu 7 dni od zawarcia ww. umów złożyć w KNF oryginał dokumentu potwierdzającego ich zawarcie.

Podsumowując, pragnę dodatkowo poinformować, iż w chwili obecnej trwają prace nad nowelizacją ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, związane z implementacją dyrektywy 2009/110/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE, mające m.in. na celu utworzenie alternatywnej formy objęcia ochroną środków pieniężnych przekazanych przez użytkowników wobec obowiązku zawarcia umowy gwarancji albo umowy ubezpieczenia. Propozycja przewiduje możliwość posiadania przez biuro usług płatniczych środków pieniężnych w wysokości niezbędnej do zapewnienia należytej ochrony konsumentom i ich ulokowania na odpowiednim rachunku, z ograniczoną możliwością ich wycofania. Ministerstwo Finansów rozważa w tym przypadku umożliwienie inwestowania zamrożonych środków, aby obciążenia z tego tytułu nie wpływały istotnie na rentowność prowadzonej działalności.

W związku z prowadzonymi obecnie pracami nad nowelizacją ustawy o usługach płatniczych Ministerstwo Finansów w toku przeprowadzonych szerokich konsultacji społecznych otrzymało propozycje możliwych uregulowań w zakresie przepisów dotyczących sposobów objęcia ochroną środków pieniężnych przekazywanych przez użytkowników usług płatniczych. Przyjęcie określonej propozycji wymaga jednak uwzględnienia wszelkich aspektów związanych z regulacjami w obszarze usług płatniczych, w tym przede wszystkim zapewnienie niezbędnej ochrony interesów użytkowników usług płatniczych.